 |
| Προσθήκη λεζάντας |
Του Γιώργου Λεκάκη:
Όλα τα έχουμε δει και τα έχετε δει…
Αλλά αρχαίο ελληνικό αγγείο σε σχήμα… δαγκάνας αστακού, νομίζω πως όχι…
Αλλά αρχαίο ελληνικό αγγείο σε σχήμα… δαγκάνας αστακού, νομίζω πως όχι…
Πρόκειται για ένα αριστούργημα, ένα κομψοτέχνημα, ένα αρχαιοελληνικό έργο τέχνης, ένα αττικό αγγείο, του 460 π.Χ. περίπου…
Είναι ερυθρόμορφο και από τερακότα…
Έχει διατάσεις 7 x 7,3 Χ 15,9 εκατ.
Το αγγείο είναι και ανεπίγραφο.
Το αγγείο είναι και ανεπίγραφο.
Υπάρχει και μια επιγραφή που λέει «ο νέος είναι δίκαιος»!
Στην εικονογραφία του είναι κοινό: Εικονίζει έναν γάιδαρο και ένα κέρας. Θέματα που συναντάμε πολλάκις σε αρχαία ελληνικά αγγεία και δη συμποσίου. Αυτά μας παραπέμπουν στον θεό Διόνυσο, αγαπημένο των Θρακών και όλων των Ελλήνων.
Στην εικονογραφία του είναι κοινό: Εικονίζει έναν γάιδαρο και ένα κέρας. Θέματα που συναντάμε πολλάκις σε αρχαία ελληνικά αγγεία και δη συμποσίου. Αυτά μας παραπέμπουν στον θεό Διόνυσο, αγαπημένο των Θρακών και όλων των Ελλήνων.
Οι Μακεδονο-Θράκες Βρύγες / Φρύγεςήταν αυτοί που σχετίζονταν στενότατα με τον θεό Διόνυσο. Και δεν πέφτουμε έξω, μιας και το αγγείο ευρέθη σε τάφο, που παραπέμπει στους Βρύγες / Φρύγες, γι’ αυτό και λέγεται ο «Τάφος του Βρύγα», ο οποίος ευρίσκεται στην Καπούη της Καμπανίας στην κεντρική Ιταλία - σε έναν από τους πολλούς αρχαίους τάφους της.
Η Καμπανία ήταν τμήμα της Μεγάλης Ελλάδας, με πρωτεύουσα τηνΝεάπολη. Την Καμπανία Ιταλίας ονόμασαν Μακεδόνες, οι οποίοι έφτασαν εκεί, ορμώμενοι από την Καμπανία της Ημαθίας.
Η Καμπανία ήταν τμήμα της Μεγάλης Ελλάδας, με πρωτεύουσα τηνΝεάπολη. Την Καμπανία Ιταλίας ονόμασαν Μακεδόνες, οι οποίοι έφτασαν εκεί, ορμώμενοι από την Καμπανία της Ημαθίας.
Η πόλις φημιζόταν και για τον ναό του Διός – πατρός του Διονύσου! Και ήταν μεγάλη κρασοπεριοχή, αφού την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποιία – τέχνες του Διονύσου – θεράπευσαν καλύτερα απ’ όλους τους άλλους, οι Βρύγες… Από την Καμπανία, επήρε το όνομά του το περίφημο αφρώδες κρασί,σαμπάνια…
Αλλά, φευ, πολλά ευρήματα της Καπούης… διασκορπίσθηκαν…
Το ιδιαίτερο, λοιπόν, αυτού του αγγείου είναι η μορφή του. Αν και τα ζωομορφικά αγγεία είναι επίσης πολλά. Και επειδή τόσες πολλές πτυχές της αρχαίας (και της νέας) ελληνικής ζωής εξαρτώνται από την θάλασσα, ένα αγγείο με την μορφή δαγκάνας αστακού, από τους Έλληνες, δεν προκαλεί έκπληξη. Ωστόσο, έκπληξη προκαλεί η εξαιρετική παραλλαγή της μορφής του αγγείου (που ήταν μάλλον δοχείου λαδιού, σχήματος ασκού), εφοδιασμένο με κάθετο στόμιο και λαβή που παραπέμπει «ιμάντα-χαλινάρι»!
Αυτό το αγγείο, λοιπόν, είναι παραγγελιά από Αττική, για κάποιον ιερογνώστη της Ιστορίας, στην Καμπανία της Ιταλίας, που ήθελε να ενώσει τους Μακεδόνες (Βρύγες), με τους Αργείτες (Παρθενοπαίο) προγόνους τους, και να τους υπενθυμίσει την θαλασσία δύναμή τους (Ποσειδών), μαζί με την λατρεία της γης τους (Διόνυσος).
Ο Πλίνιος έλεγε πως ο αστακός φοβάται τόσο πολύ το χταπόδι, που πεθαίνει μόλις το ιδεί να πλησιάζει!
Εύρεσις και κατοχή
Αναφέρεται ότι βρέθηκε, λοιπόν, σε αρχαίο τάφο κοντά στην Santa Maria di Capua το 1872, από τον Francesco Focone. Το 1910-1923 «ανήκε» στην συλλογή του κόμη Grégoire Stroganoff (στην Ρώμη) – της γνωστής ρωσικής οικογενείας. Το 1923 «αγοράσθηκε» από τον διάσημο «αρχαιοπώλη» Giorgio Sangiorgi.
Αλλά πώς να το έχετε δε, αφού ΔΕΝ υπάρχει στην χώρα που το γέννησε, αλλά στο Μητροπολιτικό Μουσείο (ΜΕΤ) Νέας Υόρκης (αρ. 23.160.57), όπου οι περισσότεροι νόμιμοι κληρονόμοι αυτής της τέχνης, και αυτού του συγκεκριμένου τέχνεργου, δεν έχουν πάει και ούτε πρόκειται να πάνε ποτέ!!!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. J. D. Beazley «Ο τάφος του Βρύγου στην Capua» στο American Journal of Archaeology, 1945, 49(2), σελ. 157.
[2] Το νυν Ρουμλούκι / Ρωμιοχώρια ή Γραικοχώρια. Η Καμπανία Μακεδονίας εκτείνεται από τα Πιέρια Όρη έως τον Βάλτο των Γιαννιτσών, και από την Βέρροια μέχρι τον ποταμό Λουδία και τις εκβολές του Αλιάκμονος και του Αξιού στον Θερμαϊκό κόλπο.
3] Το Tabula Capuana, λ.χ. ευρίσκεται στο… Βερολίνο!
[4] Η λατρεία του Διονύσου στην Ασία εδίδαξε στις απωανατολίτικες λαϊκές αντιλήψεις πως ο αστακός εκφράζει «μακροζωία, συγχαρητήρια, ευτυχή συμβάντα, και είναι ειδικά συνδεδεμένος με τις εορτές του Νέου Έτους!
Αλλά, φευ, πολλά ευρήματα της Καπούης… διασκορπίσθηκαν…
Το ιδιαίτερο, λοιπόν, αυτού του αγγείου είναι η μορφή του. Αν και τα ζωομορφικά αγγεία είναι επίσης πολλά. Και επειδή τόσες πολλές πτυχές της αρχαίας (και της νέας) ελληνικής ζωής εξαρτώνται από την θάλασσα, ένα αγγείο με την μορφή δαγκάνας αστακού, από τους Έλληνες, δεν προκαλεί έκπληξη. Ωστόσο, έκπληξη προκαλεί η εξαιρετική παραλλαγή της μορφής του αγγείου (που ήταν μάλλον δοχείου λαδιού, σχήματος ασκού), εφοδιασμένο με κάθετο στόμιο και λαβή που παραπέμπει «ιμάντα-χαλινάρι»!
Ίσως ήταν μια καινοτομία της διονυσιακής λατρείας, που χρησιμοποιήθηκε σε / για κάποια συμπόσια / τελετές!
Ίσως για τελετές επαγγελματιών;
Για αλιείς αστακών! Ίσως, όμως, και παρομοιαστικά για κάποιον στρατηγό ή ηγέτη«οπλισμένο σαν αστακό»…
Το χαλινάρι ήταν για τον όνο ή τον αστακό;
Για τον όνο έχω ξαναγράψει – βλ. ΠΕΡΙ ΟΝΟΥ ΕΔΩ
Περί αστακού
Αστακός (λέξη ελληνιστικής εποχής < δωρ. οστακός) σημαίνει άνευ οστού (> όστεο, όστρεο, όστρακο, κλπ.).
Ο Αστακός ήταν γιος του Ποσειδώνος και της νύμφης Ολβίας, από τον οποίο ονομάσθηκε ο Αστακός της Βιθυνίας.
Υπάρχει και ο Θηβαίος Αστακός, πατέρας του Αμφίδικου ή Ασφόδικου, του ήρωα των Θηβών, που έδωσε σκληρές μάχες κατά τον Επτά επί Θήβας πόλεμο. Εσκότωσε στην μάχη τον Παρθενοπαίο.
Για τον όνο έχω ξαναγράψει – βλ. ΠΕΡΙ ΟΝΟΥ ΕΔΩ
Αστακός (λέξη ελληνιστικής εποχής < δωρ. οστακός) σημαίνει άνευ οστού (> όστεο, όστρεο, όστρακο, κλπ.).
Ο Αστακός ήταν γιος του Ποσειδώνος και της νύμφης Ολβίας, από τον οποίο ονομάσθηκε ο Αστακός της Βιθυνίας.
Υπάρχει και ο Θηβαίος Αστακός, πατέρας του Αμφίδικου ή Ασφόδικου, του ήρωα των Θηβών, που έδωσε σκληρές μάχες κατά τον Επτά επί Θήβας πόλεμο. Εσκότωσε στην μάχη τον Παρθενοπαίο.
Οι Παρθενοπαίοι (μετέπειτα κάτοικοι της Νεαπόλεως / Νάπολι), λοιπόν, θα είχαν λόγο να τον θυμιούνται!
Ο Πλίνιος έλεγε πως ο αστακός φοβάται τόσο πολύ το χταπόδι, που πεθαίνει μόλις το ιδεί να πλησιάζει!
Σήμερα γνωρίζουμε πως πολλά χταπόδια διαθέτουν ισχυρά δηλητήρια, στο σάλιο τους, παραλύοντας τα θύματά τους, μεταξύ των οποίων και ο αστακός, τα οποία έπειτα κατασπαράζουν!
 |
| Το αγγείο στο βιβλίο των Pollak και. Munoz, το 1911. |
Αναφέρεται ότι βρέθηκε, λοιπόν, σε αρχαίο τάφο κοντά στην Santa Maria di Capua το 1872, από τον Francesco Focone. Το 1910-1923 «ανήκε» στην συλλογή του κόμη Grégoire Stroganoff (στην Ρώμη) – της γνωστής ρωσικής οικογενείας. Το 1923 «αγοράσθηκε» από τον διάσημο «αρχαιοπώλη» Giorgio Sangiorgi.
Αλλά πώς να το έχετε δε, αφού ΔΕΝ υπάρχει στην χώρα που το γέννησε, αλλά στο Μητροπολιτικό Μουσείο (ΜΕΤ) Νέας Υόρκης (αρ. 23.160.57), όπου οι περισσότεροι νόμιμοι κληρονόμοι αυτής της τέχνης, και αυτού του συγκεκριμένου τέχνεργου, δεν έχουν πάει και ούτε πρόκειται να πάνε ποτέ!!!
Το Μουσείο λέει ότι του παραχωρήθηκε από το Rogers Fund, το 1923…
Για την παραπάνω παράγραφο, η μυστική διονυσιακή λατρεία του Αστακού δεν θα μαθευτεί ποτέ…
Για την παραπάνω παράγραφο, η μυστική διονυσιακή λατρεία του Αστακού δεν θα μαθευτεί ποτέ…
[1] Βλ. J. D. Beazley «Ο τάφος του Βρύγου στην Capua» στο American Journal of Archaeology, 1945, 49(2), σελ. 157.
[2] Το νυν Ρουμλούκι / Ρωμιοχώρια ή Γραικοχώρια. Η Καμπανία Μακεδονίας εκτείνεται από τα Πιέρια Όρη έως τον Βάλτο των Γιαννιτσών, και από την Βέρροια μέχρι τον ποταμό Λουδία και τις εκβολές του Αλιάκμονος και του Αξιού στον Θερμαϊκό κόλπο.
3] Το Tabula Capuana, λ.χ. ευρίσκεται στο… Βερολίνο!
[4] Η λατρεία του Διονύσου στην Ασία εδίδαξε στις απωανατολίτικες λαϊκές αντιλήψεις πως ο αστακός εκφράζει «μακροζωία, συγχαρητήρια, ευτυχή συμβάντα, και είναι ειδικά συνδεδεμένος με τις εορτές του Νέου Έτους!
Στους Σουμερίους, καρκίνοι (καβούρια), αστακοί και σκορπιοί συνδέονται με την θεά Νίνα, την Κυρία των Υδάτων.
Άλλωστε και υ)ο αστακός είναι είδος καρκίνου / πάγουρου. (Καρκίνος < ο την κάρα κινών, θαλάσσιο ζώο που κινεί συνεχώς την κεφαλή του.
[5] Βλ. Στέφ. Βυζ.
[6] Αδελφός του Ίσμαρου, του Λεάδη και του Μελάνιππου.
[7] Ο τάφος του βρισκόταν κοντά στην κρήνη του Οιδίποδα, στην Θήβα.
[8] Τον αδελφό του Αδράστου, του βασιλιά του Άργους. Κατ’ άλλους, όμως, τον Παρθενοπαίο εσκότωσε ο γιος του Ποσειδώνος Περικλύμενος ή ο Ταναγραίος Δρύαντας!
[9] Υπάρχει και τρίτος Αστακός, γιος του Ερμού και μιας κόρης του Πηνειού, πατέρας του Οικλέα – βλ. σχόλ. Ευρ. Φοίν. 133), Απολλόδωρο (3/6.8), Ευρ. Φοίν. 1 157, Στάτ. Θηβ. 9.875, Παυσανία (9/18.6).
[10] βλ. W. Helbig "Note" στο Bullettino dell'Instituto di corrispondenzaarcheologica, 1 σελ. 4-5.
[11] Βλ. L. Pollak και Ant. Muñoz «Pièces de choix de la collection du comte Grégoire Stroganoff à Rome», 1911, σελ. 60, pl. XLII, Ρώμη, στοImpr. de l'Unione editrice.
Αυτή η μορφή σκεύους ονομάζεται askos . Πιστεύεται ότι ο ασκός χρησιμοποίοταν για την αποθήκευση αρωματικών ελαίων.
[6] Αδελφός του Ίσμαρου, του Λεάδη και του Μελάνιππου.
[7] Ο τάφος του βρισκόταν κοντά στην κρήνη του Οιδίποδα, στην Θήβα.
[8] Τον αδελφό του Αδράστου, του βασιλιά του Άργους. Κατ’ άλλους, όμως, τον Παρθενοπαίο εσκότωσε ο γιος του Ποσειδώνος Περικλύμενος ή ο Ταναγραίος Δρύαντας!
[9] Υπάρχει και τρίτος Αστακός, γιος του Ερμού και μιας κόρης του Πηνειού, πατέρας του Οικλέα – βλ. σχόλ. Ευρ. Φοίν. 133), Απολλόδωρο (3/6.8), Ευρ. Φοίν. 1 157, Στάτ. Θηβ. 9.875, Παυσανία (9/18.6).
[10] βλ. W. Helbig "Note" στο Bullettino dell'Instituto di corrispondenzaarcheologica, 1 σελ. 4-5.
[11] Βλ. L. Pollak και Ant. Muñoz «Pièces de choix de la collection du comte Grégoire Stroganoff à Rome», 1911, σελ. 60, pl. XLII, Ρώμη, στοImpr. de l'Unione editrice.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Μια μικρή τρύπα στο λαιμό έδινε τη δυνατότητα να ρίχνει το λάδι σταγόνα σταγόνα. Με άλλα λόγια, ο Ασκός είναι μια αρχαία ελληνική έκδοση ενός μπουκαλιού αρώματος.
Ταυτόχρονα, η διονυσιακή εικονογραφία στα νύχια του αστακού μπορεί να υποδεικνύει ότι το σκεύος χρησιμοποιήθηκε σε συμπόσια (γιορτές).
Ταυτόχρονα, η διονυσιακή εικονογραφία στα νύχια του αστακού μπορεί να υποδεικνύει ότι το σκεύος χρησιμοποιήθηκε σε συμπόσια (γιορτές).
Επίσης η δεύτερη όψη μας παραπέμπει σε κέρας
ΠΗΓΗ
[ Τα ζωόμορφα αγγεία εμφανίζονται στην αρχαία τέχνη της Μεσογείου πολύ νωρίς, ήδη από τη νεολιθική εποχή.
Οι κεφαλές των ζώων αποδείχτηκαν μάλιστα ιδιαιτέρως κατάλληλες για τα ρυτά, μια κατηγορία αγγείων που χρησιμοποιούνταν σε θρησκευτικές τελετές ή συμπόσια και είχαν πολύ μεγάλη μορφολογική ποικιλία.
Τα ρυτά ονομάζονται έτσι γιατί έχουν δύο οπές και συνεπώς το υγρό που περιέχουν διαρκώς ρέει. Από τη μια μεγαλύτερη οπή γεμίζει το σκεύος, από την μικρότερη στάζει ή ρέει σιγά-σιγά το υγρό.
Η ζωομορφική απόδοση δίνει τη δυνατότητα να ζωντανέψει η λειτουργία του σκεύους περισσότερο όταν δημιουργείται η εντύπωση ότι το υγρό χύνεται από το στόμα ενός ζώου.
Τα ζωόμορφα αγγεία έγιναν ιδιαιτέρως δημοφιλή και ιδιαιτέρως περίτεχνα από τον 5ο αιώνα π.κ.ε. όταν η αττική αγγειοπλαστική φθάνει στο απόγειό της. Είναι η εποχή που η δεξιοτεχνία των αγγειοπλαστών του αθηναϊκού κεραμεικού φθάνει σε τόσο υψηλό επίπεδο ώστε αποδίδει γλυπτικά με εξαιρετικό νατουραλισμό είτε πλήρως ζωόμορφα αγγεία, όπως είναι οι ασκοί, είτε τις κεφαλές ζώων που κοσμούν την απόληξη των κλασικών ρυτών. Αυτή η δεξιοτεχνία μεταλαμπαδεύεται γρήγορα στη Νότια Ιταλία, από όπου προέρχονται πολλά εξαιρετικά δείγματα.
Ανιχνευτές
από tettrapapers.com ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου