Δεκατρία χρόνια έσκαβαν οι αρχαιολόγοι τριών Εφορειών Αρχαιοτήτων στην αποξηραμένη λίμνη Κάρλα, στη Θεσσαλία, πριν αρχίσει να κατακλύζεται πάλι (το 2009) από νερό, αποκαλύπτοντας μια σειρά από παραλίμνιους οικισμούς από την 7η χιλιετία π.Χ. μέχρι τα ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια.
Οι ανασκαφές, που άρχισαν το 2000, ολοκληρώθηκαν προ ημερών. Για την τύχη των ευρημάτων (πέραν των ήδη διατηρημένων και αναδεδειγμένων κάτω από κάποια στέγαστρα) θα αποφασίσει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Μέχρι τότε -και καθώς δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη έκθεση όλων των ανασκαφών- ρωτήσαμε την επίτιμη έφορο Αρχαιοτήτων Βασιλική Αδρύμη-Σισμάνη, που ως προϊσταμένη της ΙΓ' ΕΠΚΑ έχει ασχοληθεί χρόνια με την ανασκαφή των παραλίμνιων νεολιθικών οικισμών, να μας δώσει την εικόνα που είχε η λίμνη στην αρχαιότητα. Κατ' αρχάς η λίμνη Κάρλα στην αρχαιότητα ήταν γνωστή ως Βοιβηίς και εκτεινόταν στην ευρύτερη πεδιάδα της ανατολικής Θεσσαλίας, μεταξύ Μαγνησίας και Λάρισας. Ηταν πολύ πλούσια και γύρω της ζούσαν αγρότες και ψαράδες, σύμφωνα με την κ. Αδρύμη. Δημιουργήθηκε πριν από 500.000 χρόνια μετά την αποστράγγιση του θεσσαλικού χώρου που ήταν ολόκληρος μια λίμνη. Η ακτογραμμή της δεν ήταν σταθερή. Αλλαζε το περίγραμμά της ανάλογα με τον όγκο των βροχοπτώσεων.
Οι περισσότεροι οικισμοί βρέθηκαν κατά μήκος των αρχαίων συλλεκτήρων (δηλαδή των αγωγών μήκους 2-5 χλμ.) που μάζευαν τα νερά από τους λόφους και τα διοχέτευαν στη λίμνη. Οι νέοι συλλεκτήρες «κόβουν» παρακάρλιους αρχαίους οικισμούς. «Κάποιους από αυτούς αποφασίσαμε να τους διατηρήσουμε, με σκοπό να διαμορφώσουμε έναν αρχαιολογικό χώρο και ένα μουσειάκι για την ιστορία αυτής της λίμνης που είναι μεγάλη, γιατί η αρχαία Βοιβηίς υμνήθηκε διαχρονικά από αρχαίους συγγραφείς, τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Πίνδαρο, τον Ηρόδοτο, ενώ αναφέρεται ότι έστειλε καράβια στην Τροία» λέει η έμπειρη αρχαιολόγος. Τώρα πώς μια λίμνη διέθετε στόλο, τον οποίο έστειλε στη μακρινή Τροία, μένει να ερευνηθεί.
Το σίγουρο είναι ότι υπήρχε ζωή πέριξ της λίμνης τουλάχιστον από την Αρχαιότερη και Μέση Νεολιθική, όπως δείχνει ένας οικισμός που βρέθηκε στη θέση «Θερμοκήπια» πολύ καλά διατηρημένος, σύγχρονος του Σέσκλου. Ο οικισμός αυτός (7ης και 6ης χιλιετίας π.Χ.) καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση στα βορειοανατολικά της λίμνης.
Η Κάρλα υπήρξε ένας υπέροχος υδροβιότοπος, όπως τείνει τώρα να ξαναγίνει, με εξαίρεση τη φετινή χρονιά που λόγω ανομβρίας και τεχνικών προβλημάτων έχει λίγο νερό στον ταμιευτήρα της. Αποξηράνθηκε το 1962 με σκοπό την αύξηση της καλλιεργήσιμης γης, αλλά αυτή η παρέμβαση στη φύση προκάλεσε μεγάλη αλλοίωση στο περιβάλλον και ανέτρεψε την υδρολογική ισορροπία όλου του Θεσσαλικού κάμπου. Έτσι, για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος αποφασίστηκε η δημιουργία ενός νέου ταμιευτήρα που θα αποτελεί το 1/3 της έκτασης της λίμνης στο ΝΑ τμήμα της πεδιάδας.
Πώς να ήταν άραγε η λίμνη στην αρχαιότητα;
Μια εικόνα της μας δίνει ο Ευριπίδης στην «Άλκηστη». Αναφέρεται στον Άδμητο που κατοικούσε με τα πολυάριθμα κοπάδια του κοντά στη λίμνη, την «καλλίναον», λέει η κ. Αδρύμη. «Και όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, αποτελούσε διαχρονικά έναν τόπο μοναδικό, ιδιαίτερα φιλικό προς τον άνθρωπο, εξηγώντας έτσι, ήδη από το τέλος της Παλαιολιθικής Εποχής, την ανθρώπινη παρουσία αρχικά στα σπήλαια και αργότερα με την ίδρυση πολλών και σημαντικών οικισμών, αφού οι κάτοικοι εύκολα μπορούσαν να επιβιώσουν ασχολούμενοι με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία».
Στην ανασκαφή βρέθηκαν πολυάριθμα αγγεία ιδιαίτερης αισθητικής και τεχνοτροπίας.
Το έργο αναδιαμόρφωσης της ίδιας της λίμνης δεν έθιξε αρχαιολογικούς χώρους, γιατί ο ταμιευτήρας της έγινε σε χώρο όπου ήταν και παλαιότερα λίμνη. Ανασκαφές χρειάστηκαν να γίνουν στα σημεία κατασκευής επτά συλλεκτήρων-τάφρων, μήκους 7-10 χλμ., για την τροφοδότηση της λίμνης με νερό.
«Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της κατασκευής αυτών των Συλλεκτήρων και κυρίως των Συλλεκτήρων 4 και 6, ήρθαν στο φως αρχαίοι οικισμοί που επιβεβαίωσαν τη διαχρονική κατοίκηση από τη Νεολιθική μέχρι την Ύστερη Ελληνιστική Περίοδο και αργότερα τη Βυζαντινή και τη Νεότερη, πιστοποιώντας έτσι και τη μορφή της ακτογραμμής της λίμνης. Η λίμνη κατά τη Νεολιθική Εποχή καταλάμβανε πολύ μεγαλύτερη έκταση, σε σχέση με αυτή που ήταν γνωστή μέχρι το 19ο αι.».
Η στάθμη της λίμνης ήταν έως 20 μέτρα ψηλότερα, έδειξαν γεωλογικές έρευνες (Vl. Miloj και Α. Demitrac) και ως εκ τούτου ήταν πιο εκτεταμένη βόρεια και δυτικά και έφθανε ανατολικά στους πρόποδες του Μαυροβουνίου. Σε εκείνο το σημείο βρέθηκαν άγνωστοι προϊστορικοί οικισμοί.
Μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις είναι ένας παραλίμνιος οικισμός (στην ανατολική όχθη της Βοιβηίδος) που αποκαλύφθηκε σε έκταση 3,5 στρεμμάτων από τη ΙΕ' ΕΠΚΑ κατά τη διαμόρφωση του Συλλεκτήρα Σ3, στη θέση «Παλαιόσκαλα». Πρόκειται για έναν προϊστορικό οικισμό 5ης και 4ης χιλιετίας π.Χ. της Τελικής Νεολιθικής περιόδου στους πρόποδες του Μαυροβουνίου (4,5 χλμ. από το χωριό Καλαμάκι, Δήμος Κιλελέρ).
Οι περισσότεροι οικισμοί βρέθηκαν κατά μήκος των αρχαίων συλλεκτήρων (δηλαδή των αγωγών μήκους 2-5 χλμ.) που μάζευαν τα νερά από τους λόφους και τα διοχέτευαν στη λίμνη. Οι νέοι συλλεκτήρες «κόβουν» παρακάρλιους αρχαίους οικισμούς. «Κάποιους από αυτούς αποφασίσαμε να τους διατηρήσουμε, με σκοπό να διαμορφώσουμε έναν αρχαιολογικό χώρο και ένα μουσειάκι για την ιστορία αυτής της λίμνης που είναι μεγάλη, γιατί η αρχαία Βοιβηίς υμνήθηκε διαχρονικά από αρχαίους συγγραφείς, τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Πίνδαρο, τον Ηρόδοτο, ενώ αναφέρεται ότι έστειλε καράβια στην Τροία» λέει η έμπειρη αρχαιολόγος. Τώρα πώς μια λίμνη διέθετε στόλο, τον οποίο έστειλε στη μακρινή Τροία, μένει να ερευνηθεί.
Το σίγουρο είναι ότι υπήρχε ζωή πέριξ της λίμνης τουλάχιστον από την Αρχαιότερη και Μέση Νεολιθική, όπως δείχνει ένας οικισμός που βρέθηκε στη θέση «Θερμοκήπια» πολύ καλά διατηρημένος, σύγχρονος του Σέσκλου. Ο οικισμός αυτός (7ης και 6ης χιλιετίας π.Χ.) καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση στα βορειοανατολικά της λίμνης.
Η Κάρλα υπήρξε ένας υπέροχος υδροβιότοπος, όπως τείνει τώρα να ξαναγίνει, με εξαίρεση τη φετινή χρονιά που λόγω ανομβρίας και τεχνικών προβλημάτων έχει λίγο νερό στον ταμιευτήρα της. Αποξηράνθηκε το 1962 με σκοπό την αύξηση της καλλιεργήσιμης γης, αλλά αυτή η παρέμβαση στη φύση προκάλεσε μεγάλη αλλοίωση στο περιβάλλον και ανέτρεψε την υδρολογική ισορροπία όλου του Θεσσαλικού κάμπου. Έτσι, για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος αποφασίστηκε η δημιουργία ενός νέου ταμιευτήρα που θα αποτελεί το 1/3 της έκτασης της λίμνης στο ΝΑ τμήμα της πεδιάδας.
Πώς να ήταν άραγε η λίμνη στην αρχαιότητα;
Μια εικόνα της μας δίνει ο Ευριπίδης στην «Άλκηστη». Αναφέρεται στον Άδμητο που κατοικούσε με τα πολυάριθμα κοπάδια του κοντά στη λίμνη, την «καλλίναον», λέει η κ. Αδρύμη. «Και όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, αποτελούσε διαχρονικά έναν τόπο μοναδικό, ιδιαίτερα φιλικό προς τον άνθρωπο, εξηγώντας έτσι, ήδη από το τέλος της Παλαιολιθικής Εποχής, την ανθρώπινη παρουσία αρχικά στα σπήλαια και αργότερα με την ίδρυση πολλών και σημαντικών οικισμών, αφού οι κάτοικοι εύκολα μπορούσαν να επιβιώσουν ασχολούμενοι με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία».
Στην ανασκαφή βρέθηκαν πολυάριθμα αγγεία ιδιαίτερης αισθητικής και τεχνοτροπίας.
Το έργο αναδιαμόρφωσης της ίδιας της λίμνης δεν έθιξε αρχαιολογικούς χώρους, γιατί ο ταμιευτήρας της έγινε σε χώρο όπου ήταν και παλαιότερα λίμνη. Ανασκαφές χρειάστηκαν να γίνουν στα σημεία κατασκευής επτά συλλεκτήρων-τάφρων, μήκους 7-10 χλμ., για την τροφοδότηση της λίμνης με νερό.
«Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της κατασκευής αυτών των Συλλεκτήρων και κυρίως των Συλλεκτήρων 4 και 6, ήρθαν στο φως αρχαίοι οικισμοί που επιβεβαίωσαν τη διαχρονική κατοίκηση από τη Νεολιθική μέχρι την Ύστερη Ελληνιστική Περίοδο και αργότερα τη Βυζαντινή και τη Νεότερη, πιστοποιώντας έτσι και τη μορφή της ακτογραμμής της λίμνης. Η λίμνη κατά τη Νεολιθική Εποχή καταλάμβανε πολύ μεγαλύτερη έκταση, σε σχέση με αυτή που ήταν γνωστή μέχρι το 19ο αι.».
Η στάθμη της λίμνης ήταν έως 20 μέτρα ψηλότερα, έδειξαν γεωλογικές έρευνες (Vl. Miloj και Α. Demitrac) και ως εκ τούτου ήταν πιο εκτεταμένη βόρεια και δυτικά και έφθανε ανατολικά στους πρόποδες του Μαυροβουνίου. Σε εκείνο το σημείο βρέθηκαν άγνωστοι προϊστορικοί οικισμοί.
Μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις είναι ένας παραλίμνιος οικισμός (στην ανατολική όχθη της Βοιβηίδος) που αποκαλύφθηκε σε έκταση 3,5 στρεμμάτων από τη ΙΕ' ΕΠΚΑ κατά τη διαμόρφωση του Συλλεκτήρα Σ3, στη θέση «Παλαιόσκαλα». Πρόκειται για έναν προϊστορικό οικισμό 5ης και 4ης χιλιετίας π.Χ. της Τελικής Νεολιθικής περιόδου στους πρόποδες του Μαυροβουνίου (4,5 χλμ. από το χωριό Καλαμάκι, Δήμος Κιλελέρ).
Ο οικισμός είναι κυκλικός, περιβάλλεται από λιθόκτιστους περιβόλους για την προστασία του και έχει εσωστρεφή, ενδοκοινοτική οργάνωση. Η έρευνα εντός κάποιων κτηρίων έφερε στο φως αποθηκευτικούς χώρους, εστίες για μαγείρεμα, κεραμικά σκεύη, πήλινους πελέκεις και έναν χάλκινο, μυλόπετρες, σφοντύλια, εργαλεία κ.ά. Βρέθηκαν ειδώλια, κάποια με πήλινο σώμα και μαρμάρινο κεφάλι («ακρόλιθα»). Το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε τη διατήρησή του και τη μετατόπιση του Συλλεκτήρα. Επίσης ενέταξε την ανάδειξή του στα χρηματοδοτούμενα προγράμματα από το ΕΣΠΑ.
Σκάβοντας για το Συλλεκτήρα Σ6 βρέθηκαν στη θέση «Αεράνη» δύο κυκλικοί κεραμικοί κλίβανοι για ψήσιμο αγγείων και παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο με κιβωτιόσχημους, λακκοειδείς και κεραμοσκεπείς τάφους και στη θέση «Κακόρεμα», κοντά στο βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου στα Κανάλια, βυζαντινό νεκροταφείο του 11ου αιώνα με 67 ακέραιους κιβωτιόσχημους τάφους.
Οι περισσότεροι τάφοι ήταν γυναικείοι (λιγότεροι παιδικοί και ανδρικοί) κτερισμένοι με πλήθος δακτυλιδιών. Εξάλλου, στο Καλαμάκι, θέση «Γκούβα», ανασκάφηκαν από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κτηριακά λείψανα μεσοβυζαντινής περιόδου με εργαστήρια επεξεργασίας σιδήρου, καθώς και νεκροταφείο με κιβωτιόσχημους τάφους, της ίδιας εποχής. Ηταν τμήμα παραλίμνιου οικισμού του 11ου-12ου αιώνα, που απλώνεται στην πλαγιά του Μαυροβουνίου.
Τέλος, στην περιοχή Αμυγδαλής ερευνήθηκε τμήμα ρωμαϊκής εγκατάστασης, μεγάλη αγροικία ελληνιστικών χρόνων, καθώς και τμήμα κτηρίου της εποχής του Χαλκού.
Η μέριμνα τώρα των αρχαιολόγων είναι να δημιουργηθεί μια ενιαία παραλίμνια όδευση (περίπατος) σε όλους τους σωζόμενους αρχαιολογικούς χώρους, έτσι ώστε να προβάλλεται η ιστορία της λίμνης από την 7η χιλιετία μέχρι σήμερα.
Η μέριμνα τώρα των αρχαιολόγων είναι να δημιουργηθεί μια ενιαία παραλίμνια όδευση (περίπατος) σε όλους τους σωζόμενους αρχαιολογικούς χώρους, έτσι ώστε να προβάλλεται η ιστορία της λίμνης από την 7η χιλιετία μέχρι σήμερα.
ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΙΒΗΙΔΑ - ΚΑΡΛΑ
Όμηρος, Ιλιάς, 8ος αι. π. Χ.
Εκείνοι που κατοικούσαν στις Φερές, δίπλα στη Βοιβηίδα λίμνη, στη Βοίβη και στις Γλαφυρές και στην καλοκτισμένη Ιωλκό, εκστράτευσαν με ένδεκα πλοία με αρχηγό τον αγαπητό γιο του ΄Αδμητου τον Εύμηλο, αυτόν που γέννησε από τον ΄Αδμητον η ξεχωριστή από τις γυναίκες η Άλκηστις, η άριστη από τις θυγατέρες του Πελίου.
Ησίοδος, 7ος αι. π. χ.
Ή εκείνη η Κορωνίς που το βουνό τα Δίδυμα τα ιερά κατοικούσε, μέσα στον κάμπο, το Δώτιο, αντίκρυ στην ΄Αμυρο με τα πολλά αμπέλια κι έπλυνε τα πόδια της στη Βοιβηίδα λίμνη η παρθένα η αδάμαστη.
Ηρόδοτος, 5ος αι. π.Χ.
Υπάρχει η παράδοση πως τον παλιό καιρό η Θεσσαλία ήταν λίμνη, κλεισμένη από παντού από ψηλά βουνά, γιατί ανατολικά την αποκλείουν το Πήλιο και η ΄Οσσα, των οποίων οι πλαγιές είναι ενωμένες, βόρεια την αποκλείει ο Όλυμπος, δυτικά η Πίνδος και νότια η Όθρυς. Στη μέση των βουνών αυτών είναι η Θεσσαλία μια βαθιά κοιλάδα.
Από τα πολλά ποτάμια που πέφτουν σ’ αυτή πέντε είναι τα σημαντικότερα: ο Πηνειός, ο Απιδανός, ο Ονόχωνος, ο Ενιπεύς και ο Πάμισος, που κατεβαίνουν στην πεδιάδα από τα βουνά που περικλείουν τη Θεσσαλία χωρίς να χάνουν ως εκεί τα ονόματά τους και τέλος ενώνουν τα νερά τους και χύνονται στη θάλασσα μέσα από μια κοιλάδα, που κι αυτή είναι στενή.
Όταν ενωθούν, τότε υπερισχύει το όνομα του Πηνειού και οι άλλοι χάνουν τα ονόματά τους. Λένε επιπλέον ότι τον παλιό καιρό, όταν δεν υπήρχε ακόμη η κοιλάδα αυτή και η διέξοδος των νερών, αυτά τα ποτάμια και ακόμη και η λίμνη Βοιβηίς δεν είχαν, βέβαια τα σημερινά ονόματα, αλλά κυλούσαν όπως και σήμερα και, καθώς κυλούσαν, έκαναν όλη τη Θεσσαλία πέλαγος.
Οι Θεσσαλοί λένε ότι ο Ποσειδώνας έκανε την κοιλάδα δια μέσου της οποίας ρέει ο Πηνειός, και ο λόγος αυτός μου φαίνεται ορθός, γιατί όποιος πιστεύει ότι ο Ποσειδώνας σείει τη γη και όσα σχίσματα γης προέρχονται από σεισμό είναι έργα αυτού του θεού, εάν δει και τούτο, θα πει ότι το έκανε ο Ποσειδώνας. Πράγματι ο διαχωρισμός αυτός των βουνών, όπως μου φάνηκε είναι έργο σεισμού.
Ευριπίδης, 5ος αι. π. Χ.
΄Ετσι εσύ, ώ Άδμητε, κατοικείς με τα πολυάριθμα κοπάδια σου κοντά στη Βοιβηίδα λίμνη που κυλάει όμορφα τα νερά της.
Πίνδαρος, 5ος –4ος αι. π. Χ.
Στις χαράδρες της Λακέρειας κοντά στη Βοιβηίδα κατοικούσε μια κόρη
Στράβων, 65 π.Χ.-19 μ.Χ.
Στα παλιά χρόνια όπως λέει ο λόγος ,ήταν λίμνη εδώ(σ’ ολόκληρη τη Θεσσαλία), τριγυρισμένη από παντού από βουνά . Από σεισμούς προκλήθηκε ρήγμα στα σημερινά Τέμπη και χωρίστηκε η ΄Οσσα από τον ΄Ολυμπο, οπότε βρήκε διέξοδο προς τη θάλασσα ο Πηνειός και η περιοχή αποστραγγίστηκε. Ωστόσο απομένει η μεγάλη λίμνη Νεσσωνίς και η Βοιβηίς μικρότερη και πλησιέστερα στα παράλια.
«….η δε Βοιβηίς λίμνη πλησιάζει μεν ταις Φεραίς συνάπτει δε και τοις απολήγουσι του Πηλίου πέρασι και της Μαγνησίας..»
Οβίδιος,1ος αι. μ. χ.
…και οι γεμάτες σχίνα ακτές της Βοιβηίδας
Αργύρης Φιλιππίδης, 1815
…Η λίμνη αύτη γυρίζει ένα γύρο ώρες εννέα. Είναι ωσάν ένα μικρό πέλαγος. Έχει μέσα καλάμια πολλά, αν δεν ήταν αυτά δεν ημπορούσαν να την δουλέψουν εις καιρόν χειμώνος, επειδή και σηκώνονται κύματα μεγάλα και τα και τα καΐκια οπού την δουλεύουν είναι όλα μονόξυλα και τα καλάμια κάμουν πολλά λιμάνια. Έχει δε ψάρια πλήθος τεσσάρων και πέντε ειδών. Έχει ένα είδος που το λεν ασπροπλατίτσα άλλο δε καραπλατίτσα, γλυκά και νόστιμα. Έχει γλίνους. Το πλήθος οπού εβγαίνει ακατάπαυστα είναι μποτζακάρια. Αυτά από πενήντα δράμια γίνονται τέσσαρες πέντε οκάδες. Αυτά κάνουν την ευτυχίαν της λίμνης. Εβγαίνουν μερικές φορές και χέλια πολλά ολίγα νοστιμότατα και γλυκά. Εδώ το χειμώνα έρχονται πλήθος πάπιες και χήνες από το μέρος το απάνω και κουκούδες. Τόσες έρχονται, οπού όλη η επιφάνεια της λίμνης γεμίζει, οπού μίαν βοήν και έναν κρότον κάθε μέρα ακούεις.
Έρχονται και άλλα πουλιά και αυτά είναι ωσάν πάπιες και τα λέγουν θαλασσοπούλια, αυτά βουτούν και κυνηγούν το μικρό ψάρι και από τον φόβον του εμβαίνει μερικές φορές εις τα καλάμια και το βγάνουν με την πόχα.
Αυτή η λίμνη έχει σκάλες τρεις όπου κάθονται οι άνθρωποι του βοϊβόντα και παίρνουν το ανάλογο. Δεν έχουν άδεια οι ψαράδες να πάνε εις άλλον τόπον να πωλήσουν ψάρια. Πρώτη σκάλα είναι η Αϊράνη. Εις αυτήν έρχονται τα χωριά του βόλου, Ζαγοράς, Βελεστίνου και Αλμυρού. Η δεύτερη είναι η Πέτρα, σ’ αυτήν έρχονται από τον Τύρναβο, Λάρισα, Καρδίτσα, Φάρσαλα και Τρίκαλα και από όλον τον κάμπο Τρικάλων και Λάρισας. Η τρίτη είναι εις το Φούρνο, όταν ελθή πολύ νερό, την κάμνουν εις Λουφακλάρ. Εδώ έρχονται από τα χωριά της Αγιάς, Κισσάβου και Ολύμπου. Έχουν και οι τρεις από ένα χάνι όπου κονεύουν οι ψωνισταί των ψαριών …
Λεονάρδος από τα Αμπελάκια
στη «χωρογραφία της Θεσσαλίας»
Η λίμνη εκτεινόμενη μεταξύ βορρά και μεσημβρίας εν τη Μαγνησία είναι μακροειδής, πολλά ιχθυοφόρος και επικερδής. Εις το αντίθετον μέρος της λίμνης φαίνεται εν λαμπροπράσινον της όχθης περιθόριον, το οποίον προσκαλεί τον περιηγητήν να κάθηται και να αναπαύηται…
ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΑΡΛΑΣ
Στο Βόρειο τμήμα της Βοιβηίδας κατοικούσαν σύμφωνα με τη μυθολογία οι Κένταυροι και οι Λαπίθες που μας είναι γνωστοί από τη σύγκρουση μεταξύ τους , την Κενταυρομαχία.
Στην περιοχή ο Ηρακλής έρχεται για να κάνει αποξηραντικά έργα ανοίγοντας ένα κανάλι προς τα Τέμπη.
Από την περιοχή θα ξεκινήσει για την Κολχίδα η Αργώ των Αργοναυτών.
Ο Εύμηλος, γιος του ΄Αδμητου, βασιλιά των Φερών, με 11 πλοία από τις πόλεις Φερές, Βοίβη , Γλαφυρές και Ιωλ-κό θα ξεκινήσει για τον Τρωϊκό πόλεμο. Στην Τροία πολέμησε και ο Πρόθοος με 40 πλοία , βασιλιάς του Πηνειού και του Πηλίου, της Βόρειας και Ανατολικής Κάρλας και ο Φιλοκτήτης , βασιλιάς της Μελίβοιας, ξακουστός για την ευστοχία του στο τόξο.
Ο θεός Απόλλων περνάει 9 χρόνια στην περιοχή βόσκοντας τα κοπάδια του ΄Αδμητου, τιμωρημένος από τους θεούς, και εδώ συνάντησε τη Δάφνη που κυνηγώντας την για να ξεφύγει παρακάλεσε το Δία και τη μεταμόρφωσε στο δένδρο δάφνη.
Εδώ ο Απόλλων είδε τη βασιλοπούλα Κορωνίδα, κόρη του βασιλιά Φλεγύα, της παραλίμνιας πόλης Λακέρειας και από το σμίξιμό τους γεννήθηκε ο Ασκληπιός.
Στην περιοχή της Κάρλας ήρθε και ο Θησέας , φίλος του βασιλιά των Λαπιθών Πειρίθου και τέλος περνούσαν οι Αμαζόνες καθώς κατέβαιναν για να χτυπήσουν το βασίλειο των Αθηνών καθώς ο Πλούταρχος αναφέρει ότι δυτικά της λίμνης στο όρος Κυνός Κεφαλαί, έδειχναν τάφους των Αμαζόνων.
ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ
Η ονομασία της Κάρλας χάνεται μέσα στους αιώνες. Κατά καιρούς η ονομασία άλλαζε είτε από τις πόλεις που βρίσκονταν κοντά είτε από τους λαούς που πέρασαν από τη Θεσσαλία.
Την πρώτη ονομασία της «Βοιβηίς» η λίμνη την πήρε από την πόλη Βοίβη, αρχαία πόλη της Θεσσαλίας που ήταν κοντά στα Κανάλια ή από τη Βοιβηίδα ,νύμφη της μυθολογίας ή από το Βοίβο, γιο του Γλαφύρου. Είναι πιθανό το Βοιβηίς να προέρχεται από το Φοιβηίς κι αυτό από το Φοίβη γιατί στη Θεσσαλία αντικαθιστούσαν το Φ με το Β. Άλλες ονομασίες εκείνη την εποχή ήταν Βοιβιάς, Βοιβία, ΄Οσσαια και Ξυνιάς.
Ο Άγγλος περιηγητής William Leake που πέρασε από την περιοχή το 1809 αναφέρει ότι το όνομα Κάρλα το πήρε η λίμνη από ένα ομώνυμο χωριό που βρισκόταν ένα μίλι νοτιοδυτικά από το χωριό Κανάλια. Στα «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» του Υπουργείου Στρατιωτικών το 1880 η λίμνη αναφέρεται με το όνομα Κάρλα Γκιόλ. Ακόμα αναφέρεται και με το αρσενικό όνομα Κάρλος στο Μηνιαίο Οκτωβρίου της εκκλησίας της Υπαπαντής στο Βένετο. Στην ύστερη Βυζαντινή εποχή ήταν γνωστή με ως Κερτινίτης λίμνη, σε ανάμνηση του αρχαίου Κερκίνιου, που η θέση του πιθανολογείται στο σημερινό Καστρί. Επίσης αναφέρεται και με το όνομα Βάλτος.
΄Ετσι βλέπουμε ότι η γνωστή μας Κάρλα έχει πολλές προσωνυμίες που πολλοί από εμάς δεν τις ξέρουμε καθόλου.
http://erroso.blogspot.gr
http://7gym-laris.lar.sch.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου