Μπορούν τα ζώα να προβλέψουν τους σεισμούς;

Η ιδέα ότι τα ζώα μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς δεν είναι νέα: η έννοια εμφανίστηκε στους Ρωμαίους. Για περισσότερα από 2000 χρόνια, οι άνθρωποι έχουν αναφέρει ασυνήθιστη συμπεριφορά των ζώων, μόλις λίγα λεπτά ή ώρες πριν από ισχυρά σεισμικά γεγονότα. Αλλά τώρα, ένα νέο διαστημικό πρόγραμμα θα μπορούσε να παρέχει τα πραγματικά περιστατικά για να εξηγήσει αυτές τις ιστορίες.

Τον Δεκέμβριο του 2013, ο Γερμανικός Οργανισμός Αεροδιαστημικής ανακοίνωσε το σχέδιό του να επενδύσει περίπου 19εκατ. ευρώ στην πρωτοβουλία ICARUS (International Cooperation for Animal Research Using Space) - μια κοινοπραξία με τη Ρωσική Υπηρεσία Διαστήματος, η οποία έχει ως στόχο να αποκαλύψει νέες πτυχές της ζωής πάνω στη Γη: τις μεταναστευτικές οδούς των πτηνών.


Όταν το ICARUS θα ξεκινήσει στα τέλη του επόμενου έτους, περίπου 1000 πουλιά και νυχτερίδες θα είναι εφοδιασμένα με υπερ-ελαφρές συσκευές παρακολούθησης. Αυτές θα καταγράψουν τις θέσεις των πλασμάτων σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας την επικοινωνία ραδιοσυχνότητας που θα συνδέεται με όργανα από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Όμως, μαζί με την παρακολούθηση της μετανάστευσης, το ICARUS θα χρησιμοποιηθεί επίσης για να αναζητήσει ασυνήθιστες κινήσεις των ζώων. 

Ο Martin Wikelski, καθηγητής ορνιθολογίας που ασχολείται με το έργο, εξηγεί ότι το ICARUS θα δοκιμάσει για πρώτη φορά αν τα πτηνά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως «ευφυείς αισθητήρες» για επικείμενους σεισμούς.

Πτηνά και νυχτερίδες μπορεί να ανταποκριθούν σε αυτόν τον σκοπό, λόγω της ικανότητάς τους να ανιχνεύουν μαγνητικά πεδία. Αυτή η δυνατότητα βοηθά πιθανώς τα πλάσματα να πλοηγούνται, αλλά θα μπορούσε επίσης να τους επιτρέψει να αισθανθούν σεισμούς πριν γίνουν. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, έχει γίνει γνωστό ότι συμβαίνουν διακυμάνσεις στο μαγνητικό πεδίο της Γης πριν από μερικούς σεισμούς. Η αιτία, όμως, διέφευγε από τους σεισμολόγους, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ανακαλύφθηκε μια νέα, παράξενη ιδιότητα των βράχων.

Η υποκείμενη αιτία όλων των σεισμών είναι η συσσώρευση πίεσης στους βράχους στο υπέδαφος, που είναι αόρατη στην επιφάνεια της Γης. 

Αλλά εργαστηριακές δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν το 2002, από τον επιστήμονα της NASA Friedemann Freund, αποκάλυψαν ότι οι τάσεις που οδηγούν σε σεισμούς μπορεί να ανιχνευθούν ηλεκτρομαγνητικά.

 Ο Freund διαπίστωσε ότι, λόγω των ατομικών ατελειών που υπάρχουν στους ορυκτούς κρυσταλλικούς σχηματισμούς, οι βράχοι δημιουργούν «σύννεφα» θετικού ηλεκτρικού φορτίο, όταν υποβάλλονται σε πίεση. (Αυτά τα σύννεφα πιστεύεται επίσης ότι είναι υπεύθυνα για το εντυπωσιακό φαινόμενο των «σεισμικών φώτων», ένα είδος φωτεινού ουράνιου φαινομένου που παρατηρείται μερικές φορές στον αέρα λίγο πριν από σεισμικά γεγονότα). 

Ακριβώς πριν από ένα σεισμό, αυτό το θετικό φορτίο προκαλεί μαγνητικά πεδία στην επιφάνεια της Γης (τα οποία το ICARUS ελπίζει να εντοπίσει παρατηρώντας τις αλλαγές στη συμπεριφορά των πουλιών και νυχτερίδων που θα ακολουθήσει).

Επί του παρόντος, οι μόνες ενδείξεις ότι τα πτηνά μπορούν να αισθανθούν τη μαγνητική διαταραχή που εμφανίζεται πριν από τους σεισμούς είναι ανεπίσημες. Κατά την τελευταία δεκαετία, φύλακες του ζωολογικού κήπου στην Κίνα και την Αμερική έχουν αναφέρει ότι παγώνια και φλαμίνγκο έχουν παράξενη συμπεριφορά πριν από σεισμούς. Οι υπολογισμοί αυτοί ήταν απομονωμένοι και αβάσιμοι.
Το ICARUS, όμως, σύντομα θα είναι σε θέση να παρακολουθεί εκατοντάδες ομάδες πουλιών σε όλη την υδρόγειο, συνεχώς και με ακρίβεια.

Κατά μέσο όρο, πάνω από 100 μεγάλοι σεισμοί (μεγέθους 6 ή υψηλότερου) πλήττουν περιοχές κάθε χρόνο, που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες ορισμένα τουλάχιστον πτηνά από όσα θα παρακολουθούνται να πετάξουν πάνω από ένα μελλοντικό επίκεντρο. Αν και όταν το κάνουν, οι πληροφορίες που θα συλλέξει το ICARUS θα μπορούσαν να λύσουν το μυστήριο του κατά πόσο ένα ζώο μπορεί να προβλέψει σεισμούς. Αλλά οι επιστήμονες που συμμετέχουν θα πρέπει να μην έχουν υψηλές προσδοκίες.

ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ