Ζεύγμα. Mια ελληνική πόλη κάτω από τα νερά του Ευφράτη

Η Ζεύγμα ήταν αρχαία ελληνιστική πόλη στη σημερινή νότιο ανατολική Τουρκία. 

Το 80% του αρχαιολογικού της χώρου βρίσκεται από το 2000 βυθισμένο στην τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε από το φράγμα Μπιρετσίκ. 

Η περιοχή στα αρχαία χρόνια ήταν τμήμα της Άνω Συρίας, ανήκε στο βασίλειο των Σελευκιδών και για ένα διάστημα στο βασίλειο της Κομμαγηνής.

  

Η πόλη ιδρύθηκε γύρω στο 3.000 π.Χ. από Έλληνες και αργότερα έγινε το αρχηγείο της Ρωμαϊκής Λεγεώνας. 

Μέχρι και το Μεσαίωνα η Ζεύγμα ήταν εύπορη και πολλοί αρχαιολόγοι τη συνέκριναν με την Πομπηία. 
Στην ακμή της έφτανε τους 25.000 κατοίκους. Η στρατηγική της θέση κοντά στον Ευφράτη ήταν η κύρια πηγή ανάπτυξής της. Ιδρυτής της υπήρξε ο Σέλευκος Α΄ ο Νικάτορας., ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. 
Το όνομα της το οφείλει στη γέφυρα που έγινε στη πόλη με λέμβους ενωμένες, ώσπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκτισε νέα πέτρινη γέφυρα. 
Η πόλη είχε δύο τμήματα-συνοικίες, στην ουσία ξεχωριστές πόλεις, τη Σελεύκεια στην ανατολική όχθη του Ευφράτη και την Απάμεια στη δυτική.

Εδώ παντρεύτηκε ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας, ενώ η Ζεύγμα χρησιμοποιήθηκε σαν πέρασμα για τον στρατό των Σελευκιδών στις εκστρατείες τους στη Παρθία και στη Βακτριανή. Επίσης, τον 1ο αιώνα π.Χ. ο βασιλιάς της Αρμενίας Τιγράνης συνέλαβε φυλάκισε και σκότωσε στη ακρόπολη που βρισκόταν στη Σελεύκεια την Κλεοπάτρα Σελήνη.

Τον 1ο π.Χ. αιώνα η Ζεύγμα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Την ίδια εποχή οι Πάρθοι κατέλαβαν την Απάμεια και χώρισαν τη Ζεύγμα κάνοντας τον Ευφράτη σύνορο

. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, ενώ έγινε και έδρα της IV Σκυθικής λεγεώνας (Legio IV Skcythica) που παρέμεινε εκεί μέχρι το 252 μ.Χ., όταν ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε από τον Σαπώρ Α΄ στη Βαρβαλλισό.
  

Νόμισμα που εκδόθηκε από τον αυτοκράτορα Φίλιππο τον Άραβα. Στην πίσω πλευρά γράφει «ΖΕΥΓΜΑΤΕΩΝ» και έχει έναν ναό του Ζεύγματος καθώς και τον Αιγόκερω, σύμβολο της 5ης Σκυθικής λεγεώνας της οποίας ήταν έδρα το Ζεύγμα.

Η Ζεύγμα πέρασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διατηρήθηκε έως το 637 μ.Χ. όταν καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Άραβες, οπότε η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες στη Ζεύγμα πραγματοποιήθηκαν από τον Τόμας Έντουαρντ Λόρενς το 1917 και συνεχίστηκαν το 1970 από τον Τζον Βάγκνερ. Από το 1990 οι έρευνες συνεχίστηκαν με εντατικούς ρυθμούς λόγω της ανόδου του νερού. Αγνοώντας την ιστορική και αρχαιολογική σημασία, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να αξιοποιήσει την πόλη, η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να κατασκευάσει σε εκείνο το σημείο φράγμα για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, εξαφανίζοντας από προσώπου γης αυτό το μοναδικό μνημείο.

Το πρώτο μέρος του «εγκλήματος» διαπράχθηκε τον Ιούνιο του 2000, όταν οι τουρκικές αρχές έπνιξαν περίπου τη μισή περιοχή κάτω από τα νερά. 

Η στρόφιγγα του Μπιρετσίκ, ενός από τα 22 φράγματα που σκοπεύει να κατασκευάσει η Τουρκία για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, άνοιξε απειλητικά, αφήνοντας το νερό να καλύψει σιγά σιγά την πόλη και δεκάδες άλλα χωριά που κατοικούνταν ακόμα.


Δέκα ώρες αργότερα, η Ζεύγμα είχε εξαφανιστεί πλήρως κάτω από το νερό.

Τον ίδιο χρόνο κιόλας διενεργήθηκαν σωστικές ανασκαφές.

 




 Με επικεφαλής τον Robert Early του Oxford Archaeological Unit (OAU) Ιταλοί επιστήμονες ειδικευμένοι στα ψηφιδωτά σε συνεργασία με ομάδα Γάλλων επιστημόνων ξεκίνησαν τη διάσωση των πολυτιμότερων έργων τέχνης. Έτσι, κατόρθωσαν να σώσουν κάποια σημαντικά ψηφιδωτά, που σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Γκαζίαντεπ.

Μάχη με το χρόνο έδωσαν οι αρχαιολόγοι που βρέθηκαν στη Ζεύγμα, προσπαθώντας να σώσουν όσες περισσότερες αρχαιότητες μπορούσαν, πριν αυτές κατακλυστούν για πάντα από τα νερά του φράγματος Μπιρετσίκ.

Αδιαφορώντας πλήρως για τις εκκλήσεις των αρχαιολόγων απ’ όλο τον κόσμο και πριν προλάβουν οι επιστήμονες να ολοκληρώσουν τη διάσωση των ανεκτίμητων θησαυρών της πόλης, η τουρκική κυβέρνηση έθεσε σε λειτουργία το φράγμα, καταδικάζοντας ένα μοναδικό αρχαιολογικό μνημείο στη λήθη. «Λυπούμαστε, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα ανακοίνωσε προκλητικά το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού», όταν πια είχε αρχίσει η διαδικασία βύθισης στη Ζεύγμα, ανέφερε σε δημοσίευμά της η ιταλική εφημερίδα La Reppublica. 
Οι αρχαιολόγοι, που επί μήνες προσπαθούσαν να μεταφέρουν τα ευρήματα σε ασφαλές σημείο , κάνουν λόγο για σκάνδαλο και τεράστια πολιτιστική καταστροφή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έκκληση για βοήθεια των Τούρκων επιστημόνων, οι οποίοι μέσα σε πολύ μικρό διάστημα έπρεπε να επέμβουν και να σώσουν τις αρχαιότητες, ανταποκρίθηκαν ομάδες ερευνητών από την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία και τη Γαλλία. Στην ανασκαφή συνέδραμε οικονομικά και η εταιρεία Hewlett - Packard, η οποία προσέφερε το ποσό των πέντε εκατομμυρίων δολαρίων.

Στη Ζεύγμα, πριν κατακλυστεί από τα νερά του Ευφράτη, ανασκάφτηκε όσο τμήμα της πόλης ήταν δυνατόν και στις ανασκαφές - εξπρές έχουν βρεθεί θέσεις της νεολιθικής εποχής. 

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πολλά ψηφιδωτά με θέματα από την ελληνική μυθολογία, όπως Ωκεανός και Τήθυς, Δαίδαλος και Ίκαρος, ο Αχιλλέας στην αυλή του βασιλιά Λυκομήδη και ο Διόνυσος με την Αριάδνη.
 Επιπλέον βρέθηκαν τοιχογραφίες, νομίσματα, κεραμικές σφραγίδες αγάλματα και εκατοντάδες άλλα ευρήματα.
  

βρέθηκαν στο Ζεύγμα, περίπου 65.000 σφραγίδες 

 Ανάμεσα στα σημαντικά ανήκουν και 3.750 αργυρά νομίσματα, που βρέθηκαν σε δωμάτιο της ρωμαϊκής βίλας. 
Στα νομίσματα, αποκαλύφθηκαν πορτρέτα 12 διαφορετικών Ρωμαίων αυτοκρατόρων καθώς και δύο προσωπογραφίες μίας αυτοκράτειρας. 
Μεταξύ των πορτρέτων βρίσκονται και οι απεικονίσεις του Ρωμαίου αυτοκράτορα Φιλίππου του Άραβα, της συζύγου του Οτακιλίας Σεβήρας και του γιου του Φιλίππου Β΄. 
Τα περισσότερα από τα ευρήματα μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικού Μουσείο της πόλης Γκαζίαντεπ.

   

  

Κρίμα που η Ζεύγμα δεν υπάρχει πια. Ποιος ξέρει πόσα αριστουργήματα βρίσκονται πλέον στο βυθό τoυ Ευφράτη.

  

--------------------------------------------------------------------------------
Νοεμβρίου 11, 2014

Ακόμα τρία ψηφιδωτά μοναδικής τέχνης, και σε άριστη κατάσταση, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην πόλη Ζεύγμα, στην ανατολική Τουρκία, κοντά στα σύνορα με την Συρία.

Το ένα ψηφιδωτό αναπαριστά τις Εννέα Μούσες, στο δεύτερο απεικονίζονται ο Ωκεανός και η Τηθύς και στο τρίτο ένας νεαρός άνδρας.

Σύμφωνα με την hurriyetdailynews οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η αρχαία πόλη Ζεύγμα είχε περί τα 2 με 3 χιλιάδες σπίτια. Οι ανασκαφές που έχουν ξεκινήσει από το 2007 αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2015.

ΚΑΠΟΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΖΕΥΓΜΑ:

Ζεύγμα τετράδραχμο. AYT KMA ΑΝΤ W NEINOC CEB, επικεφαλής βραβευμένος δεξιά / DHMARC EX UPATO D, αετός στέκεται αντιμετωπίζει, δεξιά το κεφάλι, Ζ προς τα αριστερά, Ε προς τα δεξιά πεδία, V ανάμεσα στα πόδια. 

τετράδραχμο Ζεύγμα. AYT KMA ΑΝΤ W NEINOC CEB, ακτινοβολεί το κεφάλι αριστερά / DHMARC EX UPATO D, αετός στέκεται αντιμετωπίζει, δεξιά το κεφάλι, Ζ προς τα αριστερά, Ε προς τα δεξιά πεδία, V ανάμεσα στα πόδια.

ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΔΩ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΓΙΑ ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ