Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024

Ο Ιερός Λόχος των Θηβών -Η παρεξηγημένη έννοια δύο λέξεων: «Εραστής και Ερώμενος» = Δάσκαλος και Μαθητής:







<<Εραστής και Ερώμενος» = Δάσκαλος και Μαθητής στο στρατό και στις σχολές, στην αρχαία Ελλάδα: Η παρεξηγημένη έννοια δύο λέξεων, μια έννοια που σήμερα έχει αλλάξει.



Ο εραστής δεν νοείται ως ο εραστής του σώματος, αλλά της αληθείας, της ορθής συμπεριφοράς, αυτής που συμφωνεί με τις αιώνιες ηθικές αξίες.

Κατά την κλασική αρχαιότητα ο εραστής και ο ερώμενος, σε μία αντιστοιχία θεωρούνται, για όσους τουλάχιστον έχουν μελετήσει τον Πλατωνικό Φαίδρο*, ως ο δάσκαλος και ο μαθητής. Ο Πλάτων στο παραπάνω έργο παρουσιάζει τη σχέση αυτή ως μία «ερωτική σχέση» ανάμεσα σε αυτόν που αναζητεί την γνώση και σ’ εκείνον που την παρέχει.


Με τον όρο «έρως» εννοείται η σχέση που βασιζόταν σε αισθήματα βαθύτατης φιλίας και σεβασμού. Στα μάτια του εφήβου ο δάσκαλος-«εραστής» ήταν η ενσάρκωση του ιδανικού, το ιδεώδες πρόσωπο προς το οποίο απέβλεπε προκειμένου να διαπλάσσει την προσωπικότητά του. Άλλωστε, αυτή ήταν και η έννοια της Παιδείας στην αρχαιότητα!



Είναι γνωστό ότι οι Σπαρτιάτες στην Αρχαία Ελλάδα είχαν μια από τις πιο ισχυρές πολεμικές μονάδες του κόσμου. Εξάλλου αποτελούσε μέρος της καθημερινότητάς τους η σκληρή εκπαίδευση ώστε να είναι πάντα έτοιμοι για πόλεμο και μάλιστα με μόνη επιλογή τη νίκη. Κι όμως υπήρξε φορά που η φάλαγγα των Σπαρτιατών ηττήθηκε από ένα άλλο σώμα το οποίο επίσης έχει μείνει στην ιστορία. Ο Ιερός Λόχος των Θηβών ήταν η κορυφαία πολεμική μονάδα με την ιδιαίτερη σύνθεση που το κατάφερε.

Θήβα: Ο ατρόμητος στρατός από ζεύγη εραστών που ήταν ανίκητος για 40 χρόνια.


Ποιος ήταν ο Ιερός Λόχος των Θηβών:

Ο Ιερός Λόχος των Θηβών αποτέλεσε μια από τις πιο φημισμένες και κορυφαίες πολεμικές μονάδες που έδρασαν ποτέ στην Αρχαία Ελλάδα. Η ίδρυσή της τοποθετείται στο 379 π.Χ. από τον Γοργίδα. 

Ήταν η περίοδος που η Θήβα δεν βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των Σπαρτιατών και αποτελούσε μια καλή ευκαιρία να δυναμωθεί στρατιωτικά ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε απειλή από τότε και στο εξής.

 Θεωρείται πάντως ότι ο Ιερός Λόχος υπήρχε και προγενέστερα ίσως σε άλλη μορφή. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Διόδωρος Σικελιώτης μαρτυρεί ύπαρξη Ιερού Λόχου το 424 π.Χ., κατά τη μάχη του Δηλίου.



Ο Πλούταρχος, μας δίνει πολλά στοιχεία για τον Ιερό Λόχο των Θηβών και αναφέρει ότι μετά το 379 π.Χ. η στρατιωτική μονάδα αναδιοργανώθηκε και απέκτησε μέγιστη φήμη υπό τον Πελοπίδα.

Οι πληροφορίες που δίνονται από τους αρχαίους συγγραφείς για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ο Ιερός Λόχος, μετά την αναδιοργάνωση από τον Πελοπίδα, δεν είναι απόλυτα σαφείς. Γι’ αυτό το λόγο έχουν διατυπωθεί αντικρουόμενες ερμηνείες. Η μία άποψη αναφέρει ότι η μονάδα του Ιερού Λόχου Θηβών βρισκόταν πίσω από την πρώτη γραμμή του κέρατος του Επαμεινώνδα. Ωστόσο η θεωρία αυτή προσκρούει στις δυσκολίες παρακολούθησης της μάχης πίσω από σχηματισμό με μεγάλο βάθος, όπως ήταν ο θηβαϊκός. Η αντίθετη άποψη τοποθετεί τον Λόχο στην πρώτη γραμμή της πτέρυγας του Επαμεινώνδα, είτε καλύπτοντάς την ολόκληρη είτε εν μέρει.



Ο Ιερός Λόχος των Θηβών και η σύνθεσή του:

Ένα πράγμα που έκανε τον Ιερό Λόχο Θηβών να ξεχωρίζει ήταν η παράξενη σύνθεση του. Ο λόχος απαρτιζόταν από 300 άνδρες. Ήταν οι πλέον εξέχοντες από την πόλη της Θήβας. Αυτοί που ξεχώριζαν στις αθλοπαιδιές και ειδικά στην πάλη. Όλοι οι Θηβαίοι στρατιώτες είχαν αριστοκρατική καταγωγή.
 Επίσης ήταν διαλεγμένοι πολύ προσεκτικά ανά ζευγάρια επιστήθιων φίλων. Οι συγγραφείς και συγκεκριμένα ο Πλούταρχος αναφέρουν ότι απαρτιζόταν από 150 ζευγάρια «εραστών»- Δάσκαλος και Μαθητής- Θηβαίων οπλιτών. 
Κατά τον Πλούταρχο η έννοια των «εραστών» στο στρατό και στις σχολές χρησιμοποιούνταν με διαφορετικό τρόπο στην αρχαία Ελλάδα. Αυτό σήμαινει δάσκαλοι και μαθητές, μια πολύ δυνατή σχέση που λειτουργούσε ως κίνητρο για να κρατούνται οι γραμμές του λόχου αδιάσπαστες.


Η μεγάλη νίκη απέναντι στους Σπαρτιάτες:

Οι μεγαλύτερες στιγμές του λόχου σημειώθηκαν υπό τις διαταγές του Πελοπίδα. Μια από τις κορυφαίες (ίσως η κορυφαία όλων) στιγμές της πορείας τους είναι όταν σπαρτιατικός στρατός ηττήθηκε από τους Θηβαίους στη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. Η επίλεκτη αυτή μονάδα των Θηβαίων διέσπασε τη δεξιά πτέρυγα των Σπαρτιατών.


Ο Ιερός Λόχος παρέμεινε αήττητος για περισσότερα από τριάντα χρόνια σφοδρών συγκρούσεων. Τελικά κατανικήθηκε στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) από τους Μακεδόνες. Ήταν πολύ μεγάλη η ενότητα του Λόχου ώστε λέγεται ότι η μονάδα ήταν τόσο απρόθυμη να παραδοθεί με αποτέλεσμα να πολεμήσουν όλοι μέχρις εσχάτων.

*Ο Φαίδρος είναι διάλογος του Πλάτωνα που διαδραματίζεται σε ένα σημείο της όχθης του Ιλισού, κάτω από ένα πανύψηλο πλατάνι, όπου φέρεται ο Σωκράτης να συζητεί με τον νεαρό μαθητή του Φαίδρο, σχετικά με τον έρωτα και τη ρητορική, παίρνοντας αφορμή από ένα λόγο που είχε απαγγείλει λίγο προηγουμένως ο ρήτορας Λυσίας στον Φαίδρο.
 Γράφτηκε κατά την περίοδο της ωριμότητας (μέση χρονική περίοδος 386 – 367 π.Χ.).Το πρώτο μέρος του διαλόγου είναι αφιερωμένο στον έρωτα και το δεύτερο στη ρητορική.

Οι «Νόμοι» του Σόλωνα
Οι «Νόμοι» του Σόλωνα, είναι αρκετά σαφείς για τις συνέπειες που έχει κάποιος Αθηναίος αν συνάψει ομοφυλοφιλική σχέση:

“Δηλαδή, αν κάποιος Αθηναίος πολίτης συνάψει ερωτική σχέση με άλλον:

Δεν του επιτρέπεται να γίνει μέλος των 9 αρχόντων. Δεν του επιτρέπεται να εκλεγεί ιερέας.
 Δεν του επιτρέπεται να είναι συνήγορος του λαού. Δεν του επιτρέπεται να ασκήσει κάποια εξουσία, εντός ή εκτός της χώρας, κληρωτή ή χειροτονητή. 
Δεν του επιτρέπεται να σταλεί ως κήρυκας πολέμου. 
Δεν του επιτρέπεται να εκθέσει τη γνώμη του. Δεν του επιτρέπεται να εισέλθει στους δημόσιους ναούς.
 Δεν του επιτρέπεται να στεφανωθεί στις δημόσιες στεφανοφορίες. Δεν του επιτρέπεται να παίρνει μέρος στους περιπάτους που γίνονται στην αγορά. 
Όποιος λοιπόν ενώ έχει καταδικαστεί ως ερωτικός σύντροφος άλλου, ενεργήσει αντίθετα τις διατάξεις του νόμου, τιμωρείται με θάνατο. (Σολωνος νομοι, άρθρο 332, εκδόσεις Θεσσαλονίκης μετάφραση: Χριστοδούλου )

Ο Αισχύνης Κατά Τιμάρχου εις τους στίχους 12-13 αναφέρει :






Οι διδάσκαλοι να μην ανοίγουν τα σχολεία πριν ανατείλει ο ήλιος και να τα κλείνουν πριν δύσει ο ήλιος. Να μην επιτρέπεται εις τους έχοντας ηλικία ανωτέρα της παιδικής να εισέρχονται εις τα σχολεία, όταν υπάρχουν εντός αυτών παιδιά, εκτός εάν πρόκειται περί υιού, αδελφού ἡ γαμβρού του διδασκάλου. Εάν δε κάποιος παρά την απαγόρευση ταύτη εισέρχεται εις το σχολείο, να τιμωρείται με την ποινή του θανάτου. Επίσης οι επί κεφαλής της παλαίστρας να μην επιτρέπουν εις κανένα ενήλικο να κάθεται μαζί με τα παιδιά κατά τις εορτές του Ερμού, με καμμία δικαιολογία.
 Εάν δε επιτρέπει τούτο εις αυτούς και δεν τους εκδιώκει εκ της παλαίστρας, ο επί κεφαλής της παλαίστρας θα είναι ένοχος παραβάσεως του νόμου περί διαφθοράς των ελευθέρων παίδων. Οι δε χορηγοί οι οριζόμενοι υπό του λαού, πρέπει να έχουν συμπληρώσει τό τεσσαρακοστόν έτος της ηλικίας των.

Μετά ταύτα δε, άνδρες Αθηναίοι, ο νομοθέτης κάνει λόγο περί εγκλημάτων βαρύτατων μεν, τα οποία όμως συμβαίνουν, νομίζω εις την πόλη. Διότι εξ αιτίας του ότι γίνονται μερικά, τα οποία δεν έπρεπε να εγίνοντο, οι παλαιοί τηρούσαν τους νόμους. 
Ρητά λοιπόν ο νόμος ορίζει ότι, εάν ένας πατέρας ή αδελφός ή θείος ή επίτροπος ή εν γένει κάποιος από εκείνους που έχουν εξουσία επί ελευθέρου παιδιού, παραδώσει αυτό αντί χρημάτων εις κάποιον έκφυλο δια σεξουαλική απόλαυση, δεν επιτρέπεται να καταδιωχθεί το παιδί, αλλά εκείνοι οι οποίοι συνήψαν αντί χρημάτων την συμφωνία αυτή, ο ένας διότι το παρέδωσε και ο άλλος διότι το παρέλαβε προς τον ανωτέρω σκοπό. Όρισε δε και δια τους δυό την ίδια ποινή».

Επίσης ο Αισχύνης στο ίδιο έργο του, στον στίχο 16 αναφέρει:

«Αν κάποιος Αθηναίος προσβάλει ελεύθερο παιδί, να διώκεται ενώπιον των θεσμοθετών από εκείνον, ο οποίος έχει εξουσία επί του παιδιού, αφού αναγράψει εις την μήνυση του την ποινή, της οποίας θεωρεί τούτον άξιον. Αν δε ο μηνυθείς καταδικασθεί, να παραδοθεί εις τους ένδεκα και να θανατωθεί την ίδια ημέρα. Εάν δε του επιβληθεί χρηματική ποινή, να την καταβάλει εντός ένδεκα ημερών μετά την δίκη, εάν δεν δύναται να την καταβάλει αμέσως, μέχρις ότου δεν την καταβάλει, να φυλακισθεί. Εις την ίδια ποινή να υπόκεινται και εκείνοι, οι οποίοι υποπίπτουν εις τις ίδιας παραβάσεις και όσον αφορά τους δούλους».

«Ο Λυκούργος όμως, αντιθέτως προς όλα αυτά πιστεύων, επεδοκίμαζε μόνο το εάν σημαίνων άνθρωπος, θαυμάσας την ψυχικήν αρετήν του παιδιού, προσεπάθει να κάμη αυτόν φίλον με δεσμούς αναμεταξύ των άμεμπτους και να τον συναναστρέφεται, διότι τούτο ενόμιζε μέσον καλλίστης ανατροφής. Εάν όμως επαρουσιάζετο κανείς επιθυμών το παιδικό σώμα, επειδή ο Λυκούργος εθεώρει τούτο πολύ αναίσχυντον, ενομοθέτησεν εις την Σπάρτην να απέχουν οι ερασταί απο τα αγαπώμενα παιδιά, όπως αποφεύγουν εις αφροδίσιους (ερωτικές) σχέσεις οι γονείς από τα τέκνα των και οι αδερφοί από τους αδερφούς των».

Ο Πλούταρχος, αναφέρει:

«ο ψυχικός δεσμός μεταξύ των νέων δεν είχε καμμία σχέση με τις σωματικές επαφές και ότι εστερείτο τα πολιτικά του δικαιώματα δυνάμει νόμου όποιος προσπαθούσε να ασελγήσει εις βάρος άλλου».

Ο δε Πλάτωνας στο έργο του στους Νόμους αναφέρει:

«Ή κανένας να μην τολμά να έρχεται σε επαφή με τους γενναίους και ελεύθερους εκτός από την ίδια τους την γυναίκα, ούτε να επιτρέπεται να σπείρουν νόθα σπέρματα στις παλλακίδες, είτε σε άνδρες άγονα παρά φύσιν ή μάλλον καλλίτερα την μεταξύ ανδρών επαφή να την απαγορεύσουμε τελείως».

Η Σαπφώ επίσης έχει πέσει θύμα συκοφαντίας και τότε και τώρα. Ο Λουκιανός λέγει: «έπεσε θύμα συκοφαντίας για μια τάχα αισχρά φιλία». Η Σαπφώ έπαιζε ένα ρόλο καθοδηγήτριας για τις μαθήτριές της, πράγμα που μόνο από τους άντρες ήτο αποδεκτό εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα κάποιοι να την κατηγορήσουν, ότι είχε σχέσεις με τις μαθήτριές της. Η Σαπφώ όμως πέθανε με έναν περίεργο τρόπο:

Αυτοκτόνησε πέφτοντας από ένα γκρεμό της Λευκάδος, αφού ήταν πλήρως απογοητευμένη και πληγωμένη διότι την είχε εγκαταλείψει ο έρωτάς της, ένας άνδρας, ο Φάων ο Μυτιληναίος. Αυτοκτόνησε λοιπόν από έρωτα για έναν άντρα και αυτό αποσιωπείται.

Ο Δημοσθένης στο «Κατά Ανδροτίωνος» στον στίχο 21 αναφέρει: «περί του της εταιρήσεως νόμου» (η σημασία του εταίρου ήταν η επί πληρωμή παροχή σεξουαλικής υπηρεσίας), ο οποίος ήτο νόμος του Σόλωνος, ο οποίος έλεγε: «Ούτε να έχουν το δικαίωμα να ομιλούν, ούτε να καταθέτουν μηνύσεις στα δικαστήρια όσοι έχουν εταιρήσει».

Ο Πλάτωνας στους «Νόμους» του:

«Οι πολίτες μας δεν πρέπει να είναι κατώτεροι από τα πουλιά και πολλά άλλα είδη ζώων, που γεννιούνται σε αγέλες και ζούν αζευγάρωτα, ως την ηλικία της τεκνοποιίας, αγνά και αμόλυντα από τον γάμο, αλλά, όταν φτάσουν σ’ εκείνη την ηλικία, ζευγαρώνουν αρσενικό με θηλυκό και θηλυκό με αρσενικό σύμφωνα με τις διαθέσεις τους και για το υπόλοιπο της ζωής τους ζούν με ευλάβεια και είναι νομοταγή, μένοντας πιστά στις συμφωνίες που ήταν η αρχή της σχέσεώς τους. Πρέπει να λοιπόν αυτοί (οι πολίτες) να είναι ακόμη καλλίτεροι από τα θηρία».

Ας μην χρησιμοποιούν διάφοροι τους Αρχαίους Έλληνες …

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου