Ο Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης ή Χριστουγεννάρτς (ποντιακά) ή Σινιντρέ (Αρβανίτικα) είναι ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και είναι ένας από τους 7 μήνες με διάρκεια 31 ημερών.
Στα Λατινικά, decem σημαίνει δέκα, αφού ο Δεκέμβρης ήταν ο 10ος μήνας σύμφωνα με το Ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Όταν όμως προστέθηκαν, την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα και του Οκταβιανού, οι δύο μήνες Ιούλιος και Αύγουστος (από το όνομα ο πρώτος και τον τίτλο του αυτοκράτορα ο δεύτερος), ο Δεκέμβριος μετατέθηκε και έγινε ο 12ος μήνας, διατηρώντας όμως την παλιά ονομασία του.
Με την άφιξη του Δεκεμβρίου το κρύο αρχίζει να είναι αρκετά τσουχτερό ενώ την 22 Δεκεμβρίου μπαίνει επισήμως ο Χειμώνας και ξεκινούν οι χιονοπτώσεις.
Γι’ αυτό, άλλωστε ο Δεκέμβριος λέγεται και «Άσπρος μήνας», «Ασπρομηνάς» αλλά και «χιονιάς».
Ο λαός μας ονομάζει το Δεκέμβριο Χριστουγεννάρη ή Χριστούγεννα, διότι το μήνα αυτόν γεννήθηκε ο Χριστός, και Αντρά, από τη γιορτή του Αποστόλου Ανδρέα, μετά την οποία αρχίζει.
Οι αρχαίοι Μακεδόνες τον ονόμαζαν Ανδιαίο.
Τα Χριστούγεννα συνδέονται με τα κάλαντα, αλλά και με τους καλικάντζαρους, τα όντα του σκότους, που όλο το χρόνο στα έγκατα της Γης πριονίζουν το δέντρο που κρατάει τη Γη, μα πριν το αποτελειώσουν ο Ήλιος ζωοδότης αρχίζει την αναγέννηση της φύσης. Οι καλικάντζαροι τα Φώτα ξαναχάνονται στο σκοτάδι.
Ο Δεκέμβριος συνδέεται με τη Γέννηση του Χριστού και το χειμερινό ηλιοστάσιο (21 Δεκεμβρίου).
Τα Χριστούγεννα συνδέονται με τα κάλαντα, αλλά και με τους καλικάντζαρους, τα όντα του σκότους, που όλο το χρόνο στα έγκατα της Γης πριονίζουν το δέντρο που κρατάει τη Γη, μα πριν το αποτελειώσουν ο Ήλιος ζωοδότης αρχίζει την αναγέννηση της φύσης. Οι καλικάντζαροι τα Φώτα ξαναχάνονται στο σκοτάδι.
Στο καλαντάρι του λαού μας ο Δεκέμβριος θεωρείται ιδιαίτερα «γιορτινός» λόγω των πολλών θρησκευτικών εορτών του όπως του Αγίου Διονυσίου στις 17 του μήνα. Ο Δεκέμβρης ονομάζεται, μεταξύ άλλων, και «κυρ Λευτέρης» από την γιορτή του αγίου Ελευθερίου στις 15 του μήνα που χαρίζει «καλή λευτεριά» στις έγκυες γυναίκες. Στης αγίας Άννας, στις 9 του μήνα, «η μέρα παίρνει ανάσα», ενώ στις 12, στην εορτή του αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα παίρνει ένα σπυρί», αρχίζει δηλαδή να μεγαλώνει.
Στις αρχές, όμως, του μήνα έχουμε τα «Νικολοβάρβαρα» οπότε «κάνει νερά και χιόνια»και ο αϊ-Νικόλας, συνήθως, «ασπρίζει τα γένια του», όπως λέει ο λαός, δηλαδή χιονίζει,ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν: «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια».
Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ». Άλλες παρόμοιες παροιμίες αναφέρουν επίσης ότι «Η αγία Βαρβάραβαρβαρώνει (το κρύο), ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει»
Στις αρχές, όμως, του μήνα έχουμε τα «Νικολοβάρβαρα» οπότε «κάνει νερά και χιόνια»και ο αϊ-Νικόλας, συνήθως, «ασπρίζει τα γένια του», όπως λέει ο λαός, δηλαδή χιονίζει,ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν: «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια».
Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ». Άλλες παρόμοιες παροιμίες αναφέρουν επίσης ότι «Η αγία Βαρβάραβαρβαρώνει (το κρύο), ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει»
«...οι γιορτές της αγίας Βαρβάρας, του αγίου Σάββα και του αγίου Νικολάου (4,5 και 6 Δεκεμβρίου) παρουσιάζουν μια αγιωνυμική ενότητα. Ενότητα χρονική, που δημιουργείται από τις συνήθως ακραίες καιρικές συνθήκες τις μέρες αυτές: "Τ’ Αγιονικολοβάρβαρα, ή βρέχει ή χιονίζει", λέγουν στη Σίφνο.
Την κλιμακωτή επέλαση του κρύου εκφράζει παραστατικά και ο ποντιακός λόγος: "άε-Βάρβαρα φύσα, άε-Σάββα βρέξαν, άε-Νικόλα σόντσον (χιόνισε)".
Υπάρχουν όμως και αντίθετες δοξασίες, ότι τότε μπορεί να επικρατεί και καλοκαιρία: "Τα Νικολοβάρβαρα κι οι τοίχοι βράζουν" (Χίος)».
-Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης-
Ο δε Νικόλαος Γ. Πολίτης μας λέει ότι:
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ:
«Σχετικώς με την συνεισφορά του στις καθημερινές λειτουργικές ανάγκες θυμίζουμε πως ολόκληρο το εικοσιτετράωρο η Εκκλησία αναπέμπει ύμνους που έχει γράψει ο Δαμασκηνός...
Αντί άλλης κρίσεως για το ποιητικό του έργο, αρκεί να αναφερθεί πως το τροπάριο που ακούγεται σήμερα κυρίως στις νεκρώσιμες ακολουθίες, το ‘‘πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα, όσα ουχ υπάρχει μετά θάνατον’’, είναι από τα πρώτα που έγραψε».
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ:
§ Άγια Βαρβάρα γέννησε [το χιόνι] και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
§ Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
§ Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.
§ Αγιά- Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη: μάζεψε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
§ Απ' τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
§ Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), Άη Σάββας σαβανώνει, Άη Νικόλας παραχώνει
§ Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.
§ Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγιάσω.
§ Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
§ Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
§ Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.
§ Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, χαρά σ' εκείνο το γεωργό, πού 'χει πολλά σπαρμένα.
§ Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
§ Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
§ Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
§ Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Καλό μήνα και Καλές Γιορτές!...
ΠΗΓΗ
ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου