Είχε γεννηθεί στη Μασσαλία και από μικρή ηλικία στρατεύθηκε και πήρε μέρος στην «Εθνική Εταιρεία», μια μυστική οργάνωση που είχε σκοπό την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων της Μακεδονίας και της Θράκης. Ήταν παντρεμένος με την αδερφή του πολιτικού Ίωνα Δραγούμη, Ναταλία και είχε πολεμήσει στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.
Μυστική αποστολή Μίκης Ζέζας:
Το 1904 πήρε μέρος στη μυστική αποστολή "Μίκης Ζέζας" που οργάνωσε η κυβέρνηση Θεοτόκη.
Μαζί με ακόμα τρεις λογαχούς, τον Αλέξανδρο Κοντούλη, τον Αναστάσιο Παπούλα και τον ανθυπολοχαγό Γεώργιο Κολοκοτρώνη έδρασαν στη Δυτική Μακεδονία μαζί με Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικούς αγωνιστές.
Ωστόσο, σταμάτησαν για λίγο τον αγώνα, όταν ο ληστής Θανάσης Βάγιας, που ήταν ο οδηγός του Μελά τους κατέδωσε στους Οθωμανούς.
Για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση Θεοτόκη του έδωσε εντολή να επιστρέψει στην Αθήνα.
Δεύτερη φορά ταξίδεψε στη Μακεδονία με το όνομα Πέτρος Δέδες με την ιδιότητα του ζωέμπορα.
Επισκέφθηκε την Κοζάνη και τη Σιάτιστα και ήρθε σε επαφή με τον ελληνικό πληθυσμό.
Αμέσως ξεκίνησε την οργάνωση ενόπλων σωμάτων για την απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας και ανέλαβε την αρχηγία των ελληνικών σωμάτων.
Μαζί με τον σύντροφό του Λάκη Πύρζα και 35 αγωνιστές έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό από τα ελληνικά χωριά που απελευθέρωναν, αναγκάζοντας τους κομιτατζήδες να εγκαταλείψουν την περιοχή.
Τον Οκτώβριο του 1904 ο Παύλος Μελάς μαζί με τους 35 άνδρες του και τους επικεφαλής των ομάδων Πύρζα και Καραλίβανο κανόνισαν συνάντηση με τους οπλαρχηγούς Παύλο Κύρου και Ευθύμιο Καούδη.
Καθώς όδευαν στο σημείο συνάντησης τους έπιασε βροχή και αποφάσισαν να σταματήσουν στο χωριό Στάτιστα.
Ήταν 13 Οκτωβρίου 1904.
Ο Βούλγαρος κομιτατζής Μήτρος Βλάχος ενημέρωσε τους Τούρκους για την παρουσία τους στο χωριό.
Ένα απόσπασμα από 50 στρατιώτες έφτασε στη Στάτιστα και περικύκλωσε το σπίτι όπου είχε καταλύσει ο Π. Μελάς, ο Λ. Πύρζας, ο Π.Χατζητάσης και ένας Κρητικός.
Ακολούθησε ανταλλαγή πυρών και μόλις σκοτείνιασε ο Παύλος Μελάς, επιχείρησε να βγει από το σπίτι.
Τότε χτυπήθηκε από τουρκικό βόλι και πέθανε λίγες ώρες αργότερα.
Ο θάνατος του συγκλόνισε το Έθνος και ξεσήκωσε τον ελληνικό πληθυσμό της Μακεδονίας, που αγωνίστηκε τα επόμενα χρόνια για την απελευθέρωση.
Η φωτογραφία του Μελά στην οποία απεικονιζόταν να φορά αντάρτικη περιβολή έγινε το σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Η φωτογραφία του Μελά στην οποία απεικονιζόταν να φορά αντάρτικη περιβολή έγινε το σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Σήμερα το χωριό Στάτιστα, όπου πέθανε ο Παύλος Μελάς φέρει το όνομά του.
Ο Κωστής Παλαμάς έγραψε για τον Μελά :
Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι
Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι
Στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι.
Πανάλαφρος ο ύπνος σου του Απρίλη τα πουλιά
Σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά,
Και να σου φτάνουν του χειμώνα οι καταρράχτες,
Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες
Πλατειά του ονείρου μας η γη και απόμακρη. Και γέρνεις
Εκεί και σβεις γοργά.
Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατειά τη δείχνεις, και τη
φέρνεις Σαν πιο κοντά.
O θάνατος του είναι ζωή στους κουρασμένους από τη μετριότητα του κόσμου.
Ο Θάνατος του ανασταίνει τους κοιμισμένους, ταράζει τούς μαργωμένους, δυναμώνει τους αδύνατους, δροσίζει τους διψασμένους, ο θάνατος του Νέου, ο θάνατος του Ωραίου ο θάνατος του Αντρείου.......
Ψυχή, ψυχή ωραία, γλυκιά πενταπάρθενη που ερωτεύτηκες το θάνατο δίδαξε μας, ω, μάθε μας να μη πονει και να μην καίει το αντίκρισμα της αγωνίας σου, ψυχή ωραία πενταπάρθενη.
Ιων Δραγούμης
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
Δεν ήταν όμως ο θάνατος, αλλά οι ταφές του Παύλου Μελά εκείνες που αποτέλεσαν την κορύφωση του ιστορικού δράματος.
Ο μακεδονομάχος Παύλος Μελάς σκοτώθηκε μία φορά, αλλά τάφηκε πέντε.
Όπως πληροφορούμαστε από την επιστολή του δάσκαλου Βασιλείου Αγοραστού προς τον Ίωνα Δραγούμη, ο Μελάς ετάφη προσωρινά σε ασφαλές μέρος της Στάτιστας, προκειμένου η σορός να μην πέσει στα χέρια του εχθρού.
Οι συμπολεμιστές του έστειλαν μεταμφιεσμένο άνδρα στη Στάτιστα για να παραλάβει κρυφά και να μεταφέρει στο Πισοδέρι το σώμα του.
Ενώ ο απεσταλμένος έχει αρχίσει την εκταφή του νεκρού, μαθαίνουν ότι τουρκικό απόσπασμα φτάνει στο χωριό.
Τότε ο άντρας αποφασίζει να κόψει το κεφάλι του Μελά και να το πάρει μαζί του μέσα στο σακίδιο.
Η κεφαλή του Μελά ενταφιάστηκε στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι στις 18 Οκτωβρίου 1904.
Από εκεί με μυθιστορηματικό τρόπο και παρέμβαση του Μητροπολίτη Καστοριάς έφτασε και ενταφιάστηκε στην Καστοριά.
Η μαρτυρία του Μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη για την γυναίκα του Μελά συγκλονίζει:
«Η κυρία Μελά είχε ζητήσει να φέρουν το κεφάλι του, που ήταν θαμένο στο Πισοδέρι.
Έστειλα λοιπόν μέσω Φλωρίνης στο Πισοδέρι τον έμπιστο μου Ζησιάδη με τη θήκη της μίτρας μου για να βάλη σ’ αυτή το κεφάλι και να το φέρη στη Μητρόπολι.
Επειδή όμως ήταν ύποπτος στους Τούρκους ο Ζησιάδης. τον έπιασαν στη Φλώρινα και τον έριξαν στις φυλακές.
Τότε κατ’ εντολήν του ο γραμματέας της Μητροπόλεως Φλωρίνης πήγε στο Πισοδέρι, πήρε το κεφάλι και το έφερε στην Καστοριά.
Η κυρία Μελά όμως από τη συγκίνησί της δε θέλησε να δη το κεφάλι μ’ όλο που είχε αμφιβολίες αν αληθινά το κεφάλι ήταν του Μελά. Και για να το εξακρίβωση έκανε τούτο.
Είπε στην αδερφή μου Αφροδίτη ότι ο Μελάς είχε ένα δόντι χρυσό και παρεκάλεσε να ιδή αυτή αν και το κρανίο το είχε. Η αδελφή μου πήγε, κύταξε, είδε ότι είχε τρία χρυσά δόντια και της είπε την αλήθεια. Τότε πια πείστηκε πως ήταν το κεφάλι του Μελά, γιατί πραγματικά είχε τρία χρυσά δόντια κι όχι ένα και ξέσπασε σε λυγμούς.
Έγινε η ανακομιδή σ’ ένα κιβώτιο, όπου βάλαμε τα κόκκαλα και το κεφάλι και μαζί χώμα από τον οικογενειακό του τάφο και διάφορα ενθύμια των παιδιών του και δικά της, που έφερε μαζί της η κυρία Μελά. Το μνημόσυνο έγινε πάνδημο και σ’ αυτό ήταν παρών και ο Τούρκος αξιωματικός. Η ημέρα ήταν πολύ πένθιμη.
Η κυρία Μελά μέσα στην εκκλησία εκράτησε στάσι αντρική και μόνον άμα επιστρέψαμε στη Μητρόπολι εξέσπασε σε κλάμματα.
Τη νύχτα του μνημόσυνου άνοιξα ένα τετράγωνο τάφο εμπρός στην Αγία Τράπεζα και εκεί αποθέσαμε τα ιερά λείψανα.
Έπειτα έβαλα μια τετράγωνη πλάκα από πάνω, την εσφράγισα με τσιμέντο κι έμειναν εκεί περιμένοντας την ημέρα ιης απελευθερώσης της Μακεδονίας, που ευτυχώς δεν άργησε να έρθη και μένουν, νομίζω, ακόμα και σήμερα εκεί κοντά στον τόπο του ηρωικού θανάτου του¨.
Σαράντα έξι χρόνια αργότερα, το 1950, το σκήνωμα και η κεφαλή του μεγάλου Μακεδονομάχου μεταφέρθηκαν από το δάπεδο της Αγίας Τράπεζας και ενταφιάστηκαν εντός του παρεκκλησίου των Ταξιαρχών και εκεί παραμένου.
Σώμα και κεφαλή ετάφησαν συνολικά πέντε φορές, αλλά ο μελάς έγινε το κορυφαίο σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Η ιστορία του θανάτου του Παύλου Μελα στην Μακεδονία.
Η ιστορία του θανάτου του Παύλου Μελα στην Μακεδονία.
Ένα μοναδικό ντοκουμέντο από τον κ .Τσακαλο απόγονο του ιδιόκτητη του σπιτιού που σκοτώθηκε ο Π.Μελάς στο χωριό Μελάς ,τότε Σιάτιστα στα Κορεστια Καστοριάς.
Σκοπός κ αφιέρωση της ζωής του ,η συντήρηση του σπιτιού κ του τόπου,κ η αφήγηση της παράδοσης κ των γεγονότων ,έτσι όπως κ αυτός τα άκουσε από την μητέρα κ γιαγιά του,από στόμα σε στόμα. Μεγάλο του παράπονο η εγκατάλειψη της πολιτείας,κ η συμπεριφορά προς τους κατοίκους αυτής της ακριτικής περιοχής,από ένα μεγάλο μέρος(ανιστόρητου) του ίδιου τους του έθνους,αποκαλώντας τους ''βουλγαρους'' επειδή μιλάνε βεβαίως κ την διάλεκτο της σλαβικής γλώσσας λόγω γεωγραφικής περιοχής στα οποία τότε(κ τώρα) χρόνια βεβαίως ήταν κ απαραίτητο κ λόγο καθημερινότητας(π.χ. εμπορικές συναλλαγές κτλ),με τους γειτονικούς πληθυσμούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου