του Μιχάλη Λουκοβίκα
“ΠΑΡΑΠΛΟΥΣ” (παρα-πλέω, πλέω κοντά στις ακτές, όπως συμβαίνει στηνακτοπλοΐα) και “ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ” (περι-πλέω,πλέω πέριξ π.χ. μιας νήσου ή ηπείρου σαν την Αφρική, ή μιας θάλασσας σαν τηΜεσόγειο): Ο δεύτερος όρος απέκτησε και εξειδικευμένες σημασίες, μια από τις οποίες καθιερώθηκε ως όρος ναυσιπλοΐας των Ελλήνων, των Φοινίκων, των Περσών, των Ρωμαίων και άλλων λαών.(α) Ο εν λόγωπερίπλους ήταν ένα χειρόγραφο που ανέφερε κατά σειρά τα λιμάνια και τα παράκτια ορόσημα – με κατά προσέγγιση τις μεταξύ τους αποστάσεις – τα οποία θα συναντούσε ο καπετάνιος ενός σκάφους κατά μήκος μιας ακτής.
Εξυπηρετούσε τον ίδιο σκοπό με ένα ρωμαϊκό “itinerarium”, δηλαδή έναν οδικό χάρτη με τις στάσεις στους δρόμους. Οι καπετάνιοι πάντως, αν ήταν έμπειροι γεωγράφοι (όπως συνέβαινε με πολλούς), πρόσθεταν διάφορες σημειώσεις, εμπλουτίζοντας τις γεωγραφικές γνώσεις τής εποχής τους. Υπό αυτήν την έννοια ο περίπλους ήταν ένα είδοςημερολογίου πλοίου. Η μορφή του είναι τουλάχιστον τόσο παλιά όσο και ο αρχαιότερος Έλληνας ιστορικός, ο Εκαταίος ο Μιλήσιος. Τα έργα τού Ηροδότου και του Θουκυδίδη περιέχουν αποσπάσματα που φαίνεται πως προέρχονται από τέτοιους περίπλους.
(α) Περίπλους λεγόταν κι ένας ελιγμός τού ναυτικού κατά τον οποίον οι επιτιθέμενεςτριήρεις επιχειρούσαν να υπερκεράσουν ή περικυκλώσουν τους αντιπάλους για να τους πλήξουν στα μετόπισθεν.
Ο χάρτης τού Εκαταίου
Ο Ἑκαταῖος από τη Μίλητο (περί το 550–476 π.Χ.) έζησε στα χρόνια τού περσικού ζυγού στα παράλια της Μικρασίας. Ταξίδεψε πολύ κι έπειτα εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του και αφιερώθηκε στη συγγραφή γεωγραφικών και ιστορικών έργων. Είναι ο πρώτος Έλληνας ιστορικός κι ένας από τους πρώτους κλασσικούς συγγραφείς που αναφέρει τους Κέλτες. Του αποδίδεται ένα δίτομο έργο με τίτλοΓῆς περίοδος. Κάθε τόμος είναι οργανωμένος σαν περίπλους, μια σημείο προς σημείο περιγραφή των ακτών. Ο ένας, περί Ευρώπης, είναι ουσιαστικά ένας Μεσογείου περίπλους, περιγράφοντας τη μια περιοχή μετά την άλλη, φτάνοντας στα βόρεια ως τη Σκυθία. Ο άλλος, περί Ασίας, είναι παρόμοιος με τον Περίπλου τής Ερυθράς Θαλάσσης. Ο Εκαταίος περιγράφει τις χώρες και τους κατοίκους τού κόσμου, με το κεφάλαιο περί Αιγύπτου να είναι ιδιαίτερα περιεκτικό. Παραθέτει κι έναν χάρτη που στηρίζεται στον χάρτη τής Γης τούΑναξιμάνδρου, τον οποίο διορθώνει και διευρύνει. Μόνον αποσπάσματα σώζονται από το έργο αυτό, κυρίως στα Ἐθνικά, το γεωγραφικό λεξικό που συνέταξε ο Στέφανος Βυζάντιος (5ος–6ος αιώνας μ.Χ.). Το άλλο γνωστό έργο τού Εκαταίου είναι οι Γενεαλογίαι, μια ορθολογικά συστηματοποιημένη καταγραφή των θρύλων και μύθων των Ελλήνων, όπου έρχεται σε ρήξη με την επική παράδοση. Τα αποσπάσματα που σώζονται δείχνουν πόσο σημαντική είναι η απώλειά του.
Ο χάρτης τού Αναξίμανδρου
Ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ἀναξίμανδρος (περί το 610–546 π.Χ.) διαδέχθηκε τον δάσκαλό του, Θαλή, έναν από τους Επτά Σοφούς, ως διευθυντής τής σχολής τής Μιλήτου, όπου μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονταν οΑναξιμένης και, πιθανόν, ο Πυθαγόρας. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία, ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που ξέρουμε ότι κατέγραφε τις μελέτες του, παρόλο που διασώζεται μόνον ένα απόσπασμα του έργου του. Υπήρξε από τους σκαπανείς τής επιστήμης, παρατηρώντας και προσπαθώντας να εξηγήσει τις διάφορες πτυχές τού σύμπαντος, ενδιαφερόμενος ιδίως για την προέλευσή του. Στην αστρονομία,επιχείρησε να περιγράψει τη μηχανική των ουρανίων σωμάτων σε σχέση με τη Γη.Στη φυσική, το αξίωμά του ότι το ἄπειρον είναι η πηγή των πάντων οδήγησε την ελληνική φιλοσοφία σε ένα νέο επίπεδο θεωρητικής αφαίρεσης. Δημιούργησε έναν χάρτη τού κόσμουσυμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στην πρόοδο της γεωγραφίας. Κατά τον Carl Sagan, ο Αναξίμανδρος διεξήγαγε το πρώτο καταγεγραμμένο επιστημονικό πείραμα.
Η κατά Ηρόδοτον οικουμένη
Ο Ἡρόδοτος από την Ἁλικαρνασσό (περί το 484–425 π.Χ.) θεωρείται “Πατέρας τήςΙστορίας”. Υπήρξε ο πρώτος ιστορικός που ξέρουμε πως συγκέντρωνε συστηματικά το υλικό του, ελέγχοντας σε κάποιο βαθμό την ακρίβειά του και οργανώνοντάς το σε αφηγηματική μορφή με άρτια διάρθρωση και μεγάλη ζωντάνια. Οι περίφημεςἹστορίαι του είναι οι “Έρευνές” του για τα αίτια των Μηδικών ή Περσικών Πολέμωνπου κορυφώθηκαν το 490 και 480-479π.Χ., δεδομένου μάλιστα ότι περιγράφει αναλυτικά τη συγκεκριμένη περίοδο, για την οποία διαφορετικά δεν θα είχαμε τέτοια πληθώρα στοιχείων – μαζί με πολλές εκτενείς αναφορέςσχετικά με τους διάφορους τόπους και τους ανθρώπους που συνάντησε κατά τη διάρκεια των πολλών ταξιδιών του γύρω από τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο.
“Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται”…
Σπάραγμα των Ιστοριών (βιβλίο Η΄, Ουρανία) σεπάπυρο της Οξυρύγχου, αρχές 2ου αιώνα μ.Χ.
Εκείνη την εποχή μάλλον συνηθιζόταν να “δημοσιεύουν” οι συγγραφείς τα έργα τους απαγγέλλοντάς τα σε λαϊκές γιορτές. Ο Ηρόδοτος πήγε με τις Ιστορίες του στηνΟλυμπία, στα Ολύμπια, τους αρχαίουςΟλυμπιακούς Αγώνες, και παρουσίασε το σύνολο του έργου του (και τα εννιά βιβλία) στους συγκεντρωμένους θεατές, που τον χειροκρότησαν με μεγάλο ενθουσιασμό στο τέλος. Άλλοι πάλι λένε πως ενώ περίμενε να συννεφιάσει για να μη διαβάζει τόση ώρα στον ήλιο, είδε την ομήγυρη να διασκορπίζεται – εξ ου και η παροιμιώδης φράση “ο Ηρόδοτος και η σκιά του” για να περιγράψει όποιον χάνει την ευκαιρία που του δόθηκε λόγω καθυστέρησης.
Θουκυδίδης
Ο Αθηναίος Θουκυδίδης (περί το 460–395 π.Χ.) είναι οπερίφημος συγγραφέας τής Ιστορίας τού Πελοποννησιακού Πολέμου ανάμεσα στη Σπάρτη και την Αθήνα (431-404 π.Χ.) ως τοέτος 411 π.Χ. Το φινάλε του εξιστορείται από τον Ξενοφώντα σταἙλληνικά του. Ο Θουκυδίδης θεωρείται πατέρας της “επιστημονικήςΙστορίας” λόγω των αυστηρών του προδιαγραφών στη συλλογή των τεκμηρίων και της ανάλυσής του με όρους αιτίας και αποτελέσματοςχωρίς να αναφέρεται σε παρεμβάσεις θεών. Έχει επίσης χαρακτηριστεί πατέρας τής σχολής τού πολιτικού ρεαλισμού, πουθεωρεί ως βάση των διακρατικών σχέσεων την ισχύ μάλλον παρά το δίκαιο. Το κλασικό του κείμενο εξακολουθεί να διδάσκεται σεστρατιωτικές σχολές σε όλον τον κόσμο, ενώ ο Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων παραμένει ένα θεμελιώδες κείμενο της θεωρίας των διεθνών σχέσεων.(β)
Αυτός ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, ο Πελοποννησιακός, λίγα χρόνια μετά το ένδοξο τέλος των Περσικών Πολέμων, σηματοδότησε το δραματικό τέλος τού 5ου αιώνα π.Χ., του “Χρυσού Αιώνα” τής Ελλάδας.
(α) Περίπλους λεγόταν κι ένας ελιγμός τού ναυτικού κατά τον οποίον οι επιτιθέμενεςτριήρεις επιχειρούσαν να υπερκεράσουν ή περικυκλώσουν τους αντιπάλους για να τους πλήξουν στα μετόπισθεν.
Ο χάρτης τού Εκαταίου
Ο Ἑκαταῖος από τη Μίλητο (περί το 550–476 π.Χ.) έζησε στα χρόνια τού περσικού ζυγού στα παράλια της Μικρασίας. Ταξίδεψε πολύ κι έπειτα εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του και αφιερώθηκε στη συγγραφή γεωγραφικών και ιστορικών έργων. Είναι ο πρώτος Έλληνας ιστορικός κι ένας από τους πρώτους κλασσικούς συγγραφείς που αναφέρει τους Κέλτες. Του αποδίδεται ένα δίτομο έργο με τίτλοΓῆς περίοδος. Κάθε τόμος είναι οργανωμένος σαν περίπλους, μια σημείο προς σημείο περιγραφή των ακτών. Ο ένας, περί Ευρώπης, είναι ουσιαστικά ένας Μεσογείου περίπλους, περιγράφοντας τη μια περιοχή μετά την άλλη, φτάνοντας στα βόρεια ως τη Σκυθία. Ο άλλος, περί Ασίας, είναι παρόμοιος με τον Περίπλου τής Ερυθράς Θαλάσσης. Ο Εκαταίος περιγράφει τις χώρες και τους κατοίκους τού κόσμου, με το κεφάλαιο περί Αιγύπτου να είναι ιδιαίτερα περιεκτικό. Παραθέτει κι έναν χάρτη που στηρίζεται στον χάρτη τής Γης τούΑναξιμάνδρου, τον οποίο διορθώνει και διευρύνει. Μόνον αποσπάσματα σώζονται από το έργο αυτό, κυρίως στα Ἐθνικά, το γεωγραφικό λεξικό που συνέταξε ο Στέφανος Βυζάντιος (5ος–6ος αιώνας μ.Χ.). Το άλλο γνωστό έργο τού Εκαταίου είναι οι Γενεαλογίαι, μια ορθολογικά συστηματοποιημένη καταγραφή των θρύλων και μύθων των Ελλήνων, όπου έρχεται σε ρήξη με την επική παράδοση. Τα αποσπάσματα που σώζονται δείχνουν πόσο σημαντική είναι η απώλειά του.
Ο χάρτης τού Αναξίμανδρου
Ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ἀναξίμανδρος (περί το 610–546 π.Χ.) διαδέχθηκε τον δάσκαλό του, Θαλή, έναν από τους Επτά Σοφούς, ως διευθυντής τής σχολής τής Μιλήτου, όπου μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονταν οΑναξιμένης και, πιθανόν, ο Πυθαγόρας. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία, ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που ξέρουμε ότι κατέγραφε τις μελέτες του, παρόλο που διασώζεται μόνον ένα απόσπασμα του έργου του. Υπήρξε από τους σκαπανείς τής επιστήμης, παρατηρώντας και προσπαθώντας να εξηγήσει τις διάφορες πτυχές τού σύμπαντος, ενδιαφερόμενος ιδίως για την προέλευσή του. Στην αστρονομία,επιχείρησε να περιγράψει τη μηχανική των ουρανίων σωμάτων σε σχέση με τη Γη.Στη φυσική, το αξίωμά του ότι το ἄπειρον είναι η πηγή των πάντων οδήγησε την ελληνική φιλοσοφία σε ένα νέο επίπεδο θεωρητικής αφαίρεσης. Δημιούργησε έναν χάρτη τού κόσμουσυμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στην πρόοδο της γεωγραφίας. Κατά τον Carl Sagan, ο Αναξίμανδρος διεξήγαγε το πρώτο καταγεγραμμένο επιστημονικό πείραμα.
Η κατά Ηρόδοτον οικουμένη
Ο Ἡρόδοτος από την Ἁλικαρνασσό (περί το 484–425 π.Χ.) θεωρείται “Πατέρας τήςΙστορίας”. Υπήρξε ο πρώτος ιστορικός που ξέρουμε πως συγκέντρωνε συστηματικά το υλικό του, ελέγχοντας σε κάποιο βαθμό την ακρίβειά του και οργανώνοντάς το σε αφηγηματική μορφή με άρτια διάρθρωση και μεγάλη ζωντάνια. Οι περίφημεςἹστορίαι του είναι οι “Έρευνές” του για τα αίτια των Μηδικών ή Περσικών Πολέμωνπου κορυφώθηκαν το 490 και 480-479π.Χ., δεδομένου μάλιστα ότι περιγράφει αναλυτικά τη συγκεκριμένη περίοδο, για την οποία διαφορετικά δεν θα είχαμε τέτοια πληθώρα στοιχείων – μαζί με πολλές εκτενείς αναφορέςσχετικά με τους διάφορους τόπους και τους ανθρώπους που συνάντησε κατά τη διάρκεια των πολλών ταξιδιών του γύρω από τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο.
“Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται”…
Σπάραγμα των Ιστοριών (βιβλίο Η΄, Ουρανία) σεπάπυρο της Οξυρύγχου, αρχές 2ου αιώνα μ.Χ.
Εκείνη την εποχή μάλλον συνηθιζόταν να “δημοσιεύουν” οι συγγραφείς τα έργα τους απαγγέλλοντάς τα σε λαϊκές γιορτές. Ο Ηρόδοτος πήγε με τις Ιστορίες του στηνΟλυμπία, στα Ολύμπια, τους αρχαίουςΟλυμπιακούς Αγώνες, και παρουσίασε το σύνολο του έργου του (και τα εννιά βιβλία) στους συγκεντρωμένους θεατές, που τον χειροκρότησαν με μεγάλο ενθουσιασμό στο τέλος. Άλλοι πάλι λένε πως ενώ περίμενε να συννεφιάσει για να μη διαβάζει τόση ώρα στον ήλιο, είδε την ομήγυρη να διασκορπίζεται – εξ ου και η παροιμιώδης φράση “ο Ηρόδοτος και η σκιά του” για να περιγράψει όποιον χάνει την ευκαιρία που του δόθηκε λόγω καθυστέρησης.
Θουκυδίδης
Ο Αθηναίος Θουκυδίδης (περί το 460–395 π.Χ.) είναι οπερίφημος συγγραφέας τής Ιστορίας τού Πελοποννησιακού Πολέμου ανάμεσα στη Σπάρτη και την Αθήνα (431-404 π.Χ.) ως τοέτος 411 π.Χ. Το φινάλε του εξιστορείται από τον Ξενοφώντα σταἙλληνικά του. Ο Θουκυδίδης θεωρείται πατέρας της “επιστημονικήςΙστορίας” λόγω των αυστηρών του προδιαγραφών στη συλλογή των τεκμηρίων και της ανάλυσής του με όρους αιτίας και αποτελέσματοςχωρίς να αναφέρεται σε παρεμβάσεις θεών. Έχει επίσης χαρακτηριστεί πατέρας τής σχολής τού πολιτικού ρεαλισμού, πουθεωρεί ως βάση των διακρατικών σχέσεων την ισχύ μάλλον παρά το δίκαιο. Το κλασικό του κείμενο εξακολουθεί να διδάσκεται σεστρατιωτικές σχολές σε όλον τον κόσμο, ενώ ο Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων παραμένει ένα θεμελιώδες κείμενο της θεωρίας των διεθνών σχέσεων.(β)
Αυτός ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, ο Πελοποννησιακός, λίγα χρόνια μετά το ένδοξο τέλος των Περσικών Πολέμων, σηματοδότησε το δραματικό τέλος τού 5ου αιώνα π.Χ., του “Χρυσού Αιώνα” τής Ελλάδας.
Αφροδίτη τής Μήλου
(β) Ο διάλογος Αθηναίων-Μηλίων αναφέρεται στην αναμέτρηση ανάμεσα στην Αθήνα και τηΜήλο, ένα μικρό ουδέτερο κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο νησί τού νοτίουΑιγαίου, ανατολικά τήςΠελοποννήσου και της Σπάρτης, το 416-415 π.Χ. Οι Αθηναίοι ήθελαν να κατακτήσουν το νησί για να εκφοβίσουν τους Σπαρτιάτες. Η αντιπαράθεση κατέληξε σε τραγωδία για τη Μήλο: Οι Αθηναίοι εκτέλεσαν όλους τους άνδρες αιχμαλώτους και υποδούλωσαν τα γυναικόπαιδα… Στηνεολιθική εποχή η Μήλος ήταν μια πολύ σημαντική πηγήοψιδιανού (ή οψιανού), ενός πολύτιμου τότε ηφαιστειακού υλικού. Το νησί πάντως είναι διάσημο σε όλο τον κόσμο λόγω ενός έργου τέχνης μεταγενέστερης περιόδου που βρέθηκε εκεί: είναι το περίφημο άγαλμα τηςΑφροδίτης τής Μήλου.
Στην πρώτη φάση τού πολέμου, η Σπάρτη εισέβαλε επανειλημμένα στην Αττική, ενώ η Αθήνα επέδραμε στα παράλια της Πελοποννήσου εκμεταλλευόμενη τη ναυτική της υπεροχή. Αργότερα, οι Αθηναίοι έστειλαν μια τεράστια εκστρατευτική δύναμη στη Σικελία για να πλήξουν τις Συρακούσες με συνέπειες καταστροφικές για τους ίδιους. Έτσι ο πόλεμος μπήκε στην τελική του φάση, καθώς η Σπάρτη, που ήδη έπαιρνε βοήθεια από την Περσία, υποκινούσε εξεγέρσεις στις εξαρτημένες από την Αθήνα πόλεις τού Αιγαίου και της Μικράς Ασίας υπονομεύοντας την αθηναϊκή ηγεμονία. Η καταστροφή τού στόλου τής Αθήνας σήμανε το τέλος τού πολέμου και την επόμενη χρονιά η πόλη παραδόθηκε. Αυτός ο εμφύλιος πόλεμος, λίγα χρόνια μετά το ένδοξο τέλος των Περσικών Πολέμων (499-449 π.Χ.), οδήγησε στην αναδιάταξη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η Αθήνα, η ισχυρότερη πόλη-κράτος στην Ελλάδα πριν από την έναρξη του πολέμου, κατάντησε σχεδόν πλήρως υποταγμένη, ενώ η Σπάρτη καθιερώθηκε ως η ηγέτιδα δύναμη. Ωστόσο, το οικονομικό κόστος τού πολέμου έγινε δυσβάστακτο σε όλη την Ελλάδα. Η φτώχεια εξαπλώθηκε στην Πελοπόννησο, ενώ η Αθήνα, εντελώς κατεστραμμένη, δεν θα ανακτούσε ποτέ πια την προπολεμική της ευημερία. Ο πόλεμος προκάλεσε και άλλες αλλαγές, λιγότερο ορατές, στην ελληνική κοινωνία. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στηδημοκρατική Αθήνα και την ολιγαρχική Σπάρτη, καθεμιά από τις οποίες υποστήριζαν φιλικές πολιτικές παρατάξεις σε άλλες πόλεις-κράτη, κατέστησε τον εμφύλιο πόλεμο ένα σύνηθες φαινόμενο στην Ελλάδα. Άλλαξε, στο μεταξύ, και ο τρόπος διεξαγωγής τού πολέμου: περιορισμένης κλίμακας αρχικά, είχε μετατραπεί σε έναν ολοκληρωτικό αγώνα ανάμεσα στις πόλεις-κράτη, συνοδευόμενος από ωμότητες σε μεγάλη έκταση. Πλήττοντας καίρια θρησκευτικά και πολιτιστικά σύμβολα, ερημώνοντας την ύπαιθρο και ολόκληρες πόλεις, αυτός ο πόλεμος σηματοδότησε το δραματικό τέλος τού 5ου π.Χ. αιώνα, του “Χρυσού Αιώνα” τής Ελλάδας.
Ευριπίδης, του Sebastià Giralt
Να και μια διδακτική ιστορία περί μουσικής και πολιτικής με φόντο τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και επίκεντρο τον Ευριπίδη, ίσως τον σπουδαιότερο των Ελλήνων τραγωδών. Ο Ευριπίδης ήταν πρωτοποριακός (και) μουσικά και συνεργαζόταν με τους πιο καινοτόμους μουσικούς, κάτι που εκμεταλλεύτηκαν συντηρητικοί σαν τονΑριστοφάνη προσπαθώντας να τον γελοιοποιήσουν. Ωστόσο, ήταν η μουσική τού Ευριπίδη και όχι του Αριστοφάνη εκείνη που έσωσε πολλούς Αθηναίους και την ίδια την Αθήνα στη διάρκεια του πολέμου. Εκείνη την εποχή, και για πολλούς αιώνες αργότερα, οι άνθρωποι συνήθιζαν να τραγουδούν τα καλύτερα “τραγούδια” (με την ορολογία τής όπερας θα λέγαμε “άριες”) μιας τραγωδίας. Εξ ου και η λέξη “τραγούδι” προέρχεται από τη λέξη “τραγῳδία”. Μετά την καταστροφική αθηναϊκή εκστρατεία στη Σικελία, αρκετοί Αθηναίοι αιχμάλωτοι έσωσαν τη ζωή τους επειδή ήξεραν να τραγουδούν Ευριπίδη, που τον αγαπούσαν όλοι οι Έλληνες, συμπεριλαμβανομένων και των “αποίκων” τής Σικελίας. Στο τέλος τού πολέμου, όταν η Σπάρτη επιβλήθηκε στην Αθήνα, οι νικητές στρατηγοί (Σπαρτιάτες και σύμμαχοι) συσκέφθηκαν για να καθορίσουν την τύχη τού “κλεινού άστεως”. Αποφάσισαν λοιπόν η πόλη να καταστραφεί. Μετά τη σύσκεψη ακολούθησε ένα συμπόσιο για να γιορταστεί η νίκη. Κατά τη διάρκειά του κάποιος τραγούδησε ένα τραγούδι τού Ευριπίδη. Οι στρατηγοί συγκινήθηκαν τόσο πολύ ώστε μεταμελήθηκαν. Θεώρησαν φοβερό να καταστραφεί η γενέτειρα κάποιου σαν τον Ευριπίδη… Περιττό να πω πως οι εν λόγω στρατηγοί είχαν την κουλτούρα να εκτιμήσουν τη μουσική τού Ευριπίδη. Το ίδιο τραγούδι στα αυτιά κάποιων σημερινών στρατηγών και πολιτικών δεν θα είχε καμιάν απολύτως επίδραση… (Τα παραπάνω επεισόδια προέρχονται από τους Βίους Παραλλήλους τού Πλουτάρχου, και συγκεκριμένα από τον Βίο τού Νικία).
Όταν η Σπάρτη επιβλήθηκε στην Αθήνα, έγινε ένα συμπόσιο για να γιορταστεί η νίκη. Κατά τη διάρκειά του κάποιος τραγούδησε ένα τραγούδι τού Ευριπίδη. Οι νικητές στρατηγοί συγκινήθηκαν τόσο πολύ ώστε μεταμελήθηκαν. Θεώρησαν φοβερό να καταστραφεί η γενέτειρα κάποιου σαν τον Ευριπίδη…
Πυθέας ο Μασσαλιώτης, ο μέγιστος των “περιπλεόντων” εξερευνητών θαλασσοπόρων τής εποχής
Αρκετοί περίπλοι έχουν διασωθεί, αυτούσιοι ή αποσπασματικά, είτε και σε περιγραφές που παραθέτουν άλλοι συγγραφείς. Η εντύπωση που αποκομίζει κανείς, έστω και με μια πρώτη ματιά στον κατάλογο που ακολουθεί, είναι ότι για μια μακρά περίοδο, από τον 6ο ως τον 4ο αιώνα π.Χ., επρόκειτο για ένα ελληνοφοινικικό “bras de fer” ανάμεσα στη Μασσαλία και την Καρχηδόνα για τον έλεγχο των θαλασσίων δρόμων που οδηγούσαν σε περιοχές πλούσιες κυρίως σε χρυσό, άργυρο,κασσίτερο, και ήλεκτρον (κεχριμπάρι):
Τριήρης
Ο Μασσαλιώτης Περίπλουςχρονολογείται στον 6ο π.Χ. αιώνα, είτε στις αρχές ή στα τέλη του, γύρω στο 500 π.Χ., ανάλογα με τον συγγραφέα. Σωζεται στο έργο Ora maritima (Θαλάσσιες ακτές) τουΑβιηνού και περιγράφει ένα ταξίδι από τη Μασσαλία ως τα Βρετανικά νησιά, περιπλέοντας τηνΙβηρία, μέσω των εμπορικών δρόμωνΤαρτησσίων και Φοινίκων.
Ο Ἅννωνος Καρχηδονίων βασιλέως περίπλους τῶν ὑπὲρ τὰς Ἡρακλέους Στήλας Λιβυκῶν τῆς γῆς μερῶν, στις αρχές τού 5ου αιώνα π.Χ., περιγράφει τα παράλια της Αφρικής από τοΜαρόκο ως τον Κόλπο τής Γουινέας. Πρόκειται προφανώς για εγχείρημα μετά τη συντριβή των Καρχηδονίων στη Σικελία το 480 π.Χ. (όταν και ο Άννων ανέλαβε βασιλιάς με περιορισμένες εξουσίες) και τον αποκλεισμό τους από τις αγορές τής Ανατολής, με συνέπεια να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στη Δύση.
Η εξερεύνηση που πραγματοποιεί τον ίδιο αιώνα ένας άλλος Καρχηδόνιος, ο Ἱμίλκων (ή Ἱμίλκας) ο Θαλασσοπόρος, στην ίδια περιοχή με τον Μασσαλιώτη Περίπλου, δηλαδή από τη Μεσόγειο ως τις βορειοδυτικές ακτές τής Ευρώπης.
Το ταξίδι τού Εὐθυμένη τού Μασσαλιώτη (περί το 450–390 π.Χ., παρόλο που αρκετοί τον τοποθετούν στις αρχές τού 6ου αιώνα). Ακολουθώντας τα ίχνη τού Άννωνος, ο Ευθυμένης έφτασε μάλλον ως τον Σενεγάλη ποταμό. Από τον δικό του “Περίπλου τής έξω θαλάσσης”,πιθανόν στο μεταίχμιο 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., έμειναν μόνον οι αναφορές συγγραφέων όπως ο Πλούταρχος και ο Σενέκας ο Νεότερος που δεν τον πολυπιστεύει.
Η επική εξερεύνηση του σπουδαιότερου Μασσαλιώτη θαλασσοπόρου, του Πυθέα, γύρω στο 325 π.Χ., με την ολοκλήρωση ενός περίπλου τής Ευρώπης, τον οδηγεί στη Βρετανία, τη Σκανδιναβία, τη Βαλτική και από εκεί, μέσω ποτάμιων οδών, στον Εύξεινο. Από τα βιβλία τουΠερί Ωκεανού και Γης περίοδος μόνον αποσπάσματασώζονται σε αναφορές άλλων συγγραφέων, ορισμένοι από τους οποίους, σαν τον μονίμως δύσπιστοΣτράβωνα και τον Πολύβιο, τον αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό.
Ενώ ο Πυθέας περιπλέει την Ευρώπη, ο Νέαρχος, ναύαρχος τού Αλεξάνδρου, πραγματοποιεί τονΠαράπλου του, έχοντας αναλάβει να οδηγήσει τον στόλο από τις Ινδίες (τους ποταμούς Υδάσπη και Ινδό) στον Περσικό Κόλπο, συναντώντας τον Μακεδόνα βασιλιά στα Σούσα το 324 π.Χ. Οι πληροφορίες τούΝεάρχου Παράπλου σώζονται στα Ινδικά τού Αρριανού.
Ο Περίπλους τὴς Ἐρυθράς Θαλάσσης, γραμμένος από κάποιον Αλεξανδρινό στον 1ο αιώνα μ.Χ., αναφέρεται στο παράκτιο δρομολόγιο της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού με αφετηρία κάθε φορά το λιμάνι τής Βερενίκης. Πέραν της Ερυθράς, περιγράφει τα παράλια της Ινδίας ως τον Γάγγη ποταμό, καθώς και τις ανατολικές ακτές τής Αφρικής (της λεγόμενης Αζανίας).
Ο Περίπλους τού Ευξείνου Πόντου, σχετικά με τους εμπορικούς δρόμους στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, γράφτηκε επίσης από τον Αρριανό στις αρχές τού 2ου αιώνα μ.Χ.
Ο Απόλλων σκοτώνει τον Πύθωνα, του Eugène Delacroix (1850)
Ορισμένοι από τους περίπλους που σώζονται, αποσπασματικά ή μη, θεωρούνται λιγότερο σημαντικοί, όπως λ.χ. οΠερίπλους εκτός των Ηρακλειδών, του Χάροντα τουΛαμψακηνού (πρώτο μισό 5ου αιώνα π.Χ.), ο Περίπλους τού Ψευδο-Σκύλακος πέριξ τής Μεσογείου και του Ευξείνου (4ος ή 3ος αιώνας π.Χ.), οΠερίπλους τού Σκύμνου τούΧίου (περί το 110 π.Χ.), ή οΠερίπλους της έξω θαλάσσης,του Μαρκιανού τού Ηρακλειώτη (Ηράκλεια Πόντου, 5ος αιώνας μ.Χ.), που αναφέρεται μεταξύ άλλων και στις “πρεττανικές(βρετανικές) νήσους”. Όμως υπάρχουν και πολλές σημαντικές απώλειες, σαν τονΩκεανού Περίπλου τούΔημοκρίτου, ή τον δεκάτομοΠερίπλου τού Τιμοσθένη τούΡόδιου (3ος αιώνας π.Χ.), που διετέλεσε ναύαρχος τουπτολεμαϊκού αιγυπτιακού στόλου, θαλασσοπόρος, γεωγράφος και χαρτογράφος, και τον οποίο επικαλούνται με θαυμασμό γεωγράφοι όπως οιΕρατοσθένης και Στράβων. Ο τελευταίος αποκαλύπτει μιαν ακόμα πτυχή τού όντως πολυτάλαντου Τιμοσθένη: συνέθεσε, λέει, έναν “Πυθικόν νόμον” (γ) και τον παρουσίασε σταΠύθια των Δελφών με αυλό και κιθάρα, συμμετέχοντας στις γιορτές τής νίκης τού Απόλλωνα επί του Πύθωνα.
(γ)“Νόμος στημουσική ήταν ο σημαντικότερος τύπος σύνθεσης και εκτέλεσης. Φαίνεται πως εξελίχθηκε από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται[σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σήμερα που οι νομοθέτες κάνουν τα πάντα για να είναι οι νόμοι ακατανόητοι στον λαό, αν και – ή επειδή ακριβώς – άγνοια νόμου δεν συγχωρείται…] Η σύνθεση και εκτέλεση των νόμων ήταν πολύ απαιτητική και έθετε υψηλά επαγγελματικά επίπεδα στους τέσσερις εθνικούς αγώνες (Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα), όπου έπαιρναν μέρος οι πιο διακεκριμένοι μουσικοί (συνθέτες-εκτελεστές) τής εποχής. Ο πυθικός νόμοςήταν ο πιο σημαντικός αυλητικός νόμος [ο Τιμοσθένης είτε καινοτόμησε, συνδυάζοντας τον αυλό με την κιθάρα, ή αυτός ο συνδυασμός ήταν ήδη καθιερωμένος στην εποχή του]. Ο πυθικός νόμος υπήρξε το πρώτο γνωστό είδοςπρογραμματικής μουσικής και σκοπό είχε την περιγραφή τού αγώνα τού Απόλλωνα με το δράκοντα Πύθωνα, αποτελούμενος από πέντε μέρη…” (Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, του Σόλωνα Μιχαηλίδη).
Ο αγώνας μεταξύ τού κιθαρωδού Απόλλωνα και του Φρύγα αυλητήσάτυρου Μαρσύα. Για να νικήσει ο θεός χρειάστηκε να τραγουδήσει κιόλας, κάτι που οι μούσες, που ήταν οι κριτές, φυσικά αποδέχθηκαν. Τότε ο Απόλλωνας έγδαρε ζωντανό τον Μαρσύα για την “ύβρι” του… Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική μουσική νίκησε τη φρύγια και το απολλώνειο στοιχείο το διονυσιακό…
Ο αυλός και ηκιθάρα ήταν τα κύρια όργανα των επαγγελματιών μουσικών: πνευστός ο αυλός, συνδεδεμένος με τονΔιόνυσο, έγχορδη η κιθάρα, ταυτισμένη με τον Απόλλωνα. Αντίθετα, η λύραπαιζόταν μόνον από ερασιτέχνες. Σημειωτέον, στην ελληνική Βικιπαίδειαδεν υπάρχει λήμμα για την αρχαία ελληνική κιθάρα (αν και το βρίσκουμε στα τουρκικά και τα σλαβομακεδονικά)! Η ιστορία τής κιθάρας για τη Βικιπαίδειά μας αρχίζει τον 15ο αιώνα μ.Χ. στηνΙσπανία…
“Οι νόμοι, οι σημαντικότεροι τύποι σύνθεσης και εκτέλεσης στην αρχαία ελληνική μουσική, εξελίχθηκαν από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται”– σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σήμερα που οι νομοθέτες κάνουν τα πάντα για να είναι οι νόμοι ακατανόητοι στον λαό, αν και (ή επειδή ακριβώς) άγνοια νόμου δεν συγχωρείται…
Φυσικά, τα παραπάνω ταξίδια, όπως και τα ημερολόγια των καπετάνιων που μετεξελίχθηκαν σε περίπλους, ανάγονται σε πολύ παλαιότερες εποχές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Πεντηκόντορος
Τα ταξίδια των Κρητώνκατά τη μινωικήθαλασσοκρατορία.
Η Αργοναυτική εκστρατεία
Οι περιπλανήσεις τούΟδυσσέα.
Ο επικός περίπλους τής Λιβύης (δηλαδή της Αφρικής) από τους Φοίνικες στα τέλη τού 6ου αιώνα π.Χ. για λογαριασμό των Αιγυπτίων, που αναφέρει ο Ηρόδοτος. Ξεκίνησε από την Ερυθρά Θάλασσα και κράτησε σχεδόν τρία χρόνια. Ένας Πέρσης κατάδικος, για να σώσει τη ζωή του, επιχείρησε να επαναλάβει τον άθλο ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία αλλά εγκατέλειψε– παρόλο που τελικά έχασε τη ζωή του.
Ο περίπλους που πραγματοποίησε ο (αυθεντικός) Σκύλαξ ο Καρυανδεύς, ένας Έλληνας θαλασσοπόρος από την Καρία, ο οποίος, σύμφωνα επίσης με τον “Πατέρα τής Ιστορίας”, εξερεύνησε τις ακτές τού Ινδικού Ωκεανού (ως τις εκβολές τού Ινδού, επιστρέφοντας στοΣουέζ) για λογαριασμό των Περσών, την ίδια περίοδο, τέλη τού 6ου αιώνα, γύρω στο 512 π.Χ.
Τα ταξίδια τού Εὔδοξου του Κυζικηνού (περί το 150–100 π.Χ.) προς εξερεύνηση τηςΑραβικής Θάλασσας για λογαριασμό των Πτολεμαίων τής Αιγύπτου. Θεωρείται από τονΠοσειδώνιο και τον Στράβωνα ο πρώτος που εκμεταλλεύθηκε το σύστημα των μουσώνωνπλέοντας στον Ινδικό Ωκεανό το 118–116 π.Χ. Αργότερα επιχείρησε τον πρώτο γνωστό περίπλου τής Αφρικής από δυσμάς, από τα Γάδειρα (σημερινό Cádiz), αλλά όλη η αποστολή χάθηκε – αν και υπάρχουν κάποιοι, σαν τον Πλίνιο, που υποστηρίζουν πως ο Εύδοξος τα κατάφερε.
Ένας άλλος θαλασσοπόρος σχετιζόμενος ενδεχομένως με τον Εύδοξο (αναφέρεται κάποιες φορές ως καπετάνιος του) υπήρξε ο Ἵππαλος (έζησε μάλλον τον 1ο αιώνα π.Χ.). ΣτονΠερίπλου τής Ερυθράς Θαλάσσης διαβάζουμε ότι αυτός ανακάλυψε την ρότα τής απευθείας μετάβασης από την Ερυθρά στη νότια Ινδία διασχίζοντας τον Ινδικό.
>>> Χρονικό 2: ΚΡΗΤΟΜΙΝΩΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Ο Περίπλους τής Ευρασίας μέσω της Βόρειας Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ
ΠΗΓΗ
Ενώ ο Πυθέας περιπλέει την Ευρώπη, ο Νέαρχος, ναύαρχος τού Αλεξάνδρου, πραγματοποιεί τονΠαράπλου του, έχοντας αναλάβει να οδηγήσει τον στόλο από τις Ινδίες (τους ποταμούς Υδάσπη και Ινδό) στον Περσικό Κόλπο, συναντώντας τον Μακεδόνα βασιλιά στα Σούσα το 324 π.Χ. Οι πληροφορίες τούΝεάρχου Παράπλου σώζονται στα Ινδικά τού Αρριανού.
Ο Περίπλους τὴς Ἐρυθράς Θαλάσσης, γραμμένος από κάποιον Αλεξανδρινό στον 1ο αιώνα μ.Χ., αναφέρεται στο παράκτιο δρομολόγιο της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού με αφετηρία κάθε φορά το λιμάνι τής Βερενίκης. Πέραν της Ερυθράς, περιγράφει τα παράλια της Ινδίας ως τον Γάγγη ποταμό, καθώς και τις ανατολικές ακτές τής Αφρικής (της λεγόμενης Αζανίας).
Ο Περίπλους τού Ευξείνου Πόντου, σχετικά με τους εμπορικούς δρόμους στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, γράφτηκε επίσης από τον Αρριανό στις αρχές τού 2ου αιώνα μ.Χ.
Ο Απόλλων σκοτώνει τον Πύθωνα, του Eugène Delacroix (1850)
Ορισμένοι από τους περίπλους που σώζονται, αποσπασματικά ή μη, θεωρούνται λιγότερο σημαντικοί, όπως λ.χ. οΠερίπλους εκτός των Ηρακλειδών, του Χάροντα τουΛαμψακηνού (πρώτο μισό 5ου αιώνα π.Χ.), ο Περίπλους τού Ψευδο-Σκύλακος πέριξ τής Μεσογείου και του Ευξείνου (4ος ή 3ος αιώνας π.Χ.), οΠερίπλους τού Σκύμνου τούΧίου (περί το 110 π.Χ.), ή οΠερίπλους της έξω θαλάσσης,του Μαρκιανού τού Ηρακλειώτη (Ηράκλεια Πόντου, 5ος αιώνας μ.Χ.), που αναφέρεται μεταξύ άλλων και στις “πρεττανικές(βρετανικές) νήσους”. Όμως υπάρχουν και πολλές σημαντικές απώλειες, σαν τονΩκεανού Περίπλου τούΔημοκρίτου, ή τον δεκάτομοΠερίπλου τού Τιμοσθένη τούΡόδιου (3ος αιώνας π.Χ.), που διετέλεσε ναύαρχος τουπτολεμαϊκού αιγυπτιακού στόλου, θαλασσοπόρος, γεωγράφος και χαρτογράφος, και τον οποίο επικαλούνται με θαυμασμό γεωγράφοι όπως οιΕρατοσθένης και Στράβων. Ο τελευταίος αποκαλύπτει μιαν ακόμα πτυχή τού όντως πολυτάλαντου Τιμοσθένη: συνέθεσε, λέει, έναν “Πυθικόν νόμον” (γ) και τον παρουσίασε σταΠύθια των Δελφών με αυλό και κιθάρα, συμμετέχοντας στις γιορτές τής νίκης τού Απόλλωνα επί του Πύθωνα.
(γ)“Νόμος στημουσική ήταν ο σημαντικότερος τύπος σύνθεσης και εκτέλεσης. Φαίνεται πως εξελίχθηκε από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται[σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σήμερα που οι νομοθέτες κάνουν τα πάντα για να είναι οι νόμοι ακατανόητοι στον λαό, αν και – ή επειδή ακριβώς – άγνοια νόμου δεν συγχωρείται…] Η σύνθεση και εκτέλεση των νόμων ήταν πολύ απαιτητική και έθετε υψηλά επαγγελματικά επίπεδα στους τέσσερις εθνικούς αγώνες (Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα), όπου έπαιρναν μέρος οι πιο διακεκριμένοι μουσικοί (συνθέτες-εκτελεστές) τής εποχής. Ο πυθικός νόμοςήταν ο πιο σημαντικός αυλητικός νόμος [ο Τιμοσθένης είτε καινοτόμησε, συνδυάζοντας τον αυλό με την κιθάρα, ή αυτός ο συνδυασμός ήταν ήδη καθιερωμένος στην εποχή του]. Ο πυθικός νόμος υπήρξε το πρώτο γνωστό είδοςπρογραμματικής μουσικής και σκοπό είχε την περιγραφή τού αγώνα τού Απόλλωνα με το δράκοντα Πύθωνα, αποτελούμενος από πέντε μέρη…” (Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, του Σόλωνα Μιχαηλίδη).
Ο αγώνας μεταξύ τού κιθαρωδού Απόλλωνα και του Φρύγα αυλητήσάτυρου Μαρσύα. Για να νικήσει ο θεός χρειάστηκε να τραγουδήσει κιόλας, κάτι που οι μούσες, που ήταν οι κριτές, φυσικά αποδέχθηκαν. Τότε ο Απόλλωνας έγδαρε ζωντανό τον Μαρσύα για την “ύβρι” του… Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική μουσική νίκησε τη φρύγια και το απολλώνειο στοιχείο το διονυσιακό…
Ο αυλός και ηκιθάρα ήταν τα κύρια όργανα των επαγγελματιών μουσικών: πνευστός ο αυλός, συνδεδεμένος με τονΔιόνυσο, έγχορδη η κιθάρα, ταυτισμένη με τον Απόλλωνα. Αντίθετα, η λύραπαιζόταν μόνον από ερασιτέχνες. Σημειωτέον, στην ελληνική Βικιπαίδειαδεν υπάρχει λήμμα για την αρχαία ελληνική κιθάρα (αν και το βρίσκουμε στα τουρκικά και τα σλαβομακεδονικά)! Η ιστορία τής κιθάρας για τη Βικιπαίδειά μας αρχίζει τον 15ο αιώνα μ.Χ. στηνΙσπανία…
“Οι νόμοι, οι σημαντικότεροι τύποι σύνθεσης και εκτέλεσης στην αρχαία ελληνική μουσική, εξελίχθηκαν από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται”– σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σήμερα που οι νομοθέτες κάνουν τα πάντα για να είναι οι νόμοι ακατανόητοι στον λαό, αν και (ή επειδή ακριβώς) άγνοια νόμου δεν συγχωρείται…
Φυσικά, τα παραπάνω ταξίδια, όπως και τα ημερολόγια των καπετάνιων που μετεξελίχθηκαν σε περίπλους, ανάγονται σε πολύ παλαιότερες εποχές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Πεντηκόντορος
Τα ταξίδια των Κρητώνκατά τη μινωικήθαλασσοκρατορία.
Η Αργοναυτική εκστρατεία
Οι περιπλανήσεις τούΟδυσσέα.
Ο επικός περίπλους τής Λιβύης (δηλαδή της Αφρικής) από τους Φοίνικες στα τέλη τού 6ου αιώνα π.Χ. για λογαριασμό των Αιγυπτίων, που αναφέρει ο Ηρόδοτος. Ξεκίνησε από την Ερυθρά Θάλασσα και κράτησε σχεδόν τρία χρόνια. Ένας Πέρσης κατάδικος, για να σώσει τη ζωή του, επιχείρησε να επαναλάβει τον άθλο ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία αλλά εγκατέλειψε– παρόλο που τελικά έχασε τη ζωή του.
Ο περίπλους που πραγματοποίησε ο (αυθεντικός) Σκύλαξ ο Καρυανδεύς, ένας Έλληνας θαλασσοπόρος από την Καρία, ο οποίος, σύμφωνα επίσης με τον “Πατέρα τής Ιστορίας”, εξερεύνησε τις ακτές τού Ινδικού Ωκεανού (ως τις εκβολές τού Ινδού, επιστρέφοντας στοΣουέζ) για λογαριασμό των Περσών, την ίδια περίοδο, τέλη τού 6ου αιώνα, γύρω στο 512 π.Χ.
Τα ταξίδια τού Εὔδοξου του Κυζικηνού (περί το 150–100 π.Χ.) προς εξερεύνηση τηςΑραβικής Θάλασσας για λογαριασμό των Πτολεμαίων τής Αιγύπτου. Θεωρείται από τονΠοσειδώνιο και τον Στράβωνα ο πρώτος που εκμεταλλεύθηκε το σύστημα των μουσώνωνπλέοντας στον Ινδικό Ωκεανό το 118–116 π.Χ. Αργότερα επιχείρησε τον πρώτο γνωστό περίπλου τής Αφρικής από δυσμάς, από τα Γάδειρα (σημερινό Cádiz), αλλά όλη η αποστολή χάθηκε – αν και υπάρχουν κάποιοι, σαν τον Πλίνιο, που υποστηρίζουν πως ο Εύδοξος τα κατάφερε.
Ένας άλλος θαλασσοπόρος σχετιζόμενος ενδεχομένως με τον Εύδοξο (αναφέρεται κάποιες φορές ως καπετάνιος του) υπήρξε ο Ἵππαλος (έζησε μάλλον τον 1ο αιώνα π.Χ.). ΣτονΠερίπλου τής Ερυθράς Θαλάσσης διαβάζουμε ότι αυτός ανακάλυψε την ρότα τής απευθείας μετάβασης από την Ερυθρά στη νότια Ινδία διασχίζοντας τον Ινδικό.
>>> Χρονικό 2: ΚΡΗΤΟΜΙΝΩΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Ο Περίπλους τής Ευρασίας μέσω της Βόρειας Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου