ΤΑ ΧΑΛΚΙΝΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ήταν 18 Ιουλίου του 1959 όταν ένα συνεργείο ύδρευσης - αποχέτευσης με την επωνυμία ΥΔΡΕΞ, σκάβοντας στη διασταύρωση των οδών Βασ. Γεωργίου Α΄ και Φίλωνος με σκοπό την κατασκευή νέων υπονόμων προσέκρουσε πάνω σε αρχαία.



Ο χειριστής του κομπρεσσέρ Σακελλίου αισθάνθηκε ότι το έμβολο του μηχανήματος βρήκε σε στερεό αντικείμενο. Σταμάτησε για να τραβήξουν τα χώματα και είδε κατάπληκτος να προβάλλουν τα δάκτυλα χεριού ενός αγάλματος.


Αμέσως ειδοποιήθηκε η Αρχαιολογική Υπηρεσία η οποία έφερε στο φως ένα χάλκινο άγαλμα κούρου (ύψους 1.90μ), ένα χάλκινο άγαλμα κόρης (1.94μ) και μαρμάρινη ερμαϊκή στήλη
Στο μεταξύ η είδηση της ανεύρεσης των σπάνιας τέχνης αγαλμάτων, που θεωρείται από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά γεγονότα, έδωσε αφορμή να συρρεύσουν πλήθη Πειραιωτών επί τόπου προκειμένου να τα δούν.
Το ίδιο απόγευμα κατέφτασαν επί τόπου ο Υπουργός Παιδείας (Βογιατζής), ο Υφυπουργός Οικονομικών (Αλιμπράντης), ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας (Ανδριανόπουλος) και ο Δήμαρχος Πειραιώς κ. Ντεντιδάκης.


Τέτοια χάλκινα αγάλματα αρχαϊκής τέχνης δεν είχαν βρεθεί ποτέ μέχρι τότε αλλά μέχρι και σήμερα. Η μοναδικότητά τους ανατάραξε τους αρχαιολόγους όλου του κόσμου.









Ο τότε Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως κ. Τσάτσος ζήτησε τηλεφωνικά να μάθει οτιδήποτε που θα μπορούσε να διαφωτίσει τον τότε Πρωθυπουργό κ. Καραμανλή ο οποίος κατέβηκε προσωπικά να δεί τα ευρήματα.


Συνεχίζοντας πλέον η αρχαιολογική υπηρεσία την ανακασκαφή και λίγο πιο κάτω την 25 Ιουλίου του 1959 βρήκε χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς (ύψους 2.35μ), χάλκινο άγαλμα της Αρτέμιδος (1.55μ) και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα όπως ασπίδες, στήλες κ.ο.κ.


Χάλκινα αγάλματα φυσικού μεγέθους και μάλιστα κλασσικών χρόνων υπήρχαν λιγοστά στο αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών προερχόμενα από ναυάγια


Συνεπώς η ταυτόχρονη ανακάλυψη τεσσάρων (4) χάλκινων αγαλμάτων χαρακτηρίστηκε από τους επιστημονικούς κύκλους ως η "ανεύρεση του θησαυρού του Πειραιά".





Τα ευρήματα με τα χώματα ακόμα μεταφέρονταν στο τότε μικρό αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά, ενώ πλήθος ξένων ανταποκριτών κάλυπταν το γεγονός παγκοσμίως.




Άνευ απαντήσεως το ερώτημα:


Το μεγάλο ερώτημα της ανασκαφής ήταν το εξής: Ποιός τοποθέτησε τα αγάλματα όλα μαζί εντός δωματίου 12 τ.μ. θαμμένο κάτω από την Λεωφόρο Βασ. Γεωργίου Α΄, δωμάτιο το οποίο μέχρι και σήμερα δεν έχει ανασκαφεί.


Τα αγάλματα που είχαν βρεθεί ήταν τοποθετημένα μαζί αλλά και συσκευασμένα ώστε να μεταφερθούν. Αλλά από ποιόν;



Ο Θάλαμος προχωρά κάτω από την Λεωφόρο Βασ. Γεωργίου Α΄, που μέχρι και σήμερα δεν έχει ανασκαφτεί

Κάποιοι είπαν ότι αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας των Αθηνών από τον Ρωμαίο ύπατο Σύλλα που κατέκτησε την πόλη το 86 π.χ., άλλοι μίλησαν από νεώτερους αρχαιοκάπηλους εποχής Τινάν (διαβάστε την σχετική ανάρτηση) και Γαλλικής κατοχής του Πειραιά. Άρα όταν μιλάνε για θησαυρό, ουσιαστικά μιλάνε για κάτι που δεν ανήκε στον πειραιά αλλά συσκευάστηκε και τοποθετήθηκε εκεί (κοντά στο λιμάνι) προκειμένου να μεταφερθεί.
Άλλοι ισχυρίζονται ότι τα αρχαία αυτά που βρέθηκαν κοσμούσαν αρχαία του Πειραιά δηλαδή προέρχονταν από την πόλη που βρέθηκαν.

Η στιγμή της αποκάλυψης της ορειχάλκινης Αρτέμιδας με την φαρέτρα

Το σημείο πάντως που βρέθηκαν μόνο ως τυχαίο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Εκεί κοντά υπήρχε ο ναός του Διός Σωτήρος, δίπλα η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνος και εκεί κοντά στεγάζετο και ο Τούρκος Τελώνης.

Μέσα από το σκάμμα εμφανίζεται μια ερμαϊκή στήλη

Ο Χάλκινος Κούρος του Πειραιά που πιθανότατα αναπαριστά τον Απόλλωνα

Ο Απόλλων του Πειραιά είναι ο μοναδικός σωζόμενος χάλκινος κούρος.Πρόκειται και για το αρχαιότερο ελληνικό χυτό άγαλμα. 

Στα χέρια του διακρίνονται τα ίχνη των θεϊκών εμβλημάτων, του τόξου και της φιάλης. 

Είναι αξιοσημείωτη η στάση του σώματός του, καθώς προβάλλει το πόδι προς τα εμπρός, σε αντίθεση προς το κανονικό σχήμα του κούρου. Το εργαστήριο από το οποίο προέρχεται είναι άγνωστο, καθώς και η χρονολογία που δημιουργήθηκε


Η μεγάλη Άρτεμης (1.94μ)
Μεγάλο χυτό άγαλμα νεαρής γυναίκας, που ταυτίζεται με τη θεά Άρτεμι. Βρέθηκε θαμμένο σε λάκκο μαζί με δύο άλλα χάλκινα αγάλματα, ένα σύγχρονο και ένα αρκετά παλαιότερο, και σώζεται ακέραιο. Η θεά φοράει νεανικό αττικό πέπλο αντί για τον κοντό κυνηγετικό χιτώνα, όπως συνήθως, και τα μαλλιά της είναι μαζεμένα σε κοτσίδα γύρω από την κορυφή της κεφαλής. Στην πλάτη της σώζονται ίχνη στερέωσης της φαρέτρας, ενώ το σχήμα των δακτύλων του αριστερού χεριού δείχνει ότι με αυτό κρατούσε το τόξο. Στο δεξί χέρι πιθανότατα κρατούσε φιάλη. Η μορφή στηρίζεται στο δεξί πόδι, ενώ το αριστερό, πίσω, είναι ελαφρά λυγισμένο, στάση που θεωρείται αρκετά επίσημη και αρμόζει περισσότερο σε λατρευτικά αγάλματα. 

Το έργο χαρακτηρίζεται από όλα τα γνωρίσματα της υστεροκλασικής πλαστικής και αποδίδεται σε εργαστήριο της βορειοανατολικής Πελοποννήσου, ίσως στο γλύπτη Ευφράνορα ή στη σχολή του

Το μικρότερο αγαλματίδιο της Αρτέμιδος (ύψους 1.55 μ)

Χυτό άγαλμα μικρού μεγέθους, που δεν σώζεται σε καλή κατάσταση, καθώς έχει υποστεί προχωρημένη οξείδωση, που σε ορισμένα σημεία οδηγεί σε παραμόρφωση. Παριστάνει τη θεά Άρτεμι, σε ένα τύπο που είναι γνωστός κυρίως από αττικά ανάγλυφα του δεύτερου μισού του 4ου αι. π.Χ. και βρίσκεται πιο κοντά στην κλασική αντίληψη για τη θεά του κυνηγίου. Η μορφή είναι κομψή και νεανική, με ραδινό, σχεδόν αγορίστικο σώμα, και χαρακτηριστική νεανική κόμμωση. Φορεί αττικό πέπλο, ψηλά ζωσμένο, με ιμάτιο τυλιγμένο γύρω στους ώμους και περασμένο μπροστά μέσα από τη ζώνη, για πρακτικούς λόγους, ενώ στην πλάτη της κρέμεται η φαρέτρα. Η εργασία του γλυπτού είναι εξαιρετικά επιμελημένη, με πολλές λεπτομέρειες, όπως ο τελαμώνας ή τα σανδάλια της θεάς, που έχουν αποδοθεί σε εμπίεστη τεχνική, και το έργο θα ήταν πραγματικό κομψοτέχνημα αν δεν είχε φθαρεί τόσο πολύ από την οξείδωση. Το άγαλμα βρέθηκε σε αποθέτη μαζί με τρία άλλα χάλκινα αγάλματα και ένα τραγικό προσωπείο.

Η υπερφυσική σε μέγεθος Αθηνά

Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αγάλματα της θεάς Αθηνάς. Είναι χυτό και διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Η θεά απεικονίζεται σε υπερφυσικό μέγεθος με τα γνωστά διακριτικά σύμβολά της. Φορεί μακρύ πέπλο, του οποίου το απόπτυγμα πέφτει λοξά ως τη μέση του αριστερού μηρού, ενώ πίσω ανασηκώνεται στην πλάτη. Η αιγίδα της περνά διαγώνια από το στήθος και διακοσμείται με κεφαλή Μέδουσας στο κέντρο. Στο κατεβασμένο αριστερό χέρι, όπως δείχνει η στάση των δακτύλων, θα κρατούσε την ασπίδα και το δόρυ, ενώ στο δεξί κρατούσε κάτι που δεν σώζεται, ίσως τη γλαύκα ή μία Νίκη. Στο κεφάλι της φορεί ανασηκωμένη κορινθιακή περικεφαλαία, που διακοσμείται με γλαύκες στις παραγναθίδες και γρύπες στην κορυφή, αριστερά και δεξιά του λοφίου. Το έργο εκφράζει τις τάσεις της πλαστικής στους ύστερους κλασικούς χρόνους και αποδίδεται στο διάσημο γλύπτη Ευφράνορα. Πιθανότατα αποτέλεσε το πρότυπο της περίφημης Αθηνάς Mattei, που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου.

ΠΗΓΕΣ:

http://pireorama.blogspot.com

http://odysseus.culture.gr/