Παγκράτιον: Το Απόλυτο Eλληνικό Μαχητικό Άθλημα

Το Παγκράτιον ήταν ένα αγώνισμα των αρχαίων Ελλήνων, ένας συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας χωρίς ιμάντες, που ο Αριστοτέλης (Ρητορική Α 5-14, 1361β) το ορίζει ως εξής: «ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν παλαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ' ἀμφοτέροις τούτοις παγκρατιαστικός». 

Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις παν + κρατείν, δηλαδή νικητής γινόταν αυτός που "κατέχει την κυρίαρχη δύναμη" ή αυτός που "κυριαρχεί απόλυτα", ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές.

Παν + κράτος = με όλη τη δύναμη. 

Παγκρατής = παντοδύναμος, πανίσχυρος, παντοκράτωρ

Το άθλημα που συνέδεσε την δυναμική ευθυγράμμιση του σώματος, της ψυχής και του πνεύματος και έφερε σε σύνδεση την Απολλώνια και την Διονυσιακή αρχαία σκέψη των Ελλήνων. 

Οι πολεμικές τέχνες αναφέρονται στην αρχαία Ελλάδα σε πολλά κείμενα διαφόρων εποχών. Βρίσκουμε σε αρχαία ελληνικά κείμενα πλήθος λέξεων και εκφράσεων που μας ξεκαθαρίζουν ότι οι πολεμικές τέχνες επινοήθηκαν από τους έλληνες και με τις εκστρατείες του Διονύσου και του Ηρακλή μεταφέρθηκαν στην Ασία όπου έγιναν γνωστές και στην συνέχεια επανήλθαν στην δύση ως ασιατικές μαχητικές τέχνες και όχι ως αρχαίες ελληνικές μαχητικές τέχνες...

Και αργότερα με την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Μικρά Ασία, Περσία, Ινδία και Θιβέτ, οι στρατιώτες του δίδαξαν το παγκράτιο άθλημα στους λαούς αυτών των Ασιατικών χωρών.

Το Παγκράτιο στους αγώνες και ιδιαίτερα στην Ολυμπία ήταν το πιο δημοφιλές ανδρικό αγώνισμα

Για την προπόνηση στο παγκράτιο άθλημα, όπως και στην πυγμή, οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους «κώρυκους» που ήσαν δερμάτινοι σάκκοι, γεμάτοι με άμμο, αλεύρι ή όσπρια, που τους κρεμούσαν από την οροφή του Γυμναστηρίου ή από κλαδί δένδρου, και γυμνάζονταν κτυπώντας τους με τις γροθιές έτσι ώστε να αποκτήσουν δυνατή γροθιά.

Ο Φιλόστρατος γράφει στον Γυμναστικό του: «Ο κώρυκος χρησιμοποιείται από τους πυγμάχους, αλλά πολύ περισσότερο από τους παγκρατιαστές. Των πυγμάχων μπορεί να είναι ελαφρύς, επειδή γυμνάζουν μόνο τα χέρια τους στο κτύπημα, ενώ των παγκρατιαστών περισσότερο γεμάτος και μεγαλύτερος, για να ανθίστανται (να μην πέφτουν) κατά την επιστροφή του κωρύκου. Γυμνάζουν τους ώμους και τα δάκτυλα, σαν να κτυπούν τον αντίπαλο. Να κτυπά επίσης δυνατά με το κεφάλι, ώστε να ασκείται ο αθλητής σε όλα τα είδη του ορθίου Παγκρατίου».

Ο Παυσανίας περιγράφει τα κατορθώματα και τον περιπετειώδη θάνατο ενός αρχαίου Παγκρατιαστή του Πουλυδάμαντα.
Το σχετικό κείμενο στα «Ηλειακά» VI, 5 έχει ως ακολούθως σε μετάφραση:
«‘Ο ανδριάντας πάνω στο ψηλό βάθρο είναι έργο του Λύσιππου και παριστάνει τον πιο μεγαλόσωμο από όλους τούς ανθρώπους ,εξαίρεση κάνουν στο μέγεθος οι ονομαζόμενοι ήρωες και καμιά άλλη γενιά θνητών, αν υπήρξε πριν από τούς ήρωες. Μέσα στο γένος όμως των ανθρώπων της δικής μας εποχής ο Πουλυδάμας αυτός ο γιός του Νικία, υπήρξε ο πιο μεγαλόσωμος.
Για παγκράτιο και άλλοι έχουν κερδίσει περιφανείς νίκες. Ο Πουλυδάμας όμως, εκτός από τις νίκες παγκρατίου, είχε στο ενεργητικό του τα παρακάτω διαφορετικά κατορθώματα: η ορεινή Θράκη, η δώθε απο το Νέστο ποταμό, ο οποίος διασχίζει τη χώρα των αβδηριτών, εκτός των άλλων θηρίων έχει και λεοντάρια, τα οποία κάποτε είχαν επιτεθεί κατά του στρατού του Ξέρξη και έφεραν φθορά στις καμήλες που μετέφεραν τα τρόφιμα. 

Πολλές φορές τα λιοντάρια αυτά περιπλανώνται και στην περί τον Όλυμπο χώρα. Η μιά πλαγιά του όρους αυτού βλέπει προς τη Μακεδονία και η άλλη προς τη Θεσσαλία και τον Πηνειό ποταμό.

Εδώ ο Πουλυδάμας, στον Ολυμπο, σκότωσε ένα λιοντάρι, θηρίο πελώριο και δυνατό, χωρίς νά έχει κανένα όπλο. Στο τολμηρό αυτό κατόρθωμα παρακινήθηκε από τη φιλοδοξία να μιμηθεί άθλους του Ηρακλή, γιατί, κατά την παράδοση, και ο Ηρακλής νίκησε το λιοντάρι της Νεμέας. 

Και ενός άλλου θαυμαστού κατορθώματος ανάμνηση άφησε ο Πουλυδάμας: μπήκε σ’ ένα κοπάδι βοδιών και έπιασε τον πιο μεγαλόσωμο και πιο άγριο ταύρο από τις χηλές του ενός πισινού ποδιού, τις οποίες κρατούσε, και παρά τις προσπάθειες και τα πηδήματα του ταύρου δεν τις άφηνε, ώσπου ο ταύρος, ύστερα από ώρα και αφού έβαλε όλη τη δύναμή του, ξέφυγε αφήνοντας στον Πουλυδάμα τις χηλές. 

Λένε ακόμη πώς και ένα ηνίοχο που οδηγούσε με ταχύτητα το άρμα τον σταμάτησε: έπιασε το άρμα από πίσω με το ένα χέρι και κράτησε ακίνητο τον ηνίοχο και τα άλογα. 

Ο Δαρείος,ο νόθος γιός του Άρταξέρξη, ο οποίος με την υποστήριξη του περσικού λαού έπαψε τον Σόγδιο, το γνήσιο γιο του Αρταξέρξη, και πήρε αυτός την εξουσία, μόλις αυτός ο Δαρείος έγινε βασιλιάς, επειδή άκουγε τα κατορθώματα του Πουλυδάμα, έστειλε ανθρώπους του, του υποσχέθηκε δώρα και τον έπεισε νά'ρθει στα Σούσα και να παρουσιαστεί ενώπιων του. Τότε λοιπόν, μετά από πρόκληση, τρείς πέρσες από τούς λεγόμενους αθάνατους μονομάχησαν, οι τρείς μαζί εναντίον του και τους σκότωσε. Από τα κατορθώματα που ανάφερα άλλα παριστάνονται (ανάγλυφα) πάνω στο βάθρο του ανδριάντα στην Ολυμπία και άλλα αναφέρονται από το επίγραμμα. 

Επρόκειτο όμως η πρόρρηση του Ομήρου σχετικά με όσους το παίρνουν πάνω τους για τη δύναμή τους να βρεί εφαρμογή και για άλλους, αλλά και για τον Πουλυδάμα και να καταστραφεί κι αυτός εξαιτίας της δύναμής του. 

Ο Πουλυδάμας δηλ. μαζί με άλλους, οι οποίοι διασκεδάζοντας συνέπιναν, είχε μπει σε μιά σπηλιά σε εποχή θέρους, κατά κακή τύχη η οροφή της σπηλιάς άρχισε να σπάζει, και ήταν φανερό πως θα πέσει μέσα και πως δεν επρόκειτο να βαστάξει πολλή ώρα. Όταν η επερχόμενη συμφορά έγινε αντιληπτή και οι άλλοι έφυγαν, ο Πουλυδάμας αποφάσισε να μείνει μέσα, και σήκωσε τα χέρια του με την ιδέα πως θα βαστάξει τη σπηλιά καθώς θα πέφτει και πως δεν θα καταπλακωθεί από το όρος. Εδώ όμως ο Πουλυδάμας βρήκε το θάνατό του».

Το παγκράτιο χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη, στο άνω ή ορθοστάδην και στο κάτω ή αλίνδησιν παγκράτιο. Ορισμένοι προσδιορίζουν αυτή την αρχή στη δωδέκατη χιλιετία π.χ. Μέχρι σήμερα οι παλαιότερες παραστάσεις-μαρτυρίες έχουν βρεθεί σε αρχαίο ρητό του 1700π.χ., στην Αγία Τριάδα στην Κρήτη.

Ως εφευρέτες του Παγκρατίου αναφέρονται ο Ηρακλής και ο Θησέας. Άθλημα ιδιαίτερα σκληρό, επιβλητικό, θεαματικό κατεξοχήν αμυντικό, με έντονη την κίνηση και την άμιλλα, με χαρακτηριστική ελευθερία στην εφευρετικότητα κινήσεων και τεχνασμάτων.

Ξεκίνησε ως καθαρά πολεμικό αγώνισμα και διατηρήθηκε ως τέτοιο μόνο στη Σπάρτη, γι αυτό και δεν έγινε αμέσως δεκτό στους Ολυμπιακούς αγώνες, διότι το πνεύμα αυτών των αγώνων είναι ειρηνικό και όχι πολεμικό.

Μετά από πολύχρονες προσπάθειες και αφού αφαιρέθηκαν τα στοιχεία πού του έδιναν χαρακτήρα άγριας συμπλοκής και συμπεριλήφθηκε στους Ολυμπιακούς αγώνες, από την 33η Ολυμπιάδα το 648π.χ. και έγινε σε λίγο καιρό όπως αναφέρει ο Φιλόστρατος των εν Ολυμπία το κάλλιστον. Πρώτος νικητής ήταν ο Λύγδαμις από τις Συρακούσες.

Σύμφωνα δε με τον Στοβαίο η πόλη που είχε Ολυμπιονίκη στο Παγκράτιο γκρέμιζε μέρος από τα τείχη της για να τον υποδεχθούν.

Οι Κανόνες του παγκρατίου:

Στις αρχαίες Ολυμπιάδες είχαν δια μορφωθεί οι εξής κανόνες:

α) Επιτρέπονταν: Ολες οι λαβές της πάλης. Οι λαβές της μέσης. Το άρπαγμα των ποδιών από τα σφυρά. Το στρέβλωμα των χεριών.
Όλα τα κτυπήματα της πυγμής με γυμνά χέρια χωρίς ιμάντες.
Επιτρεπόταν να κρατά ο αθλητής τον αντίπαλο με το ένα χέρι, και να τον κτυπά με το άλλο.
β) Απαγορεύονταν: Τα δαγκώματα. Να βάζουν τα δάχτυλα στα μάτια, στη μύτη, στο στόμα.
Το παγκράτιο ήταν δυο κατηγοριών:
Το κάτω παγκράτιο, στο οποίο ο αγώνας συνεχίζεται και στο έδαφος και αυτό εφαρμοζόταν στις Ολυμπιάδες και τους άλλους αγώνες. Το άνω ή ορθοστάνδην παγκράτιο όταν ο αγώνας γίνεται με τους αθλητές μόνο ορθίους.
Ο Πίνδαρος δίνει την εξής περιγραφή μιας στάσεως (τεχνάσματος) του αθλήματος που την ονόμαζαν υπτιασμόν.
«Ο αθλητής πεσμένος ανάσκελα, τεντώνει τα χέρια, συμπτύσσει τα πόδια και τα εκτινάσσει με δύναμη, σαν την αλεπού που όταν χυμήξει επάνω της αγριαετός, αμύνεται πέφτοντας ανάσκελα».
Τα χτυπήματα που δίνει ο αθλητής του παγκρατίου, δεν είναι τόσο δυνατά όσο της πυγμής γιατί γίνονται χωρίς γάντια με ιμάντες. Όταν ο ένας αθλητής πέσει στο έδαφος, η θέση του είναι μειονεκτική, γιατί ο αντίπαλος που πέφτει επάνω του, τον κρατά ακίνητο με τα πόδια του, και τον κτυπά με τα χέρια ή του εφαρμόζει διάφορες λαβές ώστε να τον αναγκάσει να «απαγορεύσει».
Ο αθλητής που θα πέσει κάτω, πρέπει να προσπαθήσει γρήγορα να λάβει τη στάση ανάσκελα, που λέγεται «υπτιασμός» και χρησιμοποιώντας τα πόδια και τα χέρια να καταφέρει να εκτινάξει τον αντίπαλό του και να σηκωθεί όρθιος.

Οι βασικές Τεχνικές τού Παγκρατίου αθλήματος είναι:
1. Τεχνικές άμυνας.

2. Τεχνικές επίθεσης.

3. Τεχνικές του «ράσσειν», να ρίξεις τον αντίπαλο στο έδαφος:
α) από τα πόδια,
β) από τους γοφούς,
γ) από τα χέρια,
δ) από τον ώμο.

4. Τεχνικές άνω άκρων (χεριών):

α) Τεχνική επιθέσεως και κρούσεως άνω άκρων,
β) τεχνική του «άγχειν»
γ) τεχνική του «ακροχειρίζειν»
δ) τεχνική αποκρούσεων
ε) τεχνική πιέσεων επί των νευρώσεων: δια των δακτύλων, δια των αγκώνων, δια των γονάτων, δια των πτερνών,
στ) Πυγμή: (γροθιά). Ευθεία-Κυκλική-ανάστροφος-διπλή -απ’ αρότρου -αγκιστροειδής—εσωτερική – ράχεως - βάσεως,
ζ) Παλάμη: εσωτερική-ράχεως-βάσεως,
η) Κόψις: εσωτερική-εξωτερική.

5. Τεχνικές κάτω άκρων (ποδιών): 

α) Τεχνικές επιθέσεως: Λάκτισμα: Εμπρόσθιον -Κυκλικόν-Πλάγιον- Οπίσθιον -Διπλό - Τοξοειδές-Καθοδικόν-Εναέριον-Οπίσθιον κυκλικόν-Ανάστροφον κυκλικόν-Ανάστροφον τοξοειδές-ωθήσεως.
β) Κνήμη: Εσωτερική-Εξωτερική.

6. Κλιματίζειν.

7. Τεχνικές ακινητοποιήσεως αντιπάλου.

8. Τεχνικές εξαρθώσεων:
α) Έλεγχος κάτω άκρων: Ισχύου-Γόνατος-Άκρου ποδός.
β) Έλεγχος άνω άκρων:Ωμου-Αγκώνος-Καρπού -Ακροχειρίζειν.
γ) Τραχηλολαβές: Εμπροσθία-Πλαγία-Οπισθία.
δ) Ακινητοποιήσεις: Κλιματίζειν-Μέσης.

9. Στάσεις ποδών:
α) εμπροσθίου,
β) άκρου ποδός,
γ) μάχης,
δ) πλάγια.

10. Θέσεις κορμού:
α) εμπρόσθιος,
β) διαγώνιος,
γ) πλαγία.

11. Μετακινήσεις και περιστροφές.
Άλλες Τεχνικές του αθλήματος, γνωστές από τα αρχαία κείμενα είναι:
Λαβή «αποπνιγμός». Ο αθλητής έρχεται πίσω από τον αντίπαλό του, σφίγγει με το ένα χέρι τον κορμό του ενώ περνά τον άλλο βραχίονα στο λαιμό τού αντιπάλου κάτω από το σαγόνι και τον σφίγγει με δύναμη, συγχρόνως σφίγγοντάς τον και με το άλλο χέρι.

Κτύπημα «καστρίζειν». Κλωτσιά με το πόδι στο στομάχι.
Λαβή «αποπτερνίζειν»: Ο αθλητής πιάνει σταθερά το πόδι του αντιπάλου, το περιστρέφει με δύναμη και τον υποχρεώνει να πέσει στο έδαφος.
Η τεχνική του παγκρατίου αθλήματος έχει σήμερα μελετηθεί και έχουν οργανωθεί πολλοί σύλλογοι και ιδιωτικές σχολές όπου διδάσκεται το άθλημα.Ακουμε συχνα οσοι ασκουμαστε στις πολεμικες τεχνες για τεχνικες που αναπτυχθηκαν στην Βραζιλια(brazilian jiou jitsu),στην Ιαπωνια(karate,judo..)και διαφορες αλλες χωρες.

Σημερα ειδικα,στον κοσμο των πολεμικων τεχνων,μονοπωλει το ενδιαφερον το "κλουβι"UFC,μια διοργανωση που ξεκινησε φυσικα στην Αμερικη,και που "κινει"τα νηματα στον χωρο.Ξεκινησε ομως ολο αυτο το σκηνικο με τους αγωνες ανευ ορων και τις συχνες μαχες στο εδαφος μεχρι την υποταγη ενος απο τους μαχομενους στην Αμερικη με το Vale tudo?Παμε 2500 χρονια πισω..
Το παρακατω προερχεται απο το κειμενο του Λουκιανου με τον τιτλο Αναχαρσις,και στο οποιο διεξαγεται μια συζητηση μεταξυ του Σκυθη Αναχαρση και του Σολωνα με αφορμη την απορια του βαρβαρου οταν ειδε τους νεους της Αθηνας να εξασκουνται στις πολεμικες τεχνες.
ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ.-"Και δεν μου λεγεις σε παρακαλω Σολων,διατι κανουν αυτα τα πραγματα εδω οι νεοι.Βλεπω αλειφθησαν με λαδι και ετριψαν φιλικοτατα ο ενας τον αλλον,επειτα δεν γνωριζω τι επαθαν και ορμησαν με την κεφαλην χαμηλωμενην και ηρχισαν να αλληλοσπρωχνονται και να συγκρουουν τα μετωπα.Να!,εκεινος αρπαξε τον αλλον ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΡΡΙΞΕ ΚΑΤΩ και δεν τον αφηνει να σηκωθει αλλα τον ωθει κατω με ορμη!

Τωρα δε αφου τον εκαβαλικευσε και τον ΚΡΑΤΕΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΚΕΛΩΝ ΤΟΥ ΕΠΕΡΑΣΕ ΤΟΝ ΒΡΑΧΙΟΝΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΑΙΜΟ ΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΑΛΛΟΣ ΤΟΝ ΧΤΥΠΑ ΕΛΑΦΡΑ ΣΤΟΝ ΩΜΟ ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΥ ΝΑ ΤΟΝ ΑΦΗΣΕΙ!

Οι αλλοι εδω που βλεπω ορμουν τωρα ο ενας στον αλλο με ΠΥΞ(μπουνιες)και ΛΑΞΤΙΜΑΤΑ!!

Μαλιστα ο επιβλεπων αυτους δεν τους χωριζει αλλα τους παρακινει και επαινει εκεινον που χτυπησε τον αλλον!!Αλλοι πιο διπλα ευρισκονται σε μεγαλη κινηση πηδουν ψηλα και ΛΑΚΤΙΖΟΥΝ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ!Θελω να μαθω λοιπον για ποιον λογο εχουν τρελαθει αυτοι οι ανθρωποι και κανουν αυτα?..
Φισικα ο Σολων απαντα ξεκαθαρα για ποιον λογο πρεπει ενας ελευθερος ανθρωπος να εξασκειται στις πολεμικες τεχνες και ειναι πολυ ενδιαφερον παρετε το βιβλιο αυτου το οποιο ειναι πραγματικος θυσαυρος.Κατι σχετικα με τις απαντησεις του Σολωνα εχω γραψει στο ΕΚΓΥΜΝΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ.

Ομως μαζι με του Φιλοστρατου Περι γυμναστικης οπου υπαρχουν πλειστες και εκτεταμενες αναφορες στις πολεμικες τεχνες της Ελλαδας,πιστευω πως ειναι αναγκαιο να μελετηθουν αυτα τα δυο εργα.
Επειδη τωρα τελευταια εχει γινει πολυ φασαρια με mma και brazilian και αλλα τετοια παρομοια,καλο ειναι να δουμε μιας και ειμαστε στην Ελλαδα πως νωριτερα απο ολους εξασκουνταν οι προγονοι μας σε αυτα.
Οι Κορεατικές τέχνες είναι δημιούργημα των τελευταίων 200-300 ετών και προήλθαν από επεξεργασία των ιαπωνικών και των κινεζικών, που και αυτές με τη σειρά τους δημιουργήθηκαν τους μ.Χ αιώνες.

Την πατρότητα του παγκρατίου σε όλα τα αγωνίσματα των μαχητικών τεχνών, την έχουν αναγνωρίσει μορφωμένοι ιστορικοί των τεχνών αυτών, όπως ο Μασουτάτσου Ογιάμα, ο ιδρυτής της τεχνικής του αθλήματος «Κιόκου Σιν Κάι» στο σύγγραμμά του «Ζωτικό Καράτε».

Το Παγκράτιο είναι συνδυασμός πυγμής, λακτισμάτων και πάλης. 

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ:ΕΔΩ-ΕΔΩ -ΚΑΙ ΕΔΩ

ΠΗΓΗ