Χρησιμοποίησαν στη μελέτη τους το αστρονομικό λογισμικό Starry Night 7.3 προκειμένου να υπολογίσουν ποιες ημερομηνίες θα έδυαν οι Πλειάδες πριν από τα μεσάνυχτα στον ουρανό της Λέσβου το συγκεκριμένο έτος.
Το πρόγραμμα έδειξε ότι, το 570 π.Χ., οι Πλειάδες έδυσαν μεσάνυχτα στις 25 Ιανουαρίου, ενώ από την ημερομηνία αυτή και μετά έδυαν όλο και νωρίτερα κάθε βράδυ.
«Το ερώτημα της χρονολόγησης είναι περίπλοκο, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή δεν είχαν ακριβή μηχανικά ρολόγια, ίσως να είχαν μόνο ρολόγια νερού» λέει ο Μάνφρεντ Κουνζ, καθηγητής Φυσικής και πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.
«Για το λόγο αυτό, υπολογίσαμε και την τελευταία ημερομηνία κατά την οποία οι Πλειάδες θα ήταν ορατές για την Σαπφώ κάποια στιγμή το απόγευμα» προσθέτει.
Η τελευταία μέρα που συνέβη αυτό το 570 π.Χ. ήταν η 31η Μαρτίου, έδειξε το λογισμικό.
«Από εκεί μπορέσαμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την εποχή του έτους από τα μέσα του χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης» λέει ο Κρουζ.
Πράγματι, το συμπέρασμα της μελέτης του βρίσκεται σε συμφωνία με
προηγούμενη εκτίμηση των Χέρσερ και Μέμπιους το 1990, σύμφωνα με την οποία το ποίημα γράφτηκε τέλος χειμώνα ή αρχές άνοιξης.
Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος: η νέα μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι το ποίημα γράφτηκε το 570 π.Χ., κατά προσέγγιση το έτος που πέθανε η Σαπφώ.
Η τελευταία μέρα που συνέβη αυτό το 570 π.Χ. ήταν η 31η Μαρτίου, έδειξε το λογισμικό.
«Από εκεί μπορέσαμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την εποχή του έτους από τα μέσα του χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης» λέει ο Κρουζ.
Πράγματι, το συμπέρασμα της μελέτης του βρίσκεται σε συμφωνία με
προηγούμενη εκτίμηση των Χέρσερ και Μέμπιους το 1990, σύμφωνα με την οποία το ποίημα γράφτηκε τέλος χειμώνα ή αρχές άνοιξης.
Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος: η νέα μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι το ποίημα γράφτηκε το 570 π.Χ., κατά προσέγγιση το έτος που πέθανε η Σαπφώ.
Η πραγματική χρονιά κατά την οποία γράφτηκε θα παραμείνει άγνωστη για πάντα, και η παραδοχή στην οποία βασίστηκαν οι ερευνητές είναι ουσιαστικά αυθαίρετη.
Η μελέτη, επομένως, είναι στην πραγματικότητα μια απλή άσκηση που φέρνει σε επαφή την αστρονομία και την ποίηση.
Είναι εξάλλου ένας συνδυασμός που ενθουσίαζε και την ίδια τη Σαπφώ.
Η μελέτη, επομένως, είναι στην πραγματικότητα μια απλή άσκηση που φέρνει σε επαφή την αστρονομία και την ποίηση.
Είναι εξάλλου ένας συνδυασμός που ενθουσίαζε και την ίδια τη Σαπφώ.
Όπως λέει ο Δρ Κουνζ, «η Σαπφώ θα έπρεπε να θεωρείται άτυπος συντελεστής της πρώιμης ελληνικής αστρονομίας.
Δεν υπάρχουν πολλοί αρχαίοι ποιητές που αναφέρονται σε αστρονομικές παρατηρήσεις τόσο ξεκάθαρα».
Μια έναστρη νύχτα πριν από δυόμισι χιλιάδες και πλέον χρόνια, μια ποιήτρια που έμελλε να μείνει στην ιστορία είδε τις Πλειάδες να δύουν και θυμήθηκε ξανά τη μοναξιά της.
Πρέπει να ήταν τέλη χειμώνα ή αρχές άνοιξης όταν η Σαπφώ έγραψε το ποίημα, υπολογίζουν τώρα αμερικανοί αστρονόμοι και φυσικοί, αν και η εκτίμησή τους είναι ουσιαστικά αδύνατο να αποδειχτεί.
Έδυσε η σελήνη,
έδυσε κι η Πούλια,
μεσάνυχτα,
πέρασε η ώρα,
κι εγώ μόνη κοιμάμαι
και σε μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη, με τίτλο
«Γρήγορα η ώρα πέρασε», έχει ως εξής:
γρήγορα η ώρα πέρασε,
μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη
[για να ολοκληρωθεί με τους υπόλοιπους στοίχους]
κι έρημη ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει
ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει
μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε
ίδια καθώς αγέρας από τα βουνά χυμάει
μέσα στους δρυς φυσομανώντας.
Η Σαπφώ θα έπρεπε να θεωρείται άτυπος συντελεστής της πρώιμης ελληνικής αστρονομίας.
Δεν υπάρχουν πολλοί αρχαίοι ποιητές που αναφέρονται σε αστρονομικές παρατηρήσεις τόσο ξεκάθαρα.
Ο Morteza Khaledi, Κοσμήτωρ του College of Science του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Arlington (UTA), συνεχάρη τους επιστήμονες Dr. Manfred Cuntz και Levent Gurdemir από το UTA και Martin George από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστρονομικής Έρευνας της Ταϊλάνδης, επειδή με την έρευνα που δημοσίευσαν «βοηθάνε να πέσουν τα στεγανά μεταξύ επιστήμης και κλασικών σπουδών, χρησιμοποιώντας υψηλής ακρίβειας τεχνολογία για να προσδιορίσουν με ακρίβεια τον χρόνο γραφής ενός αρχαίου ποιήματος».Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν εξελιγμένο αστρονομικό λογισμικό, το Starry Night version 7.3, για να προσδιορίσουν την εποχή που γράφηκε το ποίημα που έχει ως αναφερόμενο τίτλο «Ποίημα του Μεσονυχτίου», με τη βοήθεια του συστήματος Πλανηταρίου Digistar 5.
«Η χρήση του πλανηταρίου επιτρέπει να προσομοιώνουμε το νυχτερινό ουρανό με μεγαλύτερη ακρίβεια στο παρελθόν ή στο μέλλον, σε οποιαδήποτε τοποθεσία», είπε ο Gurdemir και συμπλήρωσε: «Αυτό είναι ένα παράδειγμα στο πόσο είμαστε ανοιχτοί για τη χρήση του Πλανητάριου σε έρευνες σε περιοχές πέρα από την αστρονομία, όπου περιλαμβάνονται οι γεωεπιστήμες, η βιολογία, η τέχνη, η αρχιτεκτονική, η ιστορία, ακόμη και η ιατρική».
Με μια ενδιαφέρουσα διαδικασία που περιγράφεται στη δημοσίευσή τους στο περιοδικό Journal of Astronomical History and Heritage, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τις πληροφορίες που περιέχει το ποίημα της Σαπφούς:
Με την κατάλληλη επεξεργασία [η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα ποιήματα ή έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων] των δεδομένων και με κομβικά σημεία τη χρονιά που αναφέρεται ως χρόνος θανάτου της μεγάλης Ελληνίδας ποιήτριας – 570 π.Χ. – το τόπο όπου πιθανολογείται ότι έγραψε το ποίημα αυτό – τη Μυτιλήνη ή την Ερεσό – οι επιστήμονες στο UTA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ποίημα του μεσονυχτίου γράφηκε την περίοδο του ύστερου Χειμώνα ή την αρχή της Άνοιξης.
Με την κατάλληλη επεξεργασία [η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα ποιήματα ή έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων] των δεδομένων και με κομβικά σημεία τη χρονιά που αναφέρεται ως χρόνος θανάτου της μεγάλης Ελληνίδας ποιήτριας – 570 π.Χ. – το τόπο όπου πιθανολογείται ότι έγραψε το ποίημα αυτό – τη Μυτιλήνη ή την Ερεσό – οι επιστήμονες στο UTA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ποίημα του μεσονυχτίου γράφηκε την περίοδο του ύστερου Χειμώνα ή την αρχή της Άνοιξης.
Η νωρίτερα δυνατή ημερομηνία που οι Πλειάδες – ένα αστρικό σμήνος στον αστερισμό του Ταύρου – θα είχαν δύσει τα μεσάνυχτα ήταν στις 25 Ιανουαρίου του 570 π.Χ., ενώ το αργότερο που η Σαπφώ εκείνη τη χρονιά θα μπορούσε να είχε δει τις Πλειάδες το βράδυ, ήταν στις 31 Μαρτίου.
Με την εργασία τους ο επιστήμονες του UTA επιβεβαιώνουν μια προηγούμενη εργασία προσδιορισμού της περιόδου γραφής του συγκεκριμένου ποιήματος, που έγινε από τους Herschberg και Mebius, το 1990, οι οποίοι εξέτασαν το ποίημα με περιγραφικές προσεγγίσεις, παρά με σύγχρονο software. [η εργασία βρίσκεται
στον τόμο 43 του περιοδικού Mnemosyne: Herschberg, I.S. and Mebius, J.E., 1990. ΔΕΔϒΚΕ men a ΣΕΛΑΝΝΑ. Mnemosyne, 43, 150–151].
Για το θέμα υπήρξε και μια ακόμη εργασία το 1993 στο ίδιο περιοδικό, στον τόμο 46..
Περισσότερα στην εργασία: SEASONAL DATING OF SAPPHO’S ‘MIDNIGHT POEM’ REVISITED, Journal of Astronomical History and Heritage, 19(1), 18–24 (2016).
http://www.narit.or.th/en/files/2016JAHHvol19/2016JAHH...19...18C.pdf -
Στο ποίημα, η Σαπφώ θυμάται την μοναξιά της τα μεσάνυχτα, αφού έχουν δύσει το φεγγάρι και το αστρικό σμήνος των Πλειάδων, γνωστό και ως Πούλια.
Το τραγούδι ακούστηκε στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού στην Κέρκυρα το 1981.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου