Ἕβρος
Ὁ Ἕβρος εἶναι ποταμὸς τῆς Θράκης. Προηγουμένως ἀποκαλοῦνταν Ρόμβος, ἔχοντας πάρει τὴν ὀνομασία του ἀπὸ τὴν συστροφὴ τῶν ὑδάτων του κατὰ τὴν κατηφορική τους πορεία.
Ὁ Ἕβρος εἶναι ποταμὸς τῆς Θράκης. Προηγουμένως ἀποκαλοῦνταν Ρόμβος, ἔχοντας πάρει τὴν ὀνομασία του ἀπὸ τὴν συστροφὴ τῶν ὑδάτων του κατὰ τὴν κατηφορική τους πορεία.
(1) Ὁ Κάσσανδρος(2), βασιλιὰς τῆς περιοχῆς, παντρεύτηκε τὴν Κροτονίκη καὶ ἔκανε ἀπ’ αὐτὴν ἑνα γιὀ, τὸν Ἕβρο. Ἀφοῦ χώρισε ἀπὸ τὴν προηγούμενη γυναίκα του, παντρεύτηκε ὡς μητριὰ γιὰ τὸ γιό του τὴ Δαμασίππη, τὴν κόρη τοῦ Ἄτρακος(3). Αὐτὴ ὅμως ἐρωτεύτηκε τὸν πρόγονό της καὶ τοὺ ἔστειλε μήνυμα νὰ συνευρεθοῦν. Ὁ Ἕβρος, ἀποφεύγοντας σὰν Ἐρινύα τὴν μητριά του, περνοῦσε τὸ χρόνο του σὲ κάθε εὐκαιρία κυνηγῶντας(4). Ἡ ἀσελγὴς γυναίκα, ὅμως, ὅταν ἀπέτυχε ἡ ἐπιθυμία της, εἶπε ψέματα σὲ βάρος τοῦ σώφρονος ἀγοριοῦ, ὅτι δῆθεν θέλησε νὰ τὴ βιάσῃ. Ὁ Κάσσανδρος, παρασυρμένος ἀπὸ τὴ ζήλεια του, ἔσπευσε ὁρμητικὸς στὸ δάσος, ἔβγαλε τὸ ξίφος του καὶ καταδίωκε τὸ γιό του μὲ τὴν ἰδέα ὅτι εἶχε ἐπιβουλευτεῖ τὸν γάμο τοῦ πατέρα του. Ὁ γιός, ὅταν κόντευε νὰ παγιδευτῇ, ἔριξε τὸν ἐαυτό του στὸν ποταμὸ Ρόμβο, ὁ ὁποῖος ὀνομάστηκε ἀπὸ αὐτὸν Ἕβρος, ὅπως ἱστορεῖ ὁ Τιμόθεος στὸ ἐνδέκατο βιβλίο τοῦ ἔργου του Περὶ ποταμῶν.
Κοντὰ στὸ ποτάμι βρίσκεται τὸ ὄρος Παγγαῖο, ποὺ πῆρε τὴν ὀνομασία του γιὰ τὴν ἀκόλουθη αἰτία:ὁ Παγγαῖος, γιὸς τοῦ Ἄρη καὶ τῆς Κριτοβούλης, ἔσμιξε χωρὶς νὰ τὸ θέλῃ μὲ τὴ θυγατέρα του. Κυριευμένος ἀπὸ θλίψη, ἔτρεξε στὸ Καρμάνιο(5) ὄρος και, ὑπερβολικὰ λυπημένος,γύμνωσε τὸ ξίφος του καὶ αὐτοκτόνησε. Μὲ ἀπόφαση τῶν θεῶν ὁ τόπος μετονομάστηκε σὲ Παγγαῖο.
Μέσα στὸν ποταμὸ ποὺ προαναφέρθηκε γεννιέται ἕνα βοτάνι παρόμοιο μὲ τὴ ρίγανη, τοῦ ὁποίου τὴν κορυφὴ κόβουν οἱ Θρᾶκες και, ἀφοῦ χορτάσουν τρώγοντας τὴν τροφὴ τῆς Δήμητρας, τὴν τοποθετοῦν πάνω στὴ φωτιά. Εἰσπνέουν τὴν ἀναθυμίαση ποὺ ἀναπέμπεται, ἀποκαρώνουν καὶ βυθίζονται σὲ βαθὺ ὕπνο.
Στὸ βουνὸ Παγγαῖο φύεται βοτάνι ποὺ ὀνομάζεται κιθάρα γιὰ τὸν ἐξῆς λόγο: αὐτὲς ποὺ διαμέλισαν τὸν Ὀρφέα ἔριξαν τὰ μέλη του στὸν ποταμὸ Ἕβρο(6). Τὸ κεφάλι τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴ βούληση τῶν θεῶν μεταμορφώθηκε σὲ δράκοντα, ἐνῷ ἡ λύρα του μὲ ἀπόφαση τοῦ Ἀπόλλωνα ἔγινε ἀστερισμός. Ἀπὸ τὸ αἷμα ποὺ κύλησε φύτρωσε βοτάνι ποὺ ὀνομάζεται κιθάρα. Ὅταν τελοῦνται οἱ γιορτὲς τοῦ Διονύσου, αὐτὸ τὸ βοτάνι ἀναδίδει ἤχους κιθάρας(7). Οἱ ντόπιοι ντυμένοι μὲ δέρματα ἐλαφιοῦ καὶ κρατῶντας θύρσους, τραγουδοῦν ἕναν ὕμνο ποὺ λέει
«Καὶ θὰ βάλῃς τότε μυαλό, ὅταν πιὰ θὰ
εἶναι μάταιο νὰ ἔχῃς μυαλό»(8),
ὅπως ἱστορεῖ ὁ Κλειτώνυμος στὸ τρίτο βιβλίο τῶν θρακικῶν του.
(1) Ρόμβος στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ σήμαινε ἐπίσης σβούρα, δίνη.
(2) Αὐτὸς ὁ Κάσσανδρος, ἄγνωστος ἀπὸ ἀλλοῦ, ἀποτελεῖ πιθανότατα μυθικὴ μεταμόρφωση τοῦ Κάσσανδρου, γιοῦ τοῦ Ἀντίπατρου καὶ συζύγου τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος ἔγινε βασιλιὰς τῆς Μακεδονίας στὰ ταραγμένα χρόνια μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.
(3) Ὁ Ἄτραξ εἶναι ἄγνωστος ἀπὸ ἀλλοῦ. Ὑπῆρχε στὴ Θεσσαλία ἕνας οἰκισμὸς μὲ τὸ ἴδιο ὄνομα (Στράβων 9.5.19, Λυκόφρων 1309 κ.α.)
(4) Τὸ κυνήγι στὸν ἑλληνικὸ μύθο ἀποτελεῖ σὲ συμβολικὸ ἐπίπεδο ἰσοδύναμο τῆς σεξουαλικῆς ἀποχῆς. Πβ. τὸν Ἱππόλυτο ἢ τὴν Ἀταλάντη ἢ τὴν Ἄρτεμη. Ἡ πανούργα μητριὰ ποὺ ἐπιθυμεῖ τὸν γιὸ τοῦ συζύγου της καὶ δέχεται τὴν ἀπόρριψη εἶναι γνωστὸ μυθικὸ μοτίβο ἀπὸ τὴν περίπτωση τῆς Φαῖδρας ἢ τῆς Σθενέβοιας.
(5) Τὸ ἴδιο περίπου ὄνομα χρησιμοποιεῖται ἀπὸ τὸν Πλούταρχο στὸ κεφάλαιο 7, γιὰ νὰ χαρακτηρίσῃ τὸ βουνὸ Τμῶλος στὴν Μικρὰ Ἀσία (Καρμανόριον), καὶ στὸ κεφάλαιο 18 γιὰ τὸν ποταμὸ Ἴναχο (Καρμάνωρ). Ὁ Καρμάνωρ στὸν Παυσανία (2.7.7, 2.30.3, 10.7.2) ἦταν ἕνας Κρῆς ποὺ φιλοξένησε τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὸν καθάρισε ἀπὸ τὸ μίασμα τοῦ φόνου τοῦ Πύθωνα. Καρμανία ἦταν καὶ περιοχὴ τῆς Περσίας κοντᾶ στὸ στενὸ τοῦ Ὁρμοῦζ.
(6) Γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Ὀρφέα ὑπάρχουν πολλὲς παραδόσεις, ἂν καὶ συνήθως θανατώνεται ἀπὸ γυναῖκες τῆς Θράκης ποὺ τὸν ἐκδικοῦνται, ἐπειδὴ μάγεψε τοὺς ἄντρες τους μὲ τὴ λύρα του καὶ δὲν ἐκτελοῦν πιὰ τὰ συζυγικά τους καθήκοντα, ἀλλὰ ἀκοῦν ἐκστασιασμένοι τὴ μουσικὴ τοῦ Ὀρφέα. Τὸ κεφάλι τοῦ Ὀρφέα σὲ ἄλλες παραδόσεις φτάνει πλέοντας στὴ Λέσβο, ὅπου ἐξακολουθεῖ νὰ χρησμοδοτῇ ἔως ὅτου τὸ σταματᾶ ὁ Ἀπόλλων.
(7) Κιθάρα καὶ λύρα χρησιμοποιοῦνται ὡς συνώνυμα.
(8) Στὸ πλαίσιο τῆς διονυσιακῆς λατρείας τὸ ὀξύμωρο πρέπει νὰ ἀποτελῇ πρόσκληση στὸν πιστὸ νὰ ξεχάσῃ κάθε εἴδους σοφία ποὺ ξέρει καὶ νὰ ἀφεθῇ νὰ παρασυρθῇ ἀπὸ τὴ μανία τοῦ θεοῦ ποὺ εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ τὴ σοφία.
~~~~
Ἡ μετάφραση καὶ ὁ σχολιασμὸς εἶναι τοῦ Σταύρου Γκιργκένη καὶ τὸν εὐχαριστούμε πολὺ γιὰ τὴν ἄδεια δημοσιεύσεως.
Ἡ μετάφραση τοῦ Πλουτάρχου, Περὶ ποταμῶν καὶ ὀρῶν ἐπωνυμίας 1-5, στὴνΑΝΑΜΕΝΟΜἐΝΗ –> http://heterophoton.blogspot.gr/2014/06/1-5_18.html
Εἰκόνα: Ἀπότμημα ἀναθηματικῆς ἀνάγλυφης στήλης. Διακρίνεται χέρι ποὺ κρατεῖ θύρσο ἢ κῶνο πίτυος. Φέρει ἐπιγραφή «Κυρίῳ Ἕβρῳ». Περισσότερες πληροφορίες –>http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/71473
Τὴν εἰκόνα λάβαμε ἀπὸ τὸ ἱστολόγιο http://www.kornofolia.gr/
Shortlink – συντομευμένος σύνδεσμος ἄρθρου: http://wp.me/p4otm4-P
Κοντὰ στὸ ποτάμι βρίσκεται τὸ ὄρος Παγγαῖο, ποὺ πῆρε τὴν ὀνομασία του γιὰ τὴν ἀκόλουθη αἰτία:ὁ Παγγαῖος, γιὸς τοῦ Ἄρη καὶ τῆς Κριτοβούλης, ἔσμιξε χωρὶς νὰ τὸ θέλῃ μὲ τὴ θυγατέρα του. Κυριευμένος ἀπὸ θλίψη, ἔτρεξε στὸ Καρμάνιο(5) ὄρος και, ὑπερβολικὰ λυπημένος,γύμνωσε τὸ ξίφος του καὶ αὐτοκτόνησε. Μὲ ἀπόφαση τῶν θεῶν ὁ τόπος μετονομάστηκε σὲ Παγγαῖο.
Μέσα στὸν ποταμὸ ποὺ προαναφέρθηκε γεννιέται ἕνα βοτάνι παρόμοιο μὲ τὴ ρίγανη, τοῦ ὁποίου τὴν κορυφὴ κόβουν οἱ Θρᾶκες και, ἀφοῦ χορτάσουν τρώγοντας τὴν τροφὴ τῆς Δήμητρας, τὴν τοποθετοῦν πάνω στὴ φωτιά. Εἰσπνέουν τὴν ἀναθυμίαση ποὺ ἀναπέμπεται, ἀποκαρώνουν καὶ βυθίζονται σὲ βαθὺ ὕπνο.
Στὸ βουνὸ Παγγαῖο φύεται βοτάνι ποὺ ὀνομάζεται κιθάρα γιὰ τὸν ἐξῆς λόγο: αὐτὲς ποὺ διαμέλισαν τὸν Ὀρφέα ἔριξαν τὰ μέλη του στὸν ποταμὸ Ἕβρο(6). Τὸ κεφάλι τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴ βούληση τῶν θεῶν μεταμορφώθηκε σὲ δράκοντα, ἐνῷ ἡ λύρα του μὲ ἀπόφαση τοῦ Ἀπόλλωνα ἔγινε ἀστερισμός. Ἀπὸ τὸ αἷμα ποὺ κύλησε φύτρωσε βοτάνι ποὺ ὀνομάζεται κιθάρα. Ὅταν τελοῦνται οἱ γιορτὲς τοῦ Διονύσου, αὐτὸ τὸ βοτάνι ἀναδίδει ἤχους κιθάρας(7). Οἱ ντόπιοι ντυμένοι μὲ δέρματα ἐλαφιοῦ καὶ κρατῶντας θύρσους, τραγουδοῦν ἕναν ὕμνο ποὺ λέει
«Καὶ θὰ βάλῃς τότε μυαλό, ὅταν πιὰ θὰ
εἶναι μάταιο νὰ ἔχῃς μυαλό»(8),
ὅπως ἱστορεῖ ὁ Κλειτώνυμος στὸ τρίτο βιβλίο τῶν θρακικῶν του.
(1) Ρόμβος στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ σήμαινε ἐπίσης σβούρα, δίνη.
(2) Αὐτὸς ὁ Κάσσανδρος, ἄγνωστος ἀπὸ ἀλλοῦ, ἀποτελεῖ πιθανότατα μυθικὴ μεταμόρφωση τοῦ Κάσσανδρου, γιοῦ τοῦ Ἀντίπατρου καὶ συζύγου τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος ἔγινε βασιλιὰς τῆς Μακεδονίας στὰ ταραγμένα χρόνια μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.
(3) Ὁ Ἄτραξ εἶναι ἄγνωστος ἀπὸ ἀλλοῦ. Ὑπῆρχε στὴ Θεσσαλία ἕνας οἰκισμὸς μὲ τὸ ἴδιο ὄνομα (Στράβων 9.5.19, Λυκόφρων 1309 κ.α.)
(4) Τὸ κυνήγι στὸν ἑλληνικὸ μύθο ἀποτελεῖ σὲ συμβολικὸ ἐπίπεδο ἰσοδύναμο τῆς σεξουαλικῆς ἀποχῆς. Πβ. τὸν Ἱππόλυτο ἢ τὴν Ἀταλάντη ἢ τὴν Ἄρτεμη. Ἡ πανούργα μητριὰ ποὺ ἐπιθυμεῖ τὸν γιὸ τοῦ συζύγου της καὶ δέχεται τὴν ἀπόρριψη εἶναι γνωστὸ μυθικὸ μοτίβο ἀπὸ τὴν περίπτωση τῆς Φαῖδρας ἢ τῆς Σθενέβοιας.
(5) Τὸ ἴδιο περίπου ὄνομα χρησιμοποιεῖται ἀπὸ τὸν Πλούταρχο στὸ κεφάλαιο 7, γιὰ νὰ χαρακτηρίσῃ τὸ βουνὸ Τμῶλος στὴν Μικρὰ Ἀσία (Καρμανόριον), καὶ στὸ κεφάλαιο 18 γιὰ τὸν ποταμὸ Ἴναχο (Καρμάνωρ). Ὁ Καρμάνωρ στὸν Παυσανία (2.7.7, 2.30.3, 10.7.2) ἦταν ἕνας Κρῆς ποὺ φιλοξένησε τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὸν καθάρισε ἀπὸ τὸ μίασμα τοῦ φόνου τοῦ Πύθωνα. Καρμανία ἦταν καὶ περιοχὴ τῆς Περσίας κοντᾶ στὸ στενὸ τοῦ Ὁρμοῦζ.
(6) Γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Ὀρφέα ὑπάρχουν πολλὲς παραδόσεις, ἂν καὶ συνήθως θανατώνεται ἀπὸ γυναῖκες τῆς Θράκης ποὺ τὸν ἐκδικοῦνται, ἐπειδὴ μάγεψε τοὺς ἄντρες τους μὲ τὴ λύρα του καὶ δὲν ἐκτελοῦν πιὰ τὰ συζυγικά τους καθήκοντα, ἀλλὰ ἀκοῦν ἐκστασιασμένοι τὴ μουσικὴ τοῦ Ὀρφέα. Τὸ κεφάλι τοῦ Ὀρφέα σὲ ἄλλες παραδόσεις φτάνει πλέοντας στὴ Λέσβο, ὅπου ἐξακολουθεῖ νὰ χρησμοδοτῇ ἔως ὅτου τὸ σταματᾶ ὁ Ἀπόλλων.
(7) Κιθάρα καὶ λύρα χρησιμοποιοῦνται ὡς συνώνυμα.
(8) Στὸ πλαίσιο τῆς διονυσιακῆς λατρείας τὸ ὀξύμωρο πρέπει νὰ ἀποτελῇ πρόσκληση στὸν πιστὸ νὰ ξεχάσῃ κάθε εἴδους σοφία ποὺ ξέρει καὶ νὰ ἀφεθῇ νὰ παρασυρθῇ ἀπὸ τὴ μανία τοῦ θεοῦ ποὺ εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ τὴ σοφία.
~~~~
Ἡ μετάφραση καὶ ὁ σχολιασμὸς εἶναι τοῦ Σταύρου Γκιργκένη καὶ τὸν εὐχαριστούμε πολὺ γιὰ τὴν ἄδεια δημοσιεύσεως.
Ἡ μετάφραση τοῦ Πλουτάρχου, Περὶ ποταμῶν καὶ ὀρῶν ἐπωνυμίας 1-5, στὴνΑΝΑΜΕΝΟΜἐΝΗ –> http://heterophoton.blogspot.gr/2014/06/1-5_18.html
Εἰκόνα: Ἀπότμημα ἀναθηματικῆς ἀνάγλυφης στήλης. Διακρίνεται χέρι ποὺ κρατεῖ θύρσο ἢ κῶνο πίτυος. Φέρει ἐπιγραφή «Κυρίῳ Ἕβρῳ». Περισσότερες πληροφορίες –>http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/71473
Τὴν εἰκόνα λάβαμε ἀπὸ τὸ ἱστολόγιο http://www.kornofolia.gr/
Shortlink – συντομευμένος σύνδεσμος ἄρθρου: http://wp.me/p4otm4-P
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου