Η«υπόθεση Πατσίφικο», ή «Τα Παρκερικά»

1850: «Υπόθεση Πατσίφικο»
Ο ναυτικός αποκλεισμός της Ελλάδας από την Αγγλία για μια «οφειλή» 3.750 δραχμών

Η συμπεριφορά των «Μεγάλων Δυνάμεων», Αγγλίας, Γαλλίας και τσαρικής Ρωσίας, απέναντι στο νεότευκτο ελληνικό κράτος, μετά την επανάσταση του 1821, είναι χαρακτηριστική των σχέσεων υποτέλειας των ελληνικών κυβερνήσεων με τους «προστάτες». Ωστόσο, δεν έλειπαν οι ανταγωνισμοί μεταξύ των «προστάτιδων δυνάμεων» για το ποιος θα έχει τον έλεγχο σ΄ αυτό το προτεκτοράτο, όπως θεωρούσαν την Ελλάδα.

Ενα επεισόδιο που αποτυπώνει αυτό το πλέγμα των σχέσεων είναι η «υπόθεση Πατσίφικο», που εκτυλίχτηκε στην Αθήνα τη διετία 1849- 1850.

Το Πάσχα του 1849 η ελληνική κυβέρνηση απαγόρευσε ένα λαϊκό έθιμο, «το κάψιμο του Ιούδα», ή «το κάψιμο του Εβραίου», όπως το ονόμαζαν αρκετοί. Η απαγόρευση προκάλεσε δυσφορία και αγανάκτηση. Ετσι, τη Μεγάλη Παρασκευή στην Πλατεία Ασωμάτων όπου θα τελούνταν το έθιμο, η ανακοίνωση της απαγόρευσης από την αστυνομία προκάλεσε βίαιο ξέσπαμα του κόσμου. Εκεί, επί της Πλατείας, ήταν το σπίτι του Δαυίδ Πατσίφικου, εβραϊκής καταγωγής, που είχε διατελέσει πρόξενος της Πορτογαλίας, αλλά απολύθηκε για σειρά καταχρήσεων. Κάποιοι, λοιπόν, που πίστεψαν ότι ο Πατσίφικος ευθύνεται για την απαγόρευση του εθίμου επιτέθηκαν στο σπίτι του και κατέστρεψαν ένα μέρος της οικοσκευής.

Ο Πατσίφικος, ο οποίος είχε και την αγγλική υπηκοότητα, κατέφυγε στην αγγλική πρεσβεία. Εκεί ο πρεσβευτής Λάιονς του συνέστησε να υποβάλει αίτηση αποζημίωσης ύψους 886.736 δραχμών και 57 λεπτών!


Ο ντον Πατσίφικο

Η αγγλική κυβέρνηση, που επεδίωκε την ανατροπή του βασιλιά Όθωνα, για να τοποθετήσει στη θέση του ένα δικό της, βρήκε την ευκαιρία. Στην αίτηση αποζημίωσης του Πατσίφικου, πρόσθεσε και κάποιες ακόμη οικονομικές απαιτήσεις και απαίτησε την άμεση πληρωμή τους από το ελληνικό κράτος. Η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε τις αγγλικές αξιώσεις ως υπερβολικές, αλλά η Αγγλία επανήλθε με μια διακοίνωση όπου αναφερόταν: «Η Ελλάς θάττον ή βράδιον ώφειλε να υποχωρήση, διότι πάσα αναβολή θα εξεβίαζε την αγγλικήν Κυβέρνησιν να αυξήση αναλόγως της βραδύτητος το ποσό των ζητηθεισών ικανοποιήσεων»…

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος των αγγλικών απαιτήσεων αρκεί να σκεφθούμε ότι το ποσό που ζητούσε ο Πατσίφικος ήταν κατά πολύ υψηλότερο της αξίας των βασιλικών ανακτόρων, που βρίσκονταν τότε στην περιοχή της σημερινής Πλατεία Κλαυθμώνος!

Ομως, οι Άγγλοι απέρριψαν και τις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για την παραπομπή του θέματος στη δικαιοσύνη, είτε στη διεθνή διαιτησία. Απαιτούσαν την πληρωμή «εδώ και τώρα».

Στις 26 Δεκεμβρίου 1849 εμφανίσθηκε στον Πειραιά αγγλικός στόλος, υπό τον ναύαρχο Πάρκερ, αποτελούμενος από 14 πολεμικά πλοία. Στις 3 Ιανουαρίου 1850, ο Άγγλος πρεσβευτής Ουάι ανακοίνωσε στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Ανδρέα Λόντο ότι αν το ελληνικό κράτος δεν ικανοποιούσε αμέσως τις αγγλικές απαιτήσεις, τότε «ο ναύαρχος Πάρκερ προυτίθετο να προβή εναντίον των Αθηνών εις εχθροπραξίας και μέτρα επιζημιώτατα εις τα συμφέροντα των Ελλήνων πάσης τάξεως»!


Ο ναύαρχος Ουίλιαμ Πάρκερ

Το πρώτο μέτρο που εφάρμοσαν οι Αγγλοι, ήταν ο εμπορικός αποκλεισμός των λιμανιών του Πειραιά, Πατρών, Σύρου, Ύδρας, Ναυπλίου, Χαλκίδας και Κορίνθου. Προσχώρησαν μάλιστα και στην κατάληψη των ελληνικών εμπορικών πλοίων και την κατάσχεση εισαγόμενων εμπορευμάτων ανυπολόγιστης αξίας.

Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ρωσίας, αντιλαμβανόμενες ότι η Αγγλία επιδιώκει να μετατρέψει την Ελλάδα σε αποκλειστικά δικό της προτεκτοράτο, επενέβησαν και μετά από μεταξύ τους διαπραγματεύσεις κατέληξαν στην παραπομπή του θέματος στη διεθνή διαιτησία. Ηταν, πλέον, Απρίλιος του 1850 όταν ανακοινώθηκε η άρση του αποκλεισμού των ελληνικών λιμανιών από τον αγγλικό στόλο.

Τελικά η διεθνής διαιτησία μετά από πραγματογνωμοσύνη, όρισε για τον Πατσίφικο αποζημίωση ύψους 3.750 δραχμών…

Αυτή ήταν η «υπόθεση Πατσίφικο», ή «Τα Παρκερικά», όπως ονομάστηκαν τα γεγονότα από το όνομα του Άγγλου ναυάρχου.

Κάθε ομοιότητα με τη σημερινή κατάσταση, αλλά και τις σχέσεις των ελληνικών κυβερνήσεων με τους «δανειστές», προφανώς δεν είναι τυχαία…

ΠΗΓΗ