Τα φορητά ημερολόγια της Κύπρου

Δύο γυναικεία αγαλματίδια της 2ης χιλιετίας π.Χ. από τη Λέμπα της Κύπρου, ύψους 11,1 εκ. με αστρονομικές ενδείξεις. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης. 

Τα αρχαία ειδώλια ήταν είδος φορητών ημερολογίων, καθώς έχουν ενσωματωμένες αστρικές πληροφορίες σχετικά με την πρόβλεψη των εκλείψεων, τους κύκλους της Σελήνης και τη μέτρηση του χρόνου.

Η ΛΕΜΠΑ είναι ένας προϊστορικός οικισμός της Κύπρου, σε απόσταση 4 χλμ. από την Πάφο. Οιανασκαφές στο χωριό Λέμπα έφεραν στο φως έναν σημαντικό οικισμό της χαλκολιθικής εποχής (3900-2500 π.Χ.), πέριξ του οποίου βρέθηκαν σταυρόσχημα ειδώλια από γκρίζο πικρόλιθο, καθώς και πολλά αγαλματίδια από τερακότα σπάνιας ομορφιάς. Όπως και με τα κυκλαδικά ειδώλια, πιστεύεται ότι είχαν θρησκευτική σημασία και συνδέονταν με τη λατρεία της θεάς της γονιμότητας. Όμως η έκπληξη ήταν μεγάλη, όταν διαπιστώθηκε ότι οι γραμμές που φαίνονται σαν διακοσμητικά σχέδια, περιέχουν στην πραγματικότητα αστρονομικές πληροφορίες.

Στο πόρισμα αυτό καταλήγει μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2013, στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού Midnight Science, στην οποία αναλύονται τα αστρονομικά δεδομένα της “Κυρίας της Λέμπα” και πέντε ακόμη κεραμικών ειδωλίων της ύστερης Εποχής του Χαλκού, που χρονολογούνται πριν από 3.300 χρόνια. Τα ειδώλια αυτά έχουν αστρονομικές ενδείξεις, σαν ένα είδος φορητού σεληνιακού ημερολογίου, κάτι που έχει παρατηρηθεί και σε άλλα μεγαλύτερα αρχαία τεχνουργήματα που έχουν βρεθεί σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους.

Οι Έλληνες ανακάλυψαν τη γραφή

Η μελέτη των στοιχείων πραγματοποιήθηκε από τον δρα Ντέρεκ Κάνιγχαμ, συγγραφέα του έργου “400.000 χρόνια επιστήμης της Λίθινης Εποχής” (400,000 Years of Stone Age Science By Derek Cunningham). Ο Κάνιγχαμ πιστεύει ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας ανέπτυξαν την αλφαβητική γραφή από μια αρχαϊκή γεωμετρική μορφή που βασιζόταν στη μελέτη της κίνησης της Σελήνης και του Ήλιου.

Μελετώντας τα ειδώλια της Κύπρου διαπίστωσε ότι τα αγαλματίδια μοιράζονται σχεδόν πανομοιότυπα χαρακτηριστικά και ότι οι γωνίες των γραμμών αντιστοιχούν ακριβώς σε αστρονομικά φαινόμενα, όπως η πρόβλεψη των εκλείψεων, οι κύκλοι της Σελήνης και η μέτρηση του χρόνου.


Η “Κυρία της Λέμπα”, Κύπρος. Ειδώλιο της χαλκολιθικής εποχής από γκρίζο πικρόλιθο. Οι γραμμές του σώματος ευθυγραμμίζονται με τις σταθερές αστρονομικές τιμές του σεληνιακού κύκλου.

Η πιο σημαντική από αυτές τις αστρονομικές τιμές είναι ο αστρικός μήνας, δηλαδή ο χρόνος των 27,3 ημερών που χρειάζεται η Σελήνη για να περιστραφεί γύρω από τον άξονά της. Ο χρόνος αυτός εμφανίζεται στα πρώιμα αστρονομικά κείμενα σαν γωνία είτε 13,66 είτε 27,32 μοιρών, δηλαδή οι αξίες του μισού και του ολόκληρου μήνα.

Μετά τη διαπίστωση της αξίας του αστρικού μήνα, ήταν θέμα χρόνου για τους αρχαίους αστρονόμους να υπολογίσουν ότι η Γη κινείται περίπου 1 μοίρα ανά ημέρα γύρω από τον Ήλιο και, με πιο προσεκτικές παρατηρήσεις, να συμπεράνουν ότι οι σεληνιακές εκλείψεις συμβαίνουν κάθε 6,511 Δρακόντειους μήνες, ένα χρονικό διάστημα που ισοδυναμεί με 6 συνοδικούς μήνες.

Άλλες σημαντικές παράμετροι για την πρόβλεψη των εκλείψεων είναι η γωνία των 5,1 μοιρών της κλίσης της τροχιάς της Σελήνης, καθώς και ο σεληνιακός κύκλος των 9,3/18,6 ετών, γνωστός ως “Μετωνικός κύκλος”. Τέλος, η τιμή των 11 μοιρών που βρέθηκε σε πολλά αντικείμενα της πρώιμης Λίθινης Εποχής, και αντιστοιχεί στη διαφορά των 11 ημερών μεταξύ σεληνιακού και ηλιακού έτους.
photo


Αυτά τα κερασφόρα γυναικεία αγαλματίδια της 2ης χιλιετίας π.Χ. έχουν ύψους 15,6 εκ. και αποτελούν ένα είδος ανάγλυφου ημερολογίου. Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης. Πηγή: Supplied

Ο δρακοντικός κύκλος της Σελήνης

Λεπτότατες παρατηρήσεις οδήγησαν τους αρχαίους αστρονόμους στην ανακάλυψη τηςΔρακοντικής περιφοράς της Σελήνης. Πρόκειται για τη μέση τιμή του χρονικού διαστήματος μεταξύ δύο διαδοχικών διαβάσεων της Σελήνης διά του ανιόντος δεσμού (Βόρειος Δεσμός ή Κεφαλή του Δράκοντα), δηλαδή του ενός από τα δύο σημεία στα οποία η τροχιά της Σελήνης τέμνει την εκλειπτική.

Ο χρόνος αυτός είναι 27 μέρες, 5 ώρες, 5 πρώτα λεπτά και 35 δεύτερα, ενώ η αστρική περιφορά της Σελήνης είναι 27 μέρες, 7 ώρες, 43 πρώτα λεπτά και 11,5 δεύτερα και η συνοδική 29 μέρες, 12 ώρες, 14 πρώτα λεπτά και 3 δεύτερα.

Η Δρακοντική περιφορά της Σελήνης πήρε το όνομά της από τον αστερισμό του Δράκοντα, στον οποίο βρίσκεται ο πόλος της εκλειπτικής, πάνω στην οποία βρίσκονται οι δεσμοί που ορίζουν την περιφορά της.

Ο δρ. Κάνιγχαμ υπέθεσε ότι αυτές οι τιμές θα μπορούσαν να βρίσκονται υπό τη μορφή ενός γωνιακού πίνακα, λαξευμένου με τη μορφή αγάλματος και ειδωλίου, παρατεταγμένες είτε πάνω είτε κάτω από τη μέση (όπου η μέση αντιπροσωπεύει τον ορίζοντα) και προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά του κάθετου άξονα.

Για να δοκιμάσει τη θεωρία του, άρχισε να περιστρέφει τα ειδώλια έως ότου η γραμμή του αριστερού ποδιού κάθε αγαλματιδίου να ευθυγραμμίζεται με 27,3 μοίρες – την τιμή δηλαδή της γωνίας που αντιπροσωπεύει τον αστρικό μήνα. Στη συνέχεια, άρχισε να αναλύει τις υπόλοιπες γραμμές για να καθορίσει τον προσανατολισμό τους.

Διαπίστωσε ότι όλα τα αγαλματίδια έδειχναν ευθυγραμμίσεις προς αστρονομικά φαινόμενα, όπως ο αστρικός μήνας, η κλίση της τροχιάς της Σελήνης σε σχέση με την εκλειπτική, το μισό του σεληνιακού κύκλου και τη διαφορά μεταξύ ηλιακού και σεληνιακού έτους.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν, αν μη τι άλλο, ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν γνωρίζουμε για τους αρχαίους προγόνους μας.
photo

Κεραμικά γυναικεία αγαλματίδια από την Κύπρο, ύψους 15,5 εκ. με τους κύκλους της Σελήνης. 1450-1200 π.Χ.Μουσείο Μπέρμιγχαμ. Πηγή: Supplied

Κεραμικά γυναικεία αγαλματίδια από την Κύπρο, ύψους 13,2 εκ. με αστρονομικές ενδείξεις. 1450-1200 π.Χ.Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης. 

Πηγή: Supplied

ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ