Υπάρχουν σελίδες στη σύγχρονη ιστορία μας που και να θέλουμε δεν μπορούμε να τις ξεχάσουμε γιατί είναι βαθιά χαραγμένες στου νου και την καρδιά μας. Υπάρχουν γεγονότα που και 67 χρόνια μετά παραμένουν όχι μόνο νωπά αλλά κι επίκαιρα όσο ποτέ.
Στις 14 Απριλίου του 1944 ήταν Μεγάλη Παρασκευή και η Ελλάδα βρίσκονταν υπό κατοχή, κάτω από τη Γερμανική στρατιωτική μπότα.
Ημέρα μνήμης σήμερα,14 Απριλίου 2011,για το Αγρίνιο και τους απανταχού Ελληνες. Είναι η μαύρη επέτειος της εκτέλεσης των 120 πατριωτών από τους Γερμανούς κατακτητές. Η πιο μαύρη Παρασκευή στην ιστορία της πόλης του Αγρινίου και της Ελλάδας ολόκληρης.
Οπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο ίδιος ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής η εκτέλεση ήταν αντίποινα για το σαμποτάζ που είχε προηγηθεί στις 9 Απριλίου λίγο έξω από το χωριό Σταμνά σε τρένο που μετέφερε τρόφιμα και πολεμοφόδια στις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής στο Αγρίνιο.
Οι Γερμανοί είχαν τεράστιες απώλειες από την πετυχημένη ενέργεια των ανταρτών του ΕΛΑΣ.
Τη νύχτα εκείνη της Μεγάλης Παρασκευής στη γειτονιά της Αγίας Τριάδας δεν ακούγονταν ο πένθιμος ήχος της καμπάνας. Τα χτυπήματα των γκασμάδων π’ άνοιγαν φρέσκους τάφους νυχτιάτικα κι ύστερα κοντά στο χάραμα το κροτάλισμα των όπλων τον σκέπαζαν.
Μια κρύα μέρα ξημέρωσε με 120 πατριώτες νεκρούς, θυσία στο βωμό της ελευθερίας της πατρίδας. Ο κατάμαυρος ουρανός και η βροχή που έπεφτε ασταμάτητα συνέθεταν το τραγικό σκηνικό.
Είναι και το Αγρίνιο μιά από τις μαρτυρικές πόλεις της πατρίδας μας, παρ’ ότι δεν είναι ευρέως γνωστό, όπως τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, η Καισαριανή και πολλές ακόμα πόλεις και χωριά της πατρίδας μας.
Πριν ακόμα χαράξει στις φυλακές του Αγρινίου, που ήταν τότε εκατό μέτρα αριστερά της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας δίπλα στο 3ο Δημοτικό σχολείο,επικρατούσε αναστάτωση. Οι κρατούμενοι πατριώτες που μάχοταν τον κατακτητή υποψιάζονταν ότι κάτι κακό θα συμβεί.
Στις πέντε παρά τέταρτο ο επικεφαλής φρουρός φώναξε τρία ονόματα.
Ο Αβραάμ Αναστασιάδης, ο Χρήστος Σαλάκος κι ο Πάνος Σούλος έμελλε να είναι οι πρώτοι νεκροί της ημέρας!
Ηταν οι τρεις που οδηγήθηκαν στην κεντρική πλατεία Μπέλλου και κρεμάστηκαν στους φανοστάτες. Τους άφησαν εκεί όλη τη Μ.Παρασκευή και το μεσημέρι του Μ.Σαββάτου τους μετέφεραν στον ομαδικό τάφο πίσω από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας.
Οι υπόλοιποι 117 ήρωες οδηγήθηκαν κατά δεκάδες απέναντι από τις φυλακές, πίσω από το ιερό της εκκλησίας κι εκτελέστηκαν δια τυφεκισμού, όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο Γερμανός διοικητής, μπροστά στους φρεσκοσκαμένους λάκους. Ανάμεσα στους νεκρούς αγωνιστές ήταν κι έφηβοι, παλικαράκια, καθώς και μία γυναίκα η Κατίνα Χατζάρα.
Γρήγορα το κακό μαντάτο διαδόθηκε σ’ όλη τη μικρή τότε πόλη του Αγρινίου.Η μυρωδιά του θανάτου παντού.Τ’ ανοιξιάτικα λουλούδια στις αυλές και στα μπαλκόνια των σπιτιών μύριζαν μπαρούτι και φρέσκο αίμα,το αίμα των αγωνιστών για την λευτεριά της πατρίδας.
Ο πόνος,ο τρόμος,η φρίκη,ο φόβος μαζί με το θρήνο και το μίσος για τους φονιάδες των παλικαριών διάχυτα στην πόλη. Οι σταγόνες της βροχής που συνέχιζε να πέφτει,ίσως να ‘ταν τα δάκρυα του Θεού,ανακατεύτηκαν με τα δάκρυα των χαροκαμένων μανάδων,των αδελφών,των συζύγων,των φίλων και των συγγενών ποτίζοντας τη γη όπου σε λίγο ξεφύτρωσε η λευτεριά.
Ολες οι οικογένειες της πόλης είχαν κι από ένα δικό τους ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήρωες, που όλοι μαζί αδερφομένοι πολέμαγαν τους κατακτητές.
Σημαντικό ρόλο στην εκτέλεση των 120 έπαιξαν και κάποιοι Ελληνες τσολιάδες, αξιωματούχοι,συνεργάτες των Γερμανών κατακτητών.Παντού και πάντα υπήρχαν οι Εφιάλτες!Για αυτούς μίλησε η ιστορία και η περιφρόνηση των συμπολιτών τους.
ο Χρονικό της Σφαγής και οι 120
Απρίλης του 1944
Αρχές του μήνα και πολλές συμπλοκές έγιναν μέσα στην πόλη του Αγρινίου όπου έφεδροι ελασίτες συγκρούστηκαν με περιπόλους ταγματασφαλιτών τόσο στο Πάρκο όσο και στην πλατεία Καραπανέικα. Σ΄αυτές τις συμπλοκές το τάγμα υπέστη πολλές απώλειες. Πολλές συμπλοκές είχαν προηγηθεί από τον Φλεβάρη και τον Μάρτη και ο Τολιόπουλος αποφάσισε να κάνει γενική εκκαθάριση και στα πλαίσια της εκκαθάρισης συνέλαβε πολλούς πολίτες γεμίζοντας τις φυλακές της πόλης.
9 Απρίλη 1944. Κυριακή των Βαΐων.
Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που δρούσαν στην περιοχή του Ξηρομέρου, παίρνουν διαταγή από τον Στέφανο Σαράφη να ανατινάξουν μία αμαξοστοιχία των Σιδηροδρόμων της Βορειοδυτικής Ελλάδος η οποία θα μετέφερε πολεμικό υλικό και καύσιμα για τα γερμανικά αεροπλάνα που βρίσκονταν στο αεροδρόμιο του Αγρινίου. Πράγματι μία ομάδα 100 ανταρτών έστησε ενέδρα ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. Η επίθεση στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία.
Ολόκληρη η αμαξοστοιχία καταστράφηκε και μαζί και το πολύτιμο πολεμικό υλικό των Γερμανών και στην μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί, μεταξύ των οποίων ένας ταγματάρχης των S-S καθώς και πολλοί τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν. Από την πλευρά των ανταρτών υπήρξε ένας τραυματίας.
11 Απριλίου 1944
Δύο μέρες μετά την ανατίναξη του συρμού, ανήμερα Μεγάλης Τρίτης , μέλη του ΕΑΜ και αντάρτες του ΕΛΑΣ στην επιστροφή τους από το Πυργί, όπου είχαν μεταφέρει τρόφιμα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ, δέχονται επίθεση από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες, κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Μεγάλη Χώρα (Ζαπάντι).
Συνελήφθησαν και εκτελέσθηκαν επί τόπου οι :
Αναγνωστόπουλος Παναγιώτης – Καλύβια
Γαλανόπουλος Βασίλης – Καλύβια
Ζαπαντιώτης Φώτης – Καλύβια
Κοτρώτσος Γιώργος – Καλύβια
Φαναριώτης Νίκος – Καλύβια
Καραμπίνης Χρήστος – Αγρίνιο
Μαγνήσαλης Γιάννης – Αγρίνιο
Πετρούλας Νίκος – Αγρίνιο
Τσαπάρας Γρηγόρης – Αγρίνιο
Τσακαρδάνος Κώστας – Μεγάλη Χώρα
Θεοδωρόπουλος Δημήτρης – Χούνη
Μπαμπάνης Βασίλης – Ξηρόμερο
Μάρτης του 1944
Αρχές του Μάρτη του 1944 και η μοίρα αρχίζει να υφαίνει έναν ιστό και να ενώνει το Αγρίνιο με ένα χωριό της Πρέβεζας, την Κρυοπηγή Πρεβέζης.
Όλα ξεκίνησαν κάποια κρύα ημέρα του Μάρτη. Το χωριό αναστατώθηκε, καθώς δύο λόχοι Γερμανών το «έζωσαν» από δύο πλευρές. Ο ένας λόχος ήρθε από το Λούρο και ο άλλος από την Πρέβεζα. Οι κάτοικοι «πάγωσαν». Μαζί τους, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, ήταν και Έλληνες συνεργάτες τους, που τους γνώρισαν από τη διαφορετικότητα στη στολή, αλλά δε φανερώθηκαν.
Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εγκαταστάθηκαν στο χωριό και έστησαν την επιμελητεία τους, μαζί με ασύρματο. Οι κάτοικοι θεώρησαν ότι πρόκειται για επιχείρηση εκφοβισμού και πλιάτσικου. Τους έδωσαν αρνιά, κότες, γάλα, αλεύρι… Οι κατακτητές όμως «διψούσαν» για κάτι άλλο.
Δε μπορούσαν να… χωνέψουν με τίποτα πως οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μπαινόβγαιναν στο χωριό με το κεφάλι ψηλά, πραγματοποιούσαν εκδηλώσεις στην Κρυοπηγή, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο, εμψυχώνοντας τους κατοίκους. Ένα μεγάλο τραπέζι του ΕΑΜ στο σχολείο της Κρυοπηγής, όπου μύρισε ο αέρας της λευτεριάς, εξόργισε τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους που κατέγραψαν στα κατάστιχά τους με κόκκινη μπογιά τη φράση «μικρή… Μόσχα», αναφερόμενοι στην Κρυοπηγή. Και δεν άργησαν να «χτυπήσουν».
Αν έβρισκαν μάλιστα πυρομαχικά ή αντάρτες του ΕΛΑΣ στο χωριό θα το ισοπέδωναν από άκρη σε άκρη. Έκαψαν μόνο δύο σπίτια.
Ήθελαν να κάμψουν το φρόνημα του λαού και των ανταρτών, που σήκωσαν κεφάλι μπροστά στο χιτλερικό στρατό. Συγκέντρωσαν 30 άντρες κατοίκους και κατηφόρισαν προς τον κεντρικό δρόμο.
Η αρχή του δράματος μόλις είχε εκτυλιχθεί μπροστά στα μάτια όλων. Στον κεντρικό δρόμο οι Γερμανοί έδιωξαν δύο μικρά παιδιά τότε, επειδή ήταν ξυπόλυτα και κρύωναν. Είχαν έστω ελάχιστη… τσίπα ανθρωπιάς.
Οι 28 Κρυοπηγήτες οδηγήθηκαν στην παλιά Συναγωγή της Πρέβεζας, όπου κρατήθηκαν για 10-15 ημέρες περίπου και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην έδρα της Κομαντατούρ στη Δυτική Ελλάδα, στο Αγρίνιο.
Στη θέση Αγία Τριάδα στις 14 Απριλίου 1944, το πρωί, τα πολυβόλα των Γερμανοτσολιάδων
κροτάλισαν. Χάθηκαν 23 ψυχές, ενώ μόλις 5 διέφυγαν της εκτελέσεως.
Τα ονόματα των 23:
Ζήκας Βασίλειος
Ζήκας Κωνσταντίνος
Ζήκας Μιχαήλ
Κουρούπης Αντώνιος
Κίτσος Χρήστος
Μπαρτζώκας Σταύρος
Ντελής Αλέξιος
Ντελής Ιωάννης
Ντελής Χρήστος
Πάνης Ευάγγελος
Πάνης Γεώργιος
Παππάς Διονύσιος
Παππάς Ιωάννης
Πέππας Χαράλαμπος
Σοπικιότης Βασίλειος
Σοπικιότης Χαράλαμπος
Σοπικιότης Νικηφόρος
Τζίμας Σπυρίδων
Τζίμας Γεώργιος
Τσούτσης Δημήτριος
Τσούτσης Μιλτιάδης
Τσούτσης Μιχαήλ
Τσούτσης Χαράλαμπος
Αρχές Απρίλη του 1944
Στην Κατούνα ο πρώτος που συνελήφθη ήταν ο Κωνσταντίνος Μπλίτσας του Πέτρου στην περιοχή του Αγίου Νικολάου Βελαώρας, ο οποίος αφού αρχικά βασανίστηκε, στάλθηκε στις φυλακές της Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Στην συνέχεια και όταν δόθηκε η εντολή από το αρχηγείο του Αγρινίου για μαζικές συλλήψεις, δόθηκε διαταγή και στην Κατούνα να μαζευτεί το χωριό στην πλατεία, έξω από τον πολιούχο Άγιο Αθανάσιο. Εκεί έγινε το ξεκαθάρισμα, υποδείχθηκαν τα υπόλοιπα οχτώ παιδιά και συνελήφθησαν.
Κων/νος Ταμπάκης, Αλέκος Βλάχας, Γεράσιμος Τσικώνης
Όλοι τους αξιόλογοι άνθρωποι, πραγματικά παλικάρια, σε νεαρά ηλικία. Φορτώθηκαν στα γερμανικά αυτοκίνητα και οδηγήθηκαν στις φυλακές τις Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Τα εννέα παλικάρια που συνελήφθησαν τότε, συμπλήρωσαν τον αριθμό των 120.
Ταμπάκης Κων/νος του Δημητρίου
Σαμαντάς Χρήστος του Αλεξάνδρου
Καρέλος Θεόδωρος (Λόλος) του Αθανασίου
Τσικώνης Γεράσιμος Του Δημητρίου
Παπακωνσταντής Χρήστος του Αλεξάνδρου
Βλάχας Αλέκος του Βασιλείου
Μπλίτσας Κωνσταντίνος Πέτρου
Κοκορόμπας Γεώργιος του Αθανασίου
Τσιτσώνης Σταμούλης του Γεωργίου
14 Απριλίου 1944
Τα αντίποινα των Γερμανών για την ανατίναξη του συρμού ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. ήταν η εκτέλεση 120 κρατουμένων πίσω από το ιερό της Αγίας Τριάδας.
Όσοι Αγρινιώτες, αργότερα, κατέβηκαν στο κέντρο αντίκρισαν συγκλονισμένοι και τη συμπλήρωση της μαζικής δολοφονίας: Τρία σώματα αιωρούνταν κρεμασμένα σε φανοστάτες της πλατείας Μπέλλου.
Δύο ΕΠΟΝίτες,ο Χρήστος Σαλάκος και ο Πάνος Σούλος και ο υπάλληλος της ΑΤΕ Αβραάμ Αναστασιάδης. Οι κρεμασμένοι έμειναν εκεί μέχρι το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου, οπότε τους ξεκρέμασαν και τους έθαψαν μαζί με τους άλλους.
Ελάχιστα χιλιόμετρα παρακάτω, στο χωριό Καλύβια, άλλοι 60 εκτελούνται.
Ο κατάμαυρος ουρανός και η βροχή που έπεφτε ασταμάτητα συνέθεταν το τραγικό σκηνικό.
Ο στρατιωτικός διοικητής των Γερμανικών μονάδων Ηπείρου, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
Την 9ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσην κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη.
Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:
1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.
2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.
3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.
Ο Διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας, Γεώργιος Τολιόπουλος σε έκθεσή του για την εκτέλεση των 120 αναφέρει:
Γεώργιος Τολιόπουλος
Τον Απρίλιον μήνα και περί το ΙΙ δεκαήμερον, εκ της δράσεως των δρώντων παρά τω Αιτωλικώ ανταρτών και της ενεργείας των την Κυριακήν των Βαΐων απετεφρώθη μία εμπορική αμαξοστοιχία έμφορτος με υγρά καύσιμα μεταξύ Αιτωλικού – Σταμνών. Το αποτέλεσμα της τοιαύτης ενεργείας των όσον και πατριωτικόν ήθελεν παρουσιασθή εν τούτοις με την δολοφονίαν και 12 Γερμανών στρατιωτών υπήρξεν σκληρότατον και εγκληματικώτατον διά τους κατοίκους της περιοχής, οίτινες όλως αδίκως εθυσιάσθησαν εις αντίποινα εκ μέρους των Γερμανών την Μεγ. Παρασκευήν εντός του Αγρινίου και όπισθεν της εκκλησίας Αγίας Τριάδος “περί την δ/γήν της εκτελέσεως 120 ατόμων, το Τάγμα διά καταλλήλων ενεργειών του περιώρισε τον αριθμόν των εις 85”.
Ο Συντάξας
ΓΕΩΡΓ. ΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Τα ονόματα των 120
Αγγελάκης Γεώργιος
Αλεξανδρής Κωνσταντίνος
Αναστασίου Χρήστος,
Αναστασίου Χρήστος
Αναστασιάδης Αβραάμ
Αντωνόπουλος Γεράσιμος,
Αντωνόπουλος Χρ.
Βλάχος Αλέκος
Βλάχος Δημήτρης
Βίτσας Γιάννης
Γράψας Βασίλης
Γιάγκας Σπύρος
Γυφτομήτσος Γιώργος
Δανιάς Γεώργιος
Δανιάς Γεώργιος
Διαμαντής Γεώργιος
Ζήκας Κωνσταντίνος
Ζήκας Μιχάλης
Καρέλος Θεόδωρος
Κούρτης Βαγγέλης
Κατσαρός (Καραγιάννης) Γιώργος
Καρφής Γιώργος
Κασαγιάννης Πάνος
Κολοβός Χαράλαμπος
Καλλίμαχος Σωτήρης
Καλλίμαχος Σωτήρης
Καταπόδης Κώστας·
Κυριλής Χρήστος
Κοκορόμπας Γιώργος
Καβγιούλας Γιάννης
Καλυβιώτης Κωνσταντίνος
Κίτσος Χρήστος
Κουκουμέλας Βασίλης
Κατσάμπελος Νικόλαος
Κουρούπης Αντώνιος
Μαριώλης Βασίλης
Μπέλλος Δημήτρης
Μπέλλος Δημήτρης
Μπλήτσας Κωνσταντίνος
Μιχαλόπουλος Δήμος
Μπαρτζώκας Σταύρος
Νικολάου Χρήστος
Νιάφας Απόστολος
Ντελής Αλέξανδρος
Ντελής Ιωάννης
Ντελής Χρήστος
Παπαπάνου Γεώργιος
Παπανίκος Γιάννης
Παπανίκος Γιάννης
Παπακωνσταντής Χρ.
Παπαδήμος Σταύρος
Παπαευθυμίου Ανδρέας
Πάνης Γεώργιος
Πάνης Ευάγγελος
Παπάς Δημήτριος
Παπάς Διονύσιος
Παπάς Ιωάννης
Πέπας Χαράλαμπος
Σαλάκος Χρήστος
Σβώλης Χρ.
Σισμάνης Φώτης
Σταυρόπουλος Σπύρος
Σκιαδάς Κώστας
Σκαρλάτος Γιάννης
Σούλος Παναγιώτης
Σουπικιώτης Βασίλης
Χαντζάρα Κατίνα
Σουπικιώτης Νικηφόρος
Σουπικιώτης Χαράλαμπος
Τσικώνης Γεράσιμος
Τσαμίλης Αντώνης
Τσίρκας Γιάννης
Τσιτσόνης Σταμούλης
Κουκουμέλας Βασίλειος
Ταμπάκης Κωνσταντίνος
Τσίπης Βασίλης
Τζίμας Γιώργος
Τζίμας Σπύρος
Τσούτσης Δημήτριος
Τσούτσης Μιλτιάδης
Τσούτσης Μιχάλης
Τσούτσης Χαράλαμπος
ΧαραλαμπίδηςΠαρασκευάς
Χατζάρα Κατίνα
Χατζηελευθερίου Νικόλαος
Χατζηελευθερίου Νικόλαος
Χρηστάκης Γεώργιος
Χρήστου Αριστείδης
Χολέβας Γεώργιος
Σταυράκης Χριστόφορος
Σαμαντάς Χρήστος
Σωκρατάκης Πάνος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου