Η Νύμφη Νέδα και το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης

Ο ποταμός της Νέδας είναι μεγαλύτερο θηλυκό ποτάμι της Ελλάδας,αποτελεί ένα τοπίο απαράμιλλου φυσικού κάλλους που χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, πλούσια βλάστηση, επιβλητικούς βράχους, κατάφυτες πλαγιές, μικρούς καταρράκτες και διαυγή ανοιχτοπράσινα νερά.

  

Η Νέδα πηγάζει από το όρος Λύκαιο και αποτελεί το σύνορο Μεσσηνίας και Ηλείας, κοντά στο χωριό Πέτρα, στα ορεινά της Μεσσηνίας κοντά στα όρια με την Αρκαδία. 

Διανύοντας μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων που αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας το ποτάμι εκβάλλει στο Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία. 

Η διάσχυση της αποτελεί πρόκληση και ξεχωριστή εμπειρία για τον επισκέπτη και χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, πλούσια βλάστηση, επιβλητικούς
βράχους και διαυγή ανοιχτοπράσινα νερά.

Πήρε το όνομά του από την ομώνυμη Νύμφη που υπήρξε τροφός του Διός. 

Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. 

Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο Επικούρειος Απόλλων, δημιούργημα του Ικτίνου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα, απο τους  Φιγαλείς ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.

Οι θρύλοι και οι παραδόσεις ήθελαν τους νέους του γειτονικού βασιλείου της Φιγαλείας να λούζονται στα νερά της Νέδας για ν’ αποκτήσουν δύναμη, ενώ η Ιστορία αναφέρει ότι οι Φιγαλιείς είχαν τέτοια δύναμη, ώστε έστειλαν καράβια στον Τρωικό πόλεμο.

Καθώς και ο ναός του Πανός. 

Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας».

 Στα χωριά Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το πανέμορφο και ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.

  

Στο φαράγγι που σχηματίζετε στον ρου του ποταμού υπάρχει το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης.

Η Νύμφη Νέδα:

Σύμφωνα με την Μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη).

Στην Μυθολογία μας οι Πελασγοί Αρκάδες αναφέρονται ως αρχαιότατοι Έλληνες, ενώ στην "γέννηση" του Διός στο Λύκαιον Όρος συνηγορούν και τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στο ιερό του Διός στο όρος, τα οποία αποδεικνύουν την εκεί λατρεία του Πατέρα Θεού από το -3500.
Όλοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. 

Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές των Αρκαδικών πόλεων με πρώτο τον βασιλιά Λυκάονα ο οποίος ίδρυσε την κοντινή Παναρχαία Λυκόσουρα.

Σύμφωνα με το μύθο, επειδή εκείνη την εποχή η Αρκαδία ήταν άνυδρη κι η Ρέα δεν έβρισκε νερό, χτύπησε με ένα ραβδί τη γη και έτσι δημιουργήθηκε το ποτάμι που ονομάστηκε Νέδα από τη νύμφη, ενός από τα δύο ελληνικά ποτάμια με γυναικείο όνομα (το άλλο ποτάμι είναι η Αραπίτσα στην Νάουσα). 

Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλύτωσαν από τα δόντια του πατέρα του Κρόνου. 

Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κούρητες για να το διασώσουν από τις ορέξεις του Κρόνου.
Οι Νύμφες κατά τον Όμηρο είναι θυγατέρες του Δία Αιγιόχου, του θεού της θύελλας. 

Φαίνεται να έχουν σχέση με τα νερά των βροχών που έρχονται από τον ουρανό, πέφτουν στην γή και αναβλύζουν από τις πηγές στην επιφάνεια.

Υπάρχει μιά θρησκευτική συνήθεια στο βουνό Λύκιο στην Αρκαδία την οποία περιγράφει ο Παυσανίας. 

Στις εποχές μεγάλης ξηρασίας, ο ιερέας του Λυκαίου Διός, πήγαινε στην πηγή Αγνώ και εξευμένιζε την Νύμφη με θυσίες και προσευχές. 

Ύστερα έριχνε ένα κλαδί βελανιδιάς στην επιφάνεια της πηγής. Σε λίγο κανείς έβλεπε το νερό να αναβράζει, σηκώνονταν ατμοί και σχηματίζονταν ένα σύννεφο το οποίο τραβούσε κι άλλα και τελικά η βροχή ερχόταν.

Το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης:

Η Ευρυνόμη σύμφωνα με τον πελασγικό μύθο ήταν μία από τις παλαιότερες θεές η οποία προέκυψε από το πρωταρχικό Xάος. 

Eκείνη διαχώρισε τον ουρανό από τη θάλασσα κι έπλασε από το Bόρειο Άνεμο το σύζυγό της Oφίωνα με μορφή φιδιού.

    

 H Eυρυνόμη έφερε στον κόσμο ένα Aβγό, το οποίο χωρίστηκε στη μέση δημιουργώντας τον ήλιο, τη σελήνη, τα άστρα, τα βουνά, τα ποτάμια και τα ζωντανά πλάσματα. 

Tο ζευγάρι κυριάρχησε στον Όλυμπο μέχρι τη στιγμή που η Eυρυνόμη γκρέμισε τον Oφίωνα στα βάθη της γης και δημιούργησε τους Tιτάνες και τις Tιτανίδες και τον Πελασγό, τον πρώτο άνθρωπο, που προήλθε από τη γη της Aρκαδίας.

 Όταν κυριάρχησαν ο Kρόνος και η Pέα, η Eυρυνόμη αποσύρθηκε στη θάλασσα, όπου εκεί μαζί με τη Θέτιδα υποδέχτηκε τον Ήφαιστο όταν εκείνος εκδιώχθηκε από τον Όλυμπο.
Mετά την επικράτηση των Oλύμπιων θεών παρουσιάζεται σαν κόρη του Ωκεανού και της Tηθύος. 

Mαζί με το Δία γέννησε τις Xάριτες (Aγλαΐα, Eυφροσύνη, Θάλεια).



  

Η Ευρυνόμη (αριστερά) σε αγγείο με τον Έρωτα 

Ο Παυσανίας τοποθετεί το ιερό στο σημείο της συμβολής ενός παραποτάμου (Λύμαξ) με την Νέδα, σε μέρος αρκετά δυσπρόσιτο.

 Είναι μια κρυφή σπηλιά κάτω από τους καταρράκτες. 

Είναι ένα σημείο τόσο εμφανές και άφαντο ταυτόχρονα, που πολλοί μπορούν να περάσουν, αλλά αν δεν το ψάξουν δεν θα το βρουν.

 Ο Παυσανίας όμως, σε καθοδηγεί ακριβώς εκεί που οι Φιγαλείς ,λάτρευαν την αλυσοδεμένη πια Ευρυνόμη.

 Το μεγάλο μυστικό της Νέδας που κρατάει καλά φυλαγμένο αιώνες τώρα στα σπλάχνα της.

  

  

Υπήρχε η άποψη ότι Ευρυνόμη ήταν μια από τις προσωνυμίες της Άρτεμης. 

Το ιερό της Ευρυνόμης, το οποίο περιβαλλόταν από πολλά και πυκνά κυπαρίσσια, λειτουργούσε μια ορισμένη μέρα κάθε χρόνο και τότε μόνο γίνονταν οι θυσίες από τους πιστούς.

 Ο Παυσανίας δεν έτυχε να βρεθεί στη Φιγάλεια την ημέρα της γιορτής της θεάς, οπότε δεν μπόρεσε να δει το άγαλμα της και να μας δώσει την περιγραφή του.

Του είχαν όμως περιγράψει την ξύλινη λατρευτική εικόνα της θεάς που είχε τη μορφή γυναίκας ως τους γλουτούς ενώ το κάτω μέρος είχε τη μορφή ψαριού.
Έτσι δικαιώνονταν αυτοί που υποστήριζαν ότι είναι κόρη του Ωκεανού. 

Ο Παπαχατζής αναφέρει πως η Ευρυνόμη ήταν ίσως δαιμονική ύπαρξη του κάτω κόσμου. 

Γι' αυτό απέφευγαν τις ιεροπραξίες οι οποίες γίνονταν μόνο μια φορά τον χρόνο , ενώ είχαν δέσει το ξόανό της με χρυσές αλυσίδες, όπως μας παραδίδει ο Παυσανίας.

Στο μουσειο της Ολυμπίας βρισκετε η παρακατω ασπιδα οπου ο Στέφανος Σκαρμίντζος(Ιστορικός (Στρατιωτική Ιστορία)- Συγγραφέας - Ερευνητής Μέλος της Ακαδημίας Οπλομαχίας Ιστορικός Σύμβουλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ιστορικών Ευρωπαϊκών Πολεμικών Τεχνών ) υποστηριζει και δικαια οτι απεικονίζεται στην ασπίδα η Ευρυνόμη απο την Φιγαλία περισσότερα εδώ

Η ΑΣΠΙΔΑ:

Εχουν δωσει τον ορισμο γοργόνειο ασπίδα και βρέθηκε στις αρχαιολογικες ανασκαφές το 1960 μέσα σε πηγάδι στο βόρειο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου κοντά στο στάδιο.

Περιγραφή

Αποτελείται από δύο χάλκινα ελάσματα, σφυρήλατα περίτμητα συναρμολογημένα σε σύνολο που διακοσμούσε την ασπίδα κάποιου πολεμιστή. Από άλλα υπολείματα που βρέθηκαν συμπεραίνουμε ότι η ασπίδα ήταν στρογγυλή διαμέτρου 85,5 εκατοστών, ενώ το επίσημα έχει διαστάσεις 68 x 68 εκατοστά. Η περιφέρεια της ασπίδας ήταν στολισμένη με οδοντοτή εξωτερικά και πλεκτή ταινία πιο μέσα. Η σύνθεση του έργου είναι σύνθετη και προκαθορισμένη, όπως διαφαίνεται από το αδρά χαραγμένο σχέδιο σε ορισμένα σημεία. Αποτελείται από δύο μέλη. Στο επάνω μισό μέρος της ασπίδας, ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα κάθετα δομημένο σύνολο στο οποίο κυριαρχεί κατοπτρική συμμετρία που ισοζυγεί, ενώ το κάτω μισό είναι οριζόντιο από τα δεξιά προς τα αριστερά. Εικονίζει πάνοπλο μυθικό τέρας με κεφαλή και κορμό γοργόνας, φτερούγες γρύπα που ξεκινούν από τον θώρακα, σώμα και ουρά Τρίτωνα από την μέση και κάτω, και μπροστινά πόδια αρπακτικού λιονταριού να τινάζονται. Είναι ντυμένο με λέπια σε όλο το κορμό, φοράει ζώνη στη μέση, αλυσίδα στο λαιμό και κρατάει με χέρια στιβαρά δυό όρθια αντικρυστά φίδια που σφυρίζουν απειλιτικά έτοιμα να εκτιναχτούν. Η κεφαλή είναι οπλισμένη με κράνος με φαρδύ λοφίο, με τις ουρές να κρέμονται δεξιά και αριστερά του κορμού φτάνοντας μέχρι τη μέση. Οι ένθετοι οφθαλμοί έχουν χαθεί.

 Οι γωνίες των ματιών, τα δόντια και η γλώσσα ήταν ζωγραφισμένα με κατακόκκινο κινναβαρίτη που τώρα έχει σκουριάσει.

Αν και δεν προσδιορίζεται το εργαστήριο που το κατασκεύασε, από την τεχνική κατασκευής του και από την καλλιτεχνική απόδοση της θεματολογίας του υποθέτουμε ότι η προέλευσή του είναι από την Μεγάλη Ελλάδα, ενώ χρονολογείται στο δεύτερο ήμισυ του 6ου αι. π.Χ.


ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ:
http://aristomenismessinios.http://autochthonesellhnes.blogspot.gr

http://www.theogonia.gr/latreia
https://stefanosskarmintzos