Την 15η Αυγούστου του 1940, στις 8.25 το πρωί, και ενώ η λειτουργία είχε αρχίσει στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την «Παναγία της Τήνου», έγινε ο ανόσιος και ύπουλος τορπιλισμός του «εύδρομου» καταδρομικού ΕΛΛΗ, που αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της Τήνου, συμμετείχε στον εορτασμό.
Η τορπίλη που εκτοξεύθηκε όπως έγινε γνωστό αργότερα, από το ιταλικό υποβρύχιο, βύθισε το πλοίο και μία δεύτερη αστόχησε γκρεμίζοντας μέρος του μώλου του λιμανιού.
Την ίδια μέρα αργότερα αεροπλάνα βομβάρδισαν στα ανοικτά της Κρήτης το ατμόπλοιο ΦΡΙΝΤΩΝ.
Ο Μεταξάς σημειώνει
«Τορπιλισμός Έλλης. Μου ήρθαν δάκρυα».
Η τορπίλη που εκτοξεύθηκε όπως έγινε γνωστό αργότερα, από το ιταλικό υποβρύχιο, βύθισε το πλοίο και μία δεύτερη αστόχησε γκρεμίζοντας μέρος του μώλου του λιμανιού.
 |
| Η τορπιλική επίθεση του Υ/Β «DELFINO» στο λιμάνι της Τήνου (Φωτογραφικό Αρχείο ΥΙΝ). |
 |
| Ναυαγοί του Κ/Δ «ΕΛΛΗ» στο προαύλιο της Παναγίας Τήνου-15/8/1940 (Φωτογραφικό Αρχείο ΥΙΝ). |
Την ίδια μέρα αργότερα αεροπλάνα βομβάρδισαν στα ανοικτά της Κρήτης το ατμόπλοιο ΦΡΙΝΤΩΝ.
Ο Μεταξάς σημειώνει
«Τορπιλισμός Έλλης. Μου ήρθαν δάκρυα».
Στη διπλή πρόκληση αντέδρασε με ψυχραιμία. Ανέθεσε την πιστοποίηση των ενόχων στον Αρχηγό του στόλου Υποναύαρχο
Ε. Καββαδία, με την απόρρητο διαταγή 407/16.8.1939.
Το αποτέλεσμα της έρευνας ήταν έτοιμο την 21η Αυγούστου, όμως δεν το κοινοποίησε. Λόγοι στρατιωτικής και πολιτικής σκοπιμότητας υπαγόρευαν αυτή τη στάση του.
Ήθελε να κερδίσει χρόνο, περιμένοντας τις απτές αποδείξεις της εχθρικής επιβουλής και το επόμενο κτύπημα, με έκδηλη προς το ευρύ κοινό την ταυτότητα του δράστου.
Το πρωτόκολλο της έρευνας για την ΕΛΛΗ το ανακοίνωσε την
30 Οκτωβρίου, όταν ο εχθρός είχε εκδηλωθεί χωρίς μάσκα και είχε ξεσπάσει ο πόλεμος.
30 Οκτωβρίου, όταν ο εχθρός είχε εκδηλωθεί χωρίς μάσκα και είχε ξεσπάσει ο πόλεμος.
 |
| Το ιταλικό υποβρύχιο που βύθισε το “Έλλη”σημαιοστολισμένο σε φωτογραφία του 1942. Λίγο αργότερα βυθίστηκε κι αυτό. |
Το δημοσίευσε επίσης στην Λευκή βίβλο Αριθ.129, με φωτογραφίες των τεμαχίων των τορπίλων, που είχαν συλλεχθεί αμέσως την επομένη, από τον πυθμένα της θάλασσας πάνω στις οποίες ήταν χαραγμένη η ιταλική ταυτότητά τους και η προέλευσή τους.
Ανήκαν στο ιταλικό υποβρύχιο DELFINO, και είχαν εκτοξευθεί με διαταγή του Ντε Βέκκι, του Ιταλού Διοικητού της Δωδεκανήσου.
Ο Υφυπουργός Τύπου Θεολόγος Νικολούδης, προώθησε τη διαταγή του Μεταξά προς τους Γενικούς Διοικητάς και Νομάρχας του Βασιλείου, να μην δημοσιευθεί καμία απολύτως σχετική πληροφορία.
Είχαν ήδη προηγηθεί και άλλες μικρότερες προκλήσεις εκ μέρους των Ιταλών, όπως οι ψευδείς κατηγορίες, ότι Έλληνες σκότωσαν τον Νταούτ Χότζα, στις οποίες η ψύχραιμη απάντηση του Μεταξά, με πολλά και αδιάσειστα στοιχεία ήταν αποστομωτική. Ακολούθησαν και άλλες που αποσκοπούσαν στο να οδηγήσουν την ελληνική Κυβέρνηση να κάνει κάποιο λάθος βήμα.
Προφανώς να επιστρατεύσει ή να ζητήσει την άφιξη του Αγγλικού στόλου και τότε οι Ιταλοί θα αποκτούσαν την απαραίτητη αφορμή γι επίθεση.
Ο Μεταξάς όμως δεν έπεσε στην παγίδα, ούτε κινήθηκε προς τους ’γγλους.
Ο Μεταξάς όμως δεν έπεσε στην παγίδα, ούτε κινήθηκε προς τους ’γγλους.
Ούτε πάλι έκανε γενική επιστράτευση, όπως ανέμεναν ότι θα γινόταν.
Γνώριζε ότι έτσι θα έδινε ένα μέτρο στον εχθρό για τις στρατιωτικές δυνάμεις της Ελλάδος και την ετοιμότητα τους.
Ο Μεταξάς ως στρατηγός αγαπούσε τον αιφνιδιασμό.
Όπως παλιά, στους Βαλκανικούς Πολέμους, στο Μπιζάνι, και αργότερα στην εισήγησή του(1914) ως Υπαρχηγού του Επιτελείου, προς τον Βενιζέλο, για αιφνιδιαστική επίθεση της Ελλάδας στα Δαρδανέλια, έτσι και τώρα τήρησε την ίδια τακτική. Θα αιφνιδίαζε τον εχθρό.
Δεν θα του έδινε το πλεονέκτημα να γνωρίζει την έκταση και το βαθμό της ετοιμότητας και το αμυντικό του σχέδιο.
Ως προς την επιστράτευση, τον απασχολούσε επίσης η οικονομία Καθυστέρησε παρόλο που το Επιτελείο του ζητούσε γιατί γνώριζε πόσο κοστίζει.
«Και μία μέρα να σώσουμε είναι κέρδος» σημειώνει. Προέβλεπε τον πόλεμο μακρόχρονο και προνοούσε για εξοικονόμηση των υλικού, ηθικού και δυνάμεων του λαού.
Ως προς την επιστράτευση, τον απασχολούσε επίσης η οικονομία Καθυστέρησε παρόλο που το Επιτελείο του ζητούσε γιατί γνώριζε πόσο κοστίζει.
«Και μία μέρα να σώσουμε είναι κέρδος» σημειώνει. Προέβλεπε τον πόλεμο μακρόχρονο και προνοούσε για εξοικονόμηση των υλικού, ηθικού και δυνάμεων του λαού.
Με την στρατηγική που εφήρμοσε πέτυχε τον αιφνιδιασμό. Τα ιταλικά στρατεύματα έπαθαν πανωλεθρία όταν η στρατηγική του, ως υπευθύνου Υπουργού των Στρατιωτικών, ολοκληρώθηκε μετά από 15 μέρες, όπως ήταν τα σχέδια.
ΤΥΠΟΣ ΕΠΟΧΗΣ
Ο Γκράτσι έπεσε σε δυσμένεια, όταν γύρισε στην Ιταλία ακριβώς γι αυτό, για τις ανακριβείς πληροφορίες που είχε συλλέξει, ως προς τις δυνάμεις και την ετοιμότητα του ελληνικού στρατού, το ετοιμοπόλεμον της Ελλάδας. Κατηγορήθηκε ως κύριος υπαίτιος της ήττας των Ιταλών στην Αλβανία.
Από την στιγμή του τορπιλισμού της Έλλης και έπειτα η αγωνία του Μεταξά κορυφώνεται. Ξέρει ότι πλησιάζει η ώρα. Η φράση «ησυχία και σήμερα», που επαναλαμβάνεται τακτικά στο Ημερολόγιο φανερώνει όλη αυτή την τραγική αναμονή.
19 Αυγούστου. Υφεσις. Αλλά κινήσεις Ιταλών προς σύνορά μας Αλβανίας; Δεν ησυχάζω. Φοβούμαι αιφνιδιασμόν, αλλά πως να επιστρατεύσω.
20.Αυγούστου. Οι Γερμανοί ζητούν από εμάς αποκηρύξωμεν Αγγλίαν. Απαντώμεν νύκτα. Θεέ μου τι θα απογίνομεν. Εν τούτοις είμαι αποφασιμένος δι ένα ένδοξο τέλος. 2 Οκτωβρίου. Ημείς επιστρατεύσαμε και την 9η μεραρχίαν. Είμαι αποφασισμένος για κάθε θυσία για υπέρ της τιμής της Ελλάδος. 16 Οκτωβρίου. Απογραφή.- εξακολουθεί η περίεργος ησυχία. Φαίνεται ότι η επιχείρησις θα εξακολουθήση κατά της Αγγλίας κυρίως. Μόνο ; Αίγυπτος ;
17 Οκτωβρίου. Παράδοξος ησυχία. Αραγε πραγματική;
22 Οκτωβρίου. Ησυχία. 24 Οκτωβρίου. Φήμαι ότι αύριο πρωί αρχίζει Ιταλία επίθεσιν εναντίον μας. Από Αμερική, Πάλαιρετ. Από Ρώμην. Από Ιωάννινα (Υποπρόξενος Αγ. Σαράντα, Τριανταφυλλάκος).
25 Οκτωβρίου. Σήμερα δεν έγινε Ιταλική επίθεσις.- Εσπερινή είδησις ότι προ της αριστεράς πτέρυγος προωθήθη εν σύνταγμα. Φανερή επιθετική παράταξις. Αφ’ ετέρου πανταχόθεν διαβεβαιώσεις ησυχίας.- Αρχίζω να υποθέτω ότι εν Ιταλία αναμένουν προσεχώς πρόσκλησίν εκ μέρους μας Αγγλων και υπ’ αυτών κατάληψιν νήσων και βάσεων, και τότε αναγκαίως θα επιτεθούν..
Το βράδυ δόθηκε όπως είχε από καιρό προγραμματισθεί στο Βασιλικό Θέατρο η παράσταση της Μαντάμ Μπάτερφλαυ του Πουτσίνι με ιταλικό θίασο και την επομένη ακολούθησε η δεξίωση στην Ιταλική Πρεσβεία. Ο Μεταξάς πήγε στο θέατρο, για να μην κινήσει υποψίες. Έδωσε εντολή μόνο στον Υπουργό Νικολούδη και τον Μαυρουδή, να παραστούν στην Πρεσβεία. Αυτή είναι η βραδιά κατά την διάρκεια της οποίας έφθανε σταδιακά στην Πρεσβεία το ιταμό τελεσίγραφο της επιθέσεως.
27 Οκτωβρίου.
Τι νύκτα!
Κατά τις 2 το πρωί Νικολούδης τηλεφωνεί καταγγελίαν εναντίον μας Στέφανι (πρακτορείο ειδήσεων) ότι Ελληνική συμμορία εισήλθεν εις Αλβανικόν έδαφος, συνεπλάκη κ.λ.π
Συνδυάζων πληροφορίας και φήμας και ημερομηνίας(25-28) απέκτησα πεποίθησιν ότι πρόκειται περί σκηνοθεσίας δι’ επικειμένην αύριον ίσως επίθεσιν. Νικολούδης σπίτι μου. Συνεννόησις κ.λ.π με Παπάγον σύνορα.
Τέλος έως τας 4 π.μ.δημοσίευσις ανακοινωθέντων Αθηναικού Πρακτορείου διαψεύσεων.
Εννοείται ότι ελαγοκοιμήθηκα(5-7) δύο ώρες διακοπτόμενος από το τηλέφωνο…
Και οι ειρηνικές ημέρες της αναγεννημένης Ελλάδας είχαν τελειώσει.
Από αυτή την στιγμή αρχίζει η μεγάλη δοκιμασία.
Από αυτή την στιγμή αρχίζει η μεγάλη δοκιμασία.
Το όνειρο του Μεταξά για να προσφέρει στο λαό της μια καλύτερη ζωή, με σεβασμό στον κόπο του εργαζομένου και εξασφάλιση του μέλλοντος του, είχε πλέον εκλείψει.
Ο πόλεμος θα άφηνε ερείπια.
Ευτυχώς ένα σημαντικό έργο είχε επιτελεσθεί.
Ευτυχώς ένα σημαντικό έργο είχε επιτελεσθεί.
Η ομοψυχία και η σωστή προπαρασκευή για αυτή την ώρα.
Τώρα δεν έμενε άλλο παρά να οδηγήσει την Ελλάδα με πίστη στα ιδανικά της φυλής, υπερήφανα στον τραχύ δρόμο της τιμής που είχε ο ίδιος χαράξει!
Αξίζει όμως να παρακολουθήσει κανείς συνοπτικά το τι προηγήθηκε του τορπιλισμού; το τι συνέβη την άνοιξη του 1939, από την στιγμή που στο προσκήνιο παρουσιάστηκε
ο Εμμανουέλε Γκράτσι, ως νέος Πρέσβυς χωρίς ιδιαίτερες αποσκευές πληροφοριών για το τι θα τον περίμενε εδώ.
Αξίζει όμως να παρακολουθήσει κανείς συνοπτικά το τι προηγήθηκε του τορπιλισμού; το τι συνέβη την άνοιξη του 1939, από την στιγμή που στο προσκήνιο παρουσιάστηκε
ο Εμμανουέλε Γκράτσι, ως νέος Πρέσβυς χωρίς ιδιαίτερες αποσκευές πληροφοριών για το τι θα τον περίμενε εδώ.
Είχε διαδεχθεί τον Ραφαέλλε Μποσκαρέλλι σε μία από τις πιό περιζήτητες Πρεσβείες της Ευρώπης εκείνης της εποχής, την Αθήνα!
Ο ναύαρχος Γρηγόριος Μεζεβίρης διηγείται:
«Την 15η Αυγούστου 1940, ενώ βρισκόμουνα στην Αθήνα, ο Διευθυντής της Δ.Ρ.Υ.Ν. με πληροφορούσε τον τορπιλισμό και τη καταβύθιση της ΕΛΛΗΣ από άγνωστο υποβρύχιο.
Κατέβηκα αμέσως στον Ναύσταθμο και έσπευσα να συναντήσω τον Αρχηγό του Στόλου, που είχε μόλις πληροφορηθεί το γεγονός.
Ήταν έξαλλος και φοβερά αγανακτισμένος κατά του Υφυπουργού.
Παρά τους αιφνιδιαστικούς βομβαρδισμούς πολεμικών μας σκαφών που είχαν προηγηθεί, ένα από τα μεγαλύτερα πλοία του Στόλου είχε διαταχθεί να παραμείνει επί ώρες αγκυροβολημένο σε όρμο τελείως ανοικτό, για να μην διακοπεί η παράδοση των καλών ειρηνικών καιρών της συμμετοχής του Ναυτικού στη θρησκευτική τελετή της Τήνου! Φαίνεται, μάλιστα, ότι το Γ.Ε.Ν., για να μην διακινδυνεύσει την ΕΛΛΗ, είχε εισηγηθεί την αποστολή του α/τ «ΑΕΤΟΣ».
Ο Υφυπουργός όμως, επέμενε να αποσταλεί το εύδρομο για την μεγαλοπρεπέστερη συμμετοχή του Ναυτικού στην τελετή.
Τη στιγμή που η δολοφόνος τορπίλη έπληττε την ΕΛΛΗ, το πλοίο έφερε μεγάλο σημαιοστολισμό, το επιτελείο του φορούσε τη μεγάλη στολή για να συμμετάσχει στη τελετή και το άγημα ετοιμάζονταν να αποβιβαστεί στη στεριά για να αποδώσει τις τιμές.
Σύμφωνα με παλιό έθιμο, στη Τήνο είχαν συρρεύσει χιλιάδες προσκυνητές που δεν φαντάζονταν ότι την εποχή εκείνη η θάλασσα έκρυβε πολλούς κινδύνους.
Ήδη, δικαιολογημένα, οι προσκυνητές αυτοί βρίσκονταν σε μεγάλη αγωνία για την ασφαλή επιστροφή τους.
Ήδη, δικαιολογημένα, οι προσκυνητές αυτοί βρίσκονταν σε μεγάλη αγωνία για την ασφαλή επιστροφή τους.
Αποφασίστηκε λοιπόν, να επιστρέψουν με νηοπομπή που θα συνόδευαν τα α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ».
Τα αντιτορπιλικά απέπλευσαν από τον Ναύσταθμο το επόμενο πρωί, προκειμένου να ειδοποιηθούν οι εμπόλεμοι για την κίνηση αυτή και να αποφευχθεί νέα… παρεξήγηση.
Ο Αρχηγός του Στόλου επέβαινε στο α/τ «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ» και εγώ στο α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ». Κατά τον πλου είχαν ληφθεί τα συνήθη σε καιρό πολέμου μέτρα.
Ενώ παραπλέαμε τη Σύρο φάνηκε, σε ύψος 2.000 μέτρων περίπου αεροσκάφος στο οποίο δεν διακρίνονταν χαρακτηριστικά εθνικότητας με κατεύθυνση προς το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ». Δ
ιέταξα τον αξιωματικό πυροβολικού του πλοίου οι σκοπευτές των Α/Α να παρακολουθούν το αεροσκάφος και τα πυροβόλα να ετοιμαστούν για έναρξη πυρός.
Σε λίγο, δέσμη οκτώ μικρών βομβών έπεφτε σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ», αμέσως το πλοίο άρχισε να βάλλει κατά του αεροσκάφους και διαταζόταν «πλους ελίγδην» με πάση ταχύτητα, προκειμένου να διαταραχθεί η σκόπευση του αεροσκάφους.
Ακολούθησε η πτώση άλλων δυο δεσμών των οκτώ βομβών και η τελευταία έπεσε μερικές δεκάδες μέτρα από το πλοίο. Δυστυχώς η ισχυρή θαλασσοταραχή δυσκόλευε πολύ τη σκόπευση των πολυβόλων μας και παρά το εντατικό πυρ το αεροσκάφος δεν κτυπήθηκε, αλλά ανέβηκε σε μεγάλο ύψος και εξαφανίστηκε στον ορίζοντα.
Κατά τον κατάπλου στην Τήνο, το α/τ «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ» αγκυροβόλησε, ενώ για προστασία, το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα γύρω από το αγκυροβόλιο.
Κατά τον κατάπλου στην Τήνο, το α/τ «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ» αγκυροβόλησε, ενώ για προστασία, το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα γύρω από το αγκυροβόλιο.
Κανένα από τα πλοία μας δεν διέθετε την εποχή εκείνη συσκευή εντοπισμού υποβρυχίων.
Όπως εξακριβώθηκε, εκτός από την μοιραία τορπίλη που είχε βυθίσει την ΕΛΛΗ, είχαν βληθεί άλλες δυο τορπίλες που είχαν προσκρούσει στον κυματοθραύστη.
Διαπιστώθηκε, από θραύσματα των τορπιλών που βρέθηκαν, ότι ήταν ιταλικής προέλευσης.
Όσον αφορά το μικρό μας εύδρομο, το μόνο ίχνος του που βρήκαμε ήταν η άκρη του καταρτιού του που προεξείχε από τη θάλασσα.
Αποπλεύσαμε από την Τήνο τις πρώτες απογευματινές ώρες συνοδεύοντας τα πλοία των προσκυνητών και χωρίς άλλο επεισόδιο καταπλεύσαμε στον Πειραιά. Πλήθη κόσμου και μέλη της Κυβερνήσεως περίμεναν με αγωνία τον κατάπλου της νηοπομπής.»
Αποπλεύσαμε από την Τήνο τις πρώτες απογευματινές ώρες συνοδεύοντας τα πλοία των προσκυνητών και χωρίς άλλο επεισόδιο καταπλεύσαμε στον Πειραιά. Πλήθη κόσμου και μέλη της Κυβερνήσεως περίμεναν με αγωνία τον κατάπλου της νηοπομπής.»
ΠΗΓΕΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου