Μια μοναδική στο είδος της διαδικτυακή βάση δεδομένων δημιουργήθηκε με σκοπό να βοηθήσει την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα.
Πρόκειται για τον πρώτο συγκεντρωτικό ψηφιακό άτλαντα αρχαίων κλιβάνων, των κατασκευών όπου γινόταν η όπτηση (το «ψήσιμο») των κεραμικών της αρχαιότητας.
Επικεφαλής του προγράμματος είναι η Δρ. Ελένη Χασάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας στις ΗΠΑ, στη διδακτορική διατριβή της οποίας στηρίχτηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός διαδικτυακού εργαλείου για τις ταπεινές δομές, που όμως είχαν καίρια σημασία στην καθημερινή ζωή της αρχαιότητας.
«Βασικός στόχος του προγράμματος είναι να διαμορφώσουμε μία σύγχρονη και ενημερωμένη βάση δεδομένων, εύκολα προσβάσιμη, η οποία θα χρησιμοποιείται ως εργαλείο έρευνας από τους αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, από τους ερευνητές που ζουν ή εργάζονται στην Ελλάδα αλλά και από φοιτητές που καταπιάνονται με το θέμα της αρχαίας ελληνικής πυροτεχνολογίας» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Χασάκη, που συμπληρώνει ενδιαφέροντα στοιχεία ως προς τον ρόλο των κλιβάνων.
«Ο κλίβανος ως δομή όπτησης των κεραμικών τεχνέργων διαδραμάτισε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην κεραμική διαδικασία.
Γενικά, ο πηλός χαρακτηρίζεται ίσως ως το πιο κοινό υλικό κατασκευής αντικειμένων διαχρονικά. Μαγειρικά σκεύη, αποθηκευτικά αγγεία, κεραμίδια, αγωγοί, τούβλα αλλά και αντικείμενα λατρείας όπως τα ειδώλια, ακόμα και παιδικά παιχνίδια, αποτελούν μερικά μόνο από τα πήλινα αντικείμενα που εντοπίζουμε σε όλες τις ανασκαφικές έρευνες ανεξαρτήτου περιόδου.
Η όπτηση όλων αυτών έπρεπε να είναι επιτυχής διότι σε αντίθετο αποτέλεσμα όλη η εργασία του κεραμέα, δηλαδή η συλλογή της αργίλου, ο καθαρισμός της, η διαμόρφωση του αντικειμένου και τέλος, η όπτησή του, πήγαινε εντελώς χαμένη» σημειώνει.
Στη διατριβή της (2001), η κ. Χασάκη είχε καταγράψει και σχολιάσει το σύνολο των δημοσιευμένων κλιβάνων της Ελλάδας όλων των περιόδων. «Από τότε, ένας πολύ μεγάλος αριθμός νέων δημοσιεύσεων δομών όπτησης έχουν παρουσιαστεί σε συνέδρια, συλλογικούς τόμους, περιοδικά και μονογραφίες.
Συνεπώς, θεώρησα σωστό να συγκεντρώσω το σύνολο των δημοσιεύσεων σε μια -συνεχώς ανανεούμενη - βάση δεδομένων, στην οποία ο κάθε ενδιαφερόμενος ερευνητής θα έχει πολύ εύκολη πρόσβαση, ενώ κάθε ανασκαφέας έχει τη δυνατότητα -σε πραγματικό χρόνο- να προσθέσει τα δεδομένα για τους κλιβάνους που ερευνά.
Το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει ήδη και προχωρά με την αγαστή συνεργασία του συναδέλφου αρχαιολόγου δρ. Κωνσταντίνο Ράπτη, ο οποίος έχει παρουσιάσει τους κλιβάνους της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων σε σημαντικές δημοσιεύσεις», προσθέτει.
Ρωμαϊκό κεραμεικό εργαστήριο από την Πάρο
Ως τώρα, στο πρόγραμμα έχουν καταγραφεί 600 δομές όπτησης (κλίβανοι), καλύπτοντας ένα χρονολογικό φάσμα 5.000 ετών, δηλαδή από την Πρώιμη Εποχή Χαλκού έως την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο.
Στο πρόγραμμα έχει δημιουργηθεί μία μηχανή αναζήτησης, μέσω της οποίας ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να θέσει έως τέσσερα βασικά κριτήρια (χρονολογική περίοδος, γεωγραφική θέση, τύπος και διαστάσεις δομής) και να αναζητήσει εύκολα το σύνολο των κλιβάνων που εντοπίζονται στην Ελλάδα, με όλες τις βασικές πληροφορίες για κάθε δομή ξεχωριστά.
«Ήδη από τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους έχει ξεκινήσει η λειτουργία της ιστοσελίδας και εδώ πρέπει να επισημάνω ότι πρωτίστως δώσαμε μεγάλη έμφαση στην επίτευξη της εύκολης πρόσβασης και χρήσης από οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο ερευνητή.
Γι' αυτό, ο κάθε ερευνητής με μία απλή και δωρεάν εγγραφή μπορεί να κάνει χρήση όλων των δεδομένων. Εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι στη διαδικασία εγγραφής έχουμε προσθέσει το ερώτημα για ποιο λόγο χρησιμοποιεί τη βάση ο κάθε ενδιαφερόμενος, διότι πιστεύουμε ότι μέσα από τις απαντήσεις θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τη χρησιμότητά της και σίγουρα να δεχτούμε προτάσεις/ιδέες επέκτασής της, ώστε να καταστεί επιπλέον χρήσιμη για την ερευνητική κοινότητα» επισημαίνει η κ. Χασάκη.
Τέλος, από τη μεριά του, ο Δρ. Κωνσταντίνος Ράπτης αναφέρει για την ως τώρα υποδοχή και πρόσληψη του ψηφιακού 'Ατλαντα από την αρχαιολογική κοινότητα στην Ελλάδα: «Ήταν ιδιαιτέρως ένθερμη. Έλληνες μελετητές της αρχαίας και μεσαιωνικής τεχνολογίας ξεκίνησαν να τον χρησιμοποιούν ως ερευνητικό εργαλείο για τη μελέτη των κεραμικών κλιβάνων του ελλαδικού χώρου σε διάφορες χρονικές περιόδους, αναζητώντας με ευκολία αρχαιολογικά παράλληλα των κλιβάνων που μελετούν.
Συγχρόνως, εμπλούτισαν τη βάση δεδομένων με κλιβάνους που ανακαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν προσφάτως και δεν περιλαμβάνονταν στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά τον σχεδιασμό του.
Τον Οκτώβριο του 2018 ο ψηφιακός 'Ατλαντας θα παρουσιαστεί και στο Διεθνές Συνέδριο για τη Μελέτη της Μεσαιωνικής Κεραμικής της Μεσογείου AIECM3, που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα», σημειώνει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.Δείτε την ιστοσελίδα ΕΔΩ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου