Ηλιακές Εκλείψεις-Σεληνιακές Εκλείψεις

Ηλιακές Εκλείψεις

Σε όλες τις ηλιακές εκλείψεις, η Σελήνη περνά μεταξύ της Γης και του Ήλιου ρίχνοντας τη σκιά της πάνω στη Γη. Οπωσδήποτε, ο τύπος της έκλειψης για να είναι ορατός σε έναν τόπο, εξαρτάται από ποιόν τόπο περνά κατ' ευθείαν η Σελήνη ή περνά μερικώς μεταξύ Γης και Ήλιου, από ποιό τόπο γίνεται η παρατήρηση και επίσης ακόμα, σε ένα αριθμό άλλων συντελεστών.
Εδώ, θα περιγράψομε τις μορφές των ηλιακών εκλείψεων.
Ολική Έκλειψη (Total Eclipse)

Ολική έκλειψη έχουμε όταν ο Ήλιος ολοκληρωτικά καλύπτεται από τη Σελήνη. Η εικόνα που ακολουθεί εξηγεί το γεγονός. Εδώ, η Σελήνη περνά μεταξύ της Γης και του Ήλιου σε ένα σημείο στην δική της ελλειπτική τροχιά όπου αυτό είναι σχετικά κοντά στη Γη. Καθώς αυτό γίνεται, ρίχνει μια σκιά. Το σκιώδες τμήμα της σκιάς (umbra = πλήρης σκιά σχηματιζόμενη κατά τις εκλείψεις) είναι η περιοχή όπου ο Ήλιος θα είναι ολικά σκοτεινός από τη Σελήνη. Κατά τη διάρκεια μιας ολικής έκλειψης, η Σελήνη είναι αρκετά κοντά στη Γη ώστε το τμήμα της σκιώδους (umbra) να πέφτει πάνω στη Γη. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτό το τμήμα της Γης, εντός της σκιώδους (umbra), θα δουν τον Ήλιο να κρύβεται ολοσχερώς από τη Σελήνη. Αυτή είναι μια ολική έκλειψη του Ηλίου.



Μερική έκλειψη (Partial Eclipse)

Η μερική ηλιακή έκλειψη είναι όταν η Σελήνη καλύπτει μόνο τμήμα του Ήλιου. Βλέποντας την εικόνα πριν, θα δούμε μια περιοχή έξω από τη σκιώδη (umbra), όπου ο Ήλιος έχει καλυφθεί μερικώς από τη Σελήνη. Αυτό είναι γνωστό σαν παρασκιά (penumbra) και στη Γη έχει έκταση πολύ πιο μεγάλη από τη σκιώδη. Η επιφάνεια της Γης που πέφτει πάνω της η παρασκιά, βλέπει μια μερική ηλιακή έκλειψη. Με την παρασκιά, ο Ήλιος καλύπτεται μερικώς και το φώς του θαμπώνει.

Οι άνθρωποι που είναι στην παρασκιά και κοντά στην σκιώδη θα δουν τον Ήλιο σχεδόν να έχει καλυφθεί, ενώ οι άνθρωποι στο περιθώριο της παρασκιάς θα δουν τη Σελήνη το πολύ να βγάζει λίγο από τον Ήλιο. 

Κατά τη διάρκεια ακόμα, μιάς μεγάλης μερικής έκλειψης, ο υπόλοιπος μηνίσκος του Ήλιου είναι τόσο έντονος, τόσο όσο μια φυσιολογική, καθαρή μέρα, που δεν είναι σωστό να θεωρείται ο Ήλιος κατ' ευθείαν.
Κάθε ολική έκλειψη συνοδεύεται με μια μερική έκλειψη που πέφτει σε μια μεγαλύτερη περιοχή της Γης, εφόσον η σκιώδης είναι πάντα περιστοιχισμένη από μια παρασκιά. Οπωσδήποτε, είναι εντελώς εφικτό για τη σκιά της παρασκιάς της Σελήνης να πέφτει στη Γη όταν η σκιώδης πλήρως πέφτει έξω από τη Γη, μέσα στο διάστημα. 

Όταν συμβαίνει αυτό, τμήματα της Γης βλέπουν μια μερική έκλειψη, αλλά αυτό βέβαια δεν είναι ολική έκλειψη. Τούτο συμβαίνει αρκετά συχνά.

Δακτυλιοειδής έκλειψη (Annular Eclipse)

Η δακτυλιοειδής έκλειψη εμφανίζεται όταν η Σελήνη καλύπτει το κέντρο του Ήλιου, αλλά όχι τις άκρες του αφήνοντας ένα δακτυλίδι (annulus) του Ήλιου εμφανές ολόγυρα στις άκρες.




Στην εικόνα φαίνεται πώς εμφανίζεται μια δακτυλιοειδής έκλειψη. 

Εδώ η Σελήνη στην ελλειπτική τροχιά της είναι πολύ μακριά από τη Γη και η σκιώδης είναι πολύ μικρή στην έκτασή της στη Γη. Οπωσδήποτε, η Σελήνη είναι κατ' ευθείαν μπροστά από τον Ήλιο, έτσι οι περιοχές της Γης κάτω από αυτήν, βλέπουν μια μερική έκλειψη όπου το κέντρο του Ήλιου καλύπτεται λίγο. Αυτό αφήνει ένα δακτυλίδι του Ήλιου ορατό στις άκρες της Σελήνης. Το δακτυλίδι είναι μια μορφή κύκλου με κομμένο το κέντρο του.

 Οι άνθρωποι που είναι σε απόσταση από τη μία πλευρά της ατραπού της έκλειψης υπάγονται στην παρασκιά θα δουν την δακτυλιοειδή έκλειψη σαν μια φυσιολογική μερική έκλειψη.

Η Δακτυλιοειδής/Ολική έκλειψη (Annular/Total (ή Hybrid) Eclipse)

Η δακτυλιοειδής/ολική έκλειψη είναι μια έκλειψη στην οποία φαίνεται σαν δακτυλιοειδής σε μερικά μέρη της Γης και ολική σε άλλα μέρη της Γης. Η εικόνα που ακολουθεί δείχνει κάτι τέτοιο.




Εδώ, η Σελήνη μακρυά από τη Γη κι έτσι η σκιώδης δεν μπορεί να απλωθεί στη Γη. Καθώς η έκλειψη αρχίζει, τα δυτικά τμήματα της Γης που είναι στην περιφέρεια της ατραπού της έκλειψης (πράσινο χρώμα) βλέπουν μια δακτυλιοειδή έκλειψη.




Καθώς η ατραπός της έκλειψης προχωρά, η σκιώδης μετακινείται σε μικρότερη απόσταση στην έκτασή της στη Γη ενώ είναι αρκετά εκτενής στην έκτασή της στο κέντρο. Έτσι, τα τμήματα που βλέπουν κατ' ευθείαν τη Σελήνη, (χρώμα κόκκινο) θα δουν μια ολική έκλειψη. 

Οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά αλλά όχι μέσα στη σκιώδη, η δακτυλιοειδής/ολική έκλειψη θα φανεί σε αυτούς σαν μια φυσιολογική μερική έκλειψη.
Η επόμενη δακτυλιοειδής/ολική έκλειψη θα γίνει στις 8/4/2005 κατά μήκος του Νότιου Ειρηνικού, κοντά στη Νέα Ζηλανδία και προς την Κενρτική Αμερική. Το ολικό κομμάτι της έκλειψης θα είναι ορατό για 42 δευτερόλεπτα και η ατραπός της δεν θα είναι πιο μεγάλη από 27 χιλιόμετρα.

Σεληνιακές Εκλείψεις

Μια σεληνιακή έκλειψη (lunar eclipse) γίνεται όταν η φάση της Σελήνης είναι Πανσέληνος, όταν η κλίση της τροχιάς της Σελήνης φέρνει το σώμα μέσα στη σκιά της Γης. Ενώ δεν είναι τόσο θεαματική όπως μια ολική έκλειψη Ηλίου, η σεληνιακή έκλειψη είναι εύκολα ορατή. Μια ολική έκλειψη Σελήνης είναι ένα όμορφο και εκπληκτικό θέαμα, όπως άλλωστε όλες οι μορφές του σώματος.

Εδώ, θα περιγράψομε τις μορφές των σεληνιακών εκλείψεων.
Ζώνες Σκιάς

Μια σεληνιακή έκλειψη είναι πολύ διαφορετική από μια ηλιακή έκλειψη στο πώς δημιουργούνται τα αποτελέσματα που βλέπομε, καθ' ότι έχομε διαφορετικό σημείο θέασης. Σε μια ηλιακή έκλειψη, στεκόμαστε πρακτικά μέσα στη σκιά στης Σελήνης και βιώνομε τα αποτελέσματα της σκιάς σ' αυτό το σημείο. Στην σεληνιακή έκλειψη είμαστε μάρτυρες της ολικής σκιάς της Γης που πέφτει πάνω στη Σελήνη. Για αυτόν το λόγο, οι τύποι των εκλείψεων της Σελήνης δεν ισοδυναμούν ακριβώς με αυτούς των ηλιακών εκλείψεων. Στην αύξηση, η σκιά της Γης είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν της Σελήνης, επειδή η Γη είναι μεγαλύτερη, έτσι είναι εφικτό όλη η Σελήνη να μπει ολικά σε σκιά. Στην εικόνα που ακολουθεί, φαίνεται ότι η σκιά που χύνεται από τη Γη έχει δύο τμήματα:




Στην παρασκιά (penumbra), το φως από τον Ήλιο εμποδίζεται μερικώς από τη Γη, αλλά όχι πλήρως.
Στη σκιώδη (umbra), το φως από τον Ήλιο εμποδίζεται ολοσχερώς από τη Γη. Η παρασκιά και η σκιώδης σχηματίζουν δύο ομόκεντρους κύκλους, διαμέσου των οποίων περνά η Σελήνη κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης.

Ο τύπος της έκλειψης εξαρτάται από το πόσο κοντά περνά η Σελήνη στο κέντρο της σκιάς, όπως φαίνεται εδώ: Τα διαγράμματα πιο κάτω διευκρινίζουν πώς λειτουργεί αυτό κατά τη διάρκεια των διαφορετικών τύπων μιας σεληνιακής έκλειψης. 

Όπως φαίνεται πιο κάτω, μια ολική έκλειψη πάντα προηγείται και ακολουθείται από μια παρασκιά και μερική στάση, έτσι η περιγραφή που ακολουθεί ανήκει στην έκλειψη παρασκιάς και στη μερική έκλειψη, καθώς επίσης ταιριάζουν και στην ολική έκλειψη.

 

Έκλειψη Σελήνης Παρασκιάς (Penumbral Eclipse)
Σε μια έκλειψη παρασκιάς, η Πανσέληνος μπαίνει στη σκιά της γήινης παρασκιάς. Το φως από τη Γη είναι μερικώς εμποδισμένο και η Σελήνη αναπτύσσει άλλη φωτιστική ένταση. Κατά κανόνα, μιά έκλειψη παρασκιάς μπορεί να είναι μερική, μόνο με ένα μέρος της Σελήνης στην παρασκιά ή ολική.

 

Μερική Έκλειψη Σελήνης
Σε μια μερική έκλειψη Σελήνης, τμήμα της Σελήνης είναι μέσα στη σκιώδη σκιά της Γης. Από τη Γη, φαίνεται μερικώς η Σελήνη μέσα στη σκιά, σχεδόν σαν να μην ήταν πανσέληνος.

 

Ολική Έκλειψη Σελήνης
Μιά ολική έκλειψη Σελήνης γίνεται όταν η Σελήνη είναι ολόκληρη σκιασμένη από τη Γη. Η Σελήνη δεν δέχεται κανένα φως απο τον Ήλιο. Οπωσδήποτε, η ατμόσφαιρα της Γης διαθλά πάνω της φως το οποίο φιλτράρει την ίδια ώρα, έτσι η Σελήνη δείχνει να έχει σκούρο κόκκινο χρώμα. Βέβαια, η επικρατούσα κατάσταση της γήινης ατμόσφαιρας (σύννεφα ή σκόνη από ηφαιστειακές εκρήξεις) κάνουν το πραγματικό χρώμα της Σελήνης να αλλάζει από σχεδόν μαύρο σε κόκκινο χρώμα της σκουριάς ή λαμπερό χάλκινο κόκκινο ή ακόμα πορτοκαλλί. 

 


Στον 21ο αιώνα η Γη θα βιώσει 230 σεληνιακές εκλείψεις:

87 Σεληνιακές εκλείψεις παρασκιάς, το 37,8% στο σύνολο.
58 Μερικές εκλείψεις Σελήνης, το 25,2% στο σύνολο.
85 Ολικές εκλείψεις Σελήνης, το 37,0% στο σύνολο.

Ακόμα,
76 είναι τα έτη που έχουν 2 εκλείψεις.
18 είναι τα έτη που έχουν 3 εκλείψεις.
6 είναι τα έτη που έχουν 4 εκλείψεις.

Επίσης,
Τέσσερις διαδοχικές ολικές εκλείψεις έχουν τα έτη: 2003-2004, 2014-2015, 2032-2033, 2043-2044, 2050-2051, 2061-2062, 2072-2073 και 2090-2091.

και αναφορικά στο Σάρος,
3 σειρές Σάρος ξεκινούν: 2013/150, 2042/156 και 2096/151
3 σειρές Σάρος τελειώνουν: 2016/109, 2027/110 και 2092/111

Οι εκτενείς και οι σύντομες σεληνιακές εκλείψεις του αιώνα:

    παρασκιάς:                                         παρασκιάς =          

Art work and Web Designed by Faiza Kodona

ΠΗΓΗ