Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτός που εφεύρε το κρασί κατά την αρχαιότητα ήταν ο θεός Διόνυσος, όμως γνωρίζουμε ότι ανακάλυψε και την μπύρα ή τον ζύθο;
Ζύθωση ή αλλιώς η μπύρα , μια λέξη που είναι ουσιαστικά ελληνική, προέρχεται από το ζέει - ζυ - ζύθος και σημαίνει τη ζύμωση των μικροοργανισμών. Δεν θα μπορούσε ποτέ να ονομάζεται έτσι ένα ποτό που ανακάλυψε ένας οποιοσδήποτε λαός εκτός από τους Έλληνες. Και αυτό αποδεικνύεται περίτρανα, αν κάνουμε μια μικρή αναδρομή στην αρχαιότητα.
Ο Διόνυσος επισκέφτηκε όλη την οικουμένη εξημερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της γι' αυτό έτυχε τις μεγαλύτερης τιμές από όλους.Δίδαξε στους ανθρώπους πολλά και σπουδαία πράγματα. Ο ίδιος βρήκε και το ποτό που παρασκευάζεται από κριθάρι, το οποίο το ονομάζουν και ζύθο, που στην ευωδία του δεν υπολείπεται πολύ από το κρασί. Αυτό το δίδαξε σε χώρες όπου δεν επιδέχονταν η καλλιέργεια του αμπελιού. Διόδωρος Σικελιώτης, Βίβλος Τέταρτη.
Ο Ορφέας επίσης, στις εορταστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν πρόσφερε στους οπαδούς του «κρίθινο οίνο».
Η βρώμη και ο λυκίσκος περιέχονται επίσης, στον κυκεώνα, στο ποτό της Δήμητρας που το έπιναν μόνο οι μεγάλοι μύστες.
Τον 6ο π.χ. αιώνα ο Πυθαγόρας και άλλοι φιλόσοφοι έπιναν πάντα κρίθινο οίνο και απείχαν από το κρέας. Θεωρούσαν ότι η κατανάλωση φυτικών σπόρων όπως είναι η βύνη και ο λυκίσκος που περιέχονται στη μπύρα φέρνουν τον άνθρωπο πιο κοντά στη φύση του. Στην Ελλάδα, ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, τη θεωρούσε πολύτιμο φάρμακο.
Ο Όμηρος περιγράφει με γλαφυρότητα πώς ο Αλκίνοος, ο βασιλιάς των Φαιάκων, είχε στο παλάτι του κρατήρες χρυσούς και αργυρούς γεμάτους «κρίθινον οίνον» (μπύρα).
Ἀριστοτέλης δέ φησιν ὅτι οἱ μὲν ὑπ᾿ οἴνου μεθυσθέντες ἐπὶ πρόσωπον φέρονται, οἱ δὲ τὸν κρίθινον πεπωκότες ἐξυπτιάζονται τὴν κεφαλήν· ὁ μὲν γὰρ οἶνος καρηβαρικός, ὁ δὲ κρίθινος καρωτικός. Αθηναίος, Δειπνοσοφισταί
 |
| Καθημερινή κεραμική και αναπαράσταση μικρού ηθμού στου Κομπολογιού των Λειβήθρων |
Περισσότερο ανίσχυρο φαίνεται και το επιχείρημα της απουσίας ηθμωτών σκευών (σουρωτηριών) για τη διήθηση κριθοπολτού.
Ηθμοί σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων και μεγεθών απαντούν σε συνάφειες της Υστερης Εποχής του Χαλκού και μελλοντικές υψηλής τεχνολογίας αναλύσεις, ενδεχομένως θα δείξουν αν όντως χρησιμοποιούνταν και για την παρασκευή μπίρας. Ακόμη, θα μπορούσαν για τον σκοπό αυτό να χρησιμοποιούνται και ορισμένα επιτραπέζια σκεύη με ηθμωτή προχοή, τα οποία επίσης βρίσκονται συχνά σε ανασκαφικές συνάφειες της ίδιας περιόδου.
 |
Καταλογίσθηκε στον Ζωγράφο της Μεϊδίας Περίοδος: Κλασική Ημερομηνία: ca. 420-410 π.Χ. Πολιτισμός: Ελληνική, αττική Μέσο: Τερακότα. κόκκινο σχήμα Διαστάσεις: Η . 8 7/16 ίντσες (21,4 cm) διάμετρος 7 1/16 ίντσες (17,9 cm) Ταξινόμηση: Βάζα |
Αλλά και αν ακόμη δεν υπήρχαν αυτά τα σκεύη, πάλι δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί η παρασκευή και κατανάλωση μπίρας από το Αιγαίο, αφού, σύμφωνα με την πληροφορία του Ξενοφώντος, η διήθηση του κριθαριού δεν ήταν απαραίτητη για να χαρεί κανείς το ποτό.
Ιδού πώς περιγράφει την ανάλωση μπίρας κατ' ευθείαν από τους κρατήρες: «ενήσαν δε και αυταί αι κριθαί ισοχειλείς, και κάλαμοι ενέκειντο, οι μεν μείζους οι δε ελάττους, γόνατα ουκ έχοντες· τούτους έδει οπότε τις διψώη λαβόντα εις το στόμα μύζειν...» (ακόμη κι αυτοί οι κόκκοι κριθαριού επέπλεαν ώς το χείλος, και υπήρχαν καλαμάκια, άλλα μεγαλύτερα και άλλα μικρότερα, χωρίς κόμπους.
Με αυτά, όταν κάποιος διψούσε, βάζοντάς τα στο στόμα έπρεπε να ρουφήξει).
Βεβαίως, ούτε αυτή η μαρτυρία του Ξενοφώντος αποτελεί απόδειξη ότι παρασκευαζόταν μπίρα στο Αιγαίο της Εποχής του Χαλκού.
Βεβαίως, ούτε αυτή η μαρτυρία του Ξενοφώντος αποτελεί απόδειξη ότι παρασκευαζόταν μπίρα στο Αιγαίο της Εποχής του Χαλκού.
Ούτε, όμως, μπορεί να αποκλείσει κανείς το ενδεχόμενο. Τα στάχυα κριθαριού που κοσμούν ορισμένα αγγεία από το Ακρωτήρι της Θήρας, ίσως σχετίζονται με τελετουργική πράξη, όπου το χρησιμοποιούμενο υγρό μπορεί να παραγόταν από κριθάρι.
Ισως ακόμη αγνοούμε ακριβώς τα ποτά που οι αιγαιοπελαγίτες της Εποχής του Χαλκού χρησιμοποιούσαν προκειμένου να έλθουν σε κατάσταση ευθυμίας. Ωστόσο, οι αρχαιολογικές ενδείξεις και οι φιλολογικές μαρτυρίες, που πολύ συνοπτικά παρουσιάσαμε, μας επιτρέπουν να εικάσουμε ότι πού και πού το... έτσουζαν!
Οι Αιγύπτιοι έπαιρναν μπύρα από την Κρήτη:
Είναι γνωστό ότι η μπύρα ήταν το αγαπημένο ποτό των Αιγυπτίων όλων των εποχών και ότι από το Αρχαίο κιόλας Βασίλειο υπήρχαν τέσσερα είδη μπύρας. Ο ακριβής τρόπος παρασκευής δεν είναι γνωστός, αλλά όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι παρασκευαζόταν από αλεσμένο κριθάρι. Μάλιστα, η βασιλική κουζίνα διέθετε ειδικό χώρο για τη διαδικασία αυτή. Στο Νέο Βασίλειο είχε εκδηλωθεί ιδιαίτερη προτίμηση σε ξενική μπίρα εισαγόμενη από την ανατολική Μικρά Ασία.
Οι ισχυρές ενδείξεις για τις σχέσεις της Κρήτης με την Αίγυπτο οδήγησαν τον ανασκαφέα της Κνωσού Sir Arthur Evans να προτείνει ως ενδεχόμενη την παραγωγή μπύρας και στη Μεγαλόνησο. Αλλωστε, η καλλιέργεια κριθαριού, ευρέως διαδεδομένη στο Αιγαίο, δεν απέκλειε το ενδεχόμενο, αν οι Κρήτες είχαν μάθει τον αιγυπτιακό τρόπο παρασκευής μπύρας. Την πρόταση του Evans αντέκρουσε ο διαπρεπής Βρετανός ελληνιστής John Chadwick επικαλούμενος αφ' ενός την έλλειψη ηθμωτών σκευών (σουρωτηριών) σαν εκείνα που χρησιμοποιούνταν στην Εγγύς Ανατολή για το στράγγισμα του κριθαροπολτού, και αφ' ετέρου την απουσία ειδικού όρου για το ποτό αυτό τόσο από τις πινακίδες της Γραμμικής Β όσο και από τα ομηρικά έπη.
Οντως, η λέξη ζύθος απαντά σε κείμενα συγγραφέων της ύστερης αρχαιότητας, όπως του Διοδώρου, του Στράβωνος κ. ά.
Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Vegetation History and Archaeobotany, φανερώνει πως ο οίνος, δεν ήταν το μόνο αλκοολούχο ποτό των Αρχαίων.
Οι αρχαιολόγοι ανάσκαψαν δυο πανάρχαια εργαστήρια ζυθοποιίας, ένα στο Αρχοντικό και ένα στην Αγρισσα που χρονολογούνται στη 3η χιλιετία πΧ.
Σχεδιαστική αποκατάσταση του καλαμιώνα της Επάνω Ζάκρου (αποκατάσταση D. Faulmann)
Πώς γεννήθηκε η πρώτη σύγχρονη ελληνική μπίρα;
Ωστόσο, δεν έχει διευκρινιστεί επακριβώς ποιος από τους Μέλχερ (Melcher), Φίσερ (Fischer), Βάβεκ (Waweck) και Ζέελ (Seel), που είχαν ανοίξει ζυθοποιεία-ζυθοπωλεία στην Αθήνα κατά την περίοδο 1840-1850, ήταν ο δημιουργός του.
Το 1866, ο Ιωάννης Φιξ (Φουξ), που βρισκόταν στην Ελλάδα από το 1850, αγόρασε από τους κληρονόμους του Μέλχερ το ζυθοποιείο -όπου είχε εργαστεί νωρίτερα, μαθαίνοντας την τέχνη του ζυθοποιού- για να δημιουργήσει μία από τις πλέον ιστορικές ελληνικές μπίρες.
Μάλιστα, στη θέση του εργοστασίου, που κατασκεύασε ο Ιωάννης Φιξ το 1893 και στη συνέχεια επέκτεινε ο γιος του Κάρολος, σώζεται (στη σημερινή λεωφόρο Συγγρού) το μεταγενέστερο κτήριο, στο οποίο αυτή την περίοδο εκτελούνται εργασίες μετασκευής προκειμένου να στεγάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Αργότερα, ζυθοποιεία σε διάφορες περιοχές της χώρας δημιούργησαν και Έλληνες παραγωγοί, αρχικά ο Λορέντζος Μάμος στην Πάτρα (1876) και κατόπιν οι Κ. Λάμπρος, Δαμιανός, Κωστής και αδελφοί Μ.& Ε. Κλωναρίδης στην Αθήνα, ο Στέλιος Τσοκαρόπουλος στον Πειραιά, καθώς και οι Μαγγιόλος-Καραμπέτσος και Πέτρος Μάμος-ο πρώτος Έλληνας διπλωματούχος ζυθοποιός- στην Πάτρα.
Αλλά και στη Θεσσαλονίκη, το 1892 ιδρύθηκε από τους Γιόζεφ Μισραχή (Josef Misrachi) και Σολομών Φερνάντεζ (Solomon Fernadez) ένα εξαιρετικά σύγχρονο για την εποχή του ζυθοποιείο. Στη συνέχεια, επέκτεινε τις εγκαταστάσεις του και μετονομάστηκε σε «Ζυθοποιείο Όλυμπος», ενώ αργότερα συνενώθηκε με το «Ζυθοποιείο Νάουσα», συγκροτώντας το «Ζυθοποιείο Όλυμπος-Νάουσα». Το 1928 απορροφήθηκε από την εταιρεία Φιξ και λειτούργησε έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν σταμάτησε τη δραστηριότητά του.
https://erevnw.blogspot.com
 |
| Ένας από τους μνημειακούς, οξυπύθμενους, επαγγελματικούς οινηρούς πίθους, με ενεπίγραφο χείλος. Διαστάσεις: ύψος 2,15μ., διάμετρος 1,60μ., πάχος τοιχώματος 0,03-0,04μ. Εκτίθεται στο ΑΜΘ. Οι περισσότεροι πίθοι του Κομπολογιού φαίνεται ότι μπορούσαν να περιέχουν περίπου δύο τόνους κρασί και λόγω του μνημειακού τους μεγέθους είχαν χτιστεί στο χέρι. Συνολικά, βρέθηκαν 32 πίθοι in situ, 18 λάκκοι πίθων και μεγάλος αριθμός θραυσμάτων |
Ισως ακόμη αγνοούμε ακριβώς τα ποτά που οι αιγαιοπελαγίτες της Εποχής του Χαλκού χρησιμοποιούσαν προκειμένου να έλθουν σε κατάσταση ευθυμίας. Ωστόσο, οι αρχαιολογικές ενδείξεις και οι φιλολογικές μαρτυρίες, που πολύ συνοπτικά παρουσιάσαμε, μας επιτρέπουν να εικάσουμε ότι πού και πού το... έτσουζαν!
Οι Αιγύπτιοι έπαιρναν μπύρα από την Κρήτη:
Είναι γνωστό ότι η μπύρα ήταν το αγαπημένο ποτό των Αιγυπτίων όλων των εποχών και ότι από το Αρχαίο κιόλας Βασίλειο υπήρχαν τέσσερα είδη μπύρας. Ο ακριβής τρόπος παρασκευής δεν είναι γνωστός, αλλά όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι παρασκευαζόταν από αλεσμένο κριθάρι. Μάλιστα, η βασιλική κουζίνα διέθετε ειδικό χώρο για τη διαδικασία αυτή. Στο Νέο Βασίλειο είχε εκδηλωθεί ιδιαίτερη προτίμηση σε ξενική μπίρα εισαγόμενη από την ανατολική Μικρά Ασία.
Οι ισχυρές ενδείξεις για τις σχέσεις της Κρήτης με την Αίγυπτο οδήγησαν τον ανασκαφέα της Κνωσού Sir Arthur Evans να προτείνει ως ενδεχόμενη την παραγωγή μπύρας και στη Μεγαλόνησο. Αλλωστε, η καλλιέργεια κριθαριού, ευρέως διαδεδομένη στο Αιγαίο, δεν απέκλειε το ενδεχόμενο, αν οι Κρήτες είχαν μάθει τον αιγυπτιακό τρόπο παρασκευής μπύρας. Την πρόταση του Evans αντέκρουσε ο διαπρεπής Βρετανός ελληνιστής John Chadwick επικαλούμενος αφ' ενός την έλλειψη ηθμωτών σκευών (σουρωτηριών) σαν εκείνα που χρησιμοποιούνταν στην Εγγύς Ανατολή για το στράγγισμα του κριθαροπολτού, και αφ' ετέρου την απουσία ειδικού όρου για το ποτό αυτό τόσο από τις πινακίδες της Γραμμικής Β όσο και από τα ομηρικά έπη.
Οντως, η λέξη ζύθος απαντά σε κείμενα συγγραφέων της ύστερης αρχαιότητας, όπως του Διοδώρου, του Στράβωνος κ. ά.
Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Vegetation History and Archaeobotany, φανερώνει πως ο οίνος, δεν ήταν το μόνο αλκοολούχο ποτό των Αρχαίων.
Οι αρχαιολόγοι ανάσκαψαν δυο πανάρχαια εργαστήρια ζυθοποιίας, ένα στο Αρχοντικό και ένα στην Αγρισσα που χρονολογούνται στη 3η χιλιετία πΧ.
Πρόκειται για τις αρχαιότερες ενδείξεις παρασκευής μπύρας στη χώρα μας, που έχουν βρεθεί ποτέ. “Πρόκειται για αναπάντεχα ευρήματα, διότι μέχρι σήμερα ξέραμε περισσότερα για το κρασί“, δήλωσε η Τάνια Βαλαμώτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ανακαλύφθηκαν χιλιάδες φυτρωμένοι σπόροι δημητριακών που χρονολογήθηκαν μεταξύ του 2100-2000 πΧ στο Αρχοντικό που αντιστοιχεί στη πρώιμη Εποχή του Χαλκού, ενώ οι σπόροι στηνσα, Άγρισσα χρονολογήθηκαν στη πρώιμη προς μέση Εποχή του Χαλκού, δηλαδή μεταξύ 2100-1700 πΧ.
Οι σπόροι θα πρέπει να φυτρώναν για να επιτευχθεί ζύμωση και να μετατραπεί το άμυλο των δημητριακών σε σάκχαρα. Βρέθηκαν επίσης 75 κούπες που ίσως χρησίμευαν ως “μπυροπότηρα”, καθώς και ένα κτίριο δύο θαλάμων στην Άγρισσα.
Ανακαλύφθηκαν χιλιάδες φυτρωμένοι σπόροι δημητριακών που χρονολογήθηκαν μεταξύ του 2100-2000 πΧ στο Αρχοντικό που αντιστοιχεί στη πρώιμη Εποχή του Χαλκού, ενώ οι σπόροι στηνσα, Άγρισσα χρονολογήθηκαν στη πρώιμη προς μέση Εποχή του Χαλκού, δηλαδή μεταξύ 2100-1700 πΧ.
Οι σπόροι θα πρέπει να φυτρώναν για να επιτευχθεί ζύμωση και να μετατραπεί το άμυλο των δημητριακών σε σάκχαρα. Βρέθηκαν επίσης 75 κούπες που ίσως χρησίμευαν ως “μπυροπότηρα”, καθώς και ένα κτίριο δύο θαλάμων στην Άγρισσα.
 |
Ο Ι.Σακελλαράκης,στόν εικονογραφημένο Οδηγό τού Μουσείου Ηρακλείου, Εκδοτικής Αθηνών,γιά τό ρυτό των θεριστών γράφει: <<Στό ρυτό των θεριστών σέ πρόστυπο(χαμηλό) ανάγλυφο έχει αποδοθεί μιά πομπή ανδρών σέ ομάδες ανά δύο,πού επιστρέφουν από τίς γεωργικές τους εργασίες, μέ τά εργαλεία στόν ώμο,θρινάκια γιά τό λίχνισμα των σιτηρών.Ισως είναι μιά πομπή λατρευτική,ακόμη, γιατί ο πρώτος της πομπής μέ τά μακριά μαλλιά, που κρατάει ένα ραβδί,φορεί ένα περιεργο ιερατικό φόρεμα μέ φολίδες καί κρόσσια. Μιά ομάδα τραγουδάει,ενώ ένας από τούς μουσικούς κτατάει ένα σείστρο. Η ζωντάνια στήν απόδοση τής σκηνής φτάνει στό κατακόρυφο σέ μιά λεπτομέρεια.Ενας από τους ανθρώπους χάνει τό ρυθμό τού βηματισμού καί κλονίζεται,ενώ ο συνάδελφος του,πού προπορεύεται, στρέφει τό κεφάλι περιπαικτικά.Τό αγγείο είχε κατασκευαστεί σέ τρία κομμάτια,από τά οποία σώθηκαν τό ανώτερο μισό καί ο ξεχωριστός,ένθετος λαιμός.>> |
 |
Πώς γεννήθηκε η πρώτη σύγχρονη ελληνική μπίρα;
Όταν ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας Όθωνας, εγκαταστάθηκε στη χώρα μας το 1833, έφερε μαζί του από την ιδιαίτερη πατρίδα του (Βαυαρία) επιστήμονες και ειδικούς τεχνίτες, προκειμένου να τονώσει την εγχώρια βιομηχανία.
Έτσι το 1840, σύμφωνα με τις εγκυρότερες πηγές, ιδρύθηκε το πρώτο χειροκίνητο ζυθοποιείο στην Ελλάδα, για τις ανάγκες των Βαυαρών αξιωματούχων και στρατιωτικών που βρίσκονταν εκείνη την εποχή στη χώρα.
Έτσι το 1840, σύμφωνα με τις εγκυρότερες πηγές, ιδρύθηκε το πρώτο χειροκίνητο ζυθοποιείο στην Ελλάδα, για τις ανάγκες των Βαυαρών αξιωματούχων και στρατιωτικών που βρίσκονταν εκείνη την εποχή στη χώρα.
Ωστόσο, δεν έχει διευκρινιστεί επακριβώς ποιος από τους Μέλχερ (Melcher), Φίσερ (Fischer), Βάβεκ (Waweck) και Ζέελ (Seel), που είχαν ανοίξει ζυθοποιεία-ζυθοπωλεία στην Αθήνα κατά την περίοδο 1840-1850, ήταν ο δημιουργός του.
Το 1866, ο Ιωάννης Φιξ (Φουξ), που βρισκόταν στην Ελλάδα από το 1850, αγόρασε από τους κληρονόμους του Μέλχερ το ζυθοποιείο -όπου είχε εργαστεί νωρίτερα, μαθαίνοντας την τέχνη του ζυθοποιού- για να δημιουργήσει μία από τις πλέον ιστορικές ελληνικές μπίρες.
Μάλιστα, στη θέση του εργοστασίου, που κατασκεύασε ο Ιωάννης Φιξ το 1893 και στη συνέχεια επέκτεινε ο γιος του Κάρολος, σώζεται (στη σημερινή λεωφόρο Συγγρού) το μεταγενέστερο κτήριο, στο οποίο αυτή την περίοδο εκτελούνται εργασίες μετασκευής προκειμένου να στεγάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Αργότερα, ζυθοποιεία σε διάφορες περιοχές της χώρας δημιούργησαν και Έλληνες παραγωγοί, αρχικά ο Λορέντζος Μάμος στην Πάτρα (1876) και κατόπιν οι Κ. Λάμπρος, Δαμιανός, Κωστής και αδελφοί Μ.& Ε. Κλωναρίδης στην Αθήνα, ο Στέλιος Τσοκαρόπουλος στον Πειραιά, καθώς και οι Μαγγιόλος-Καραμπέτσος και Πέτρος Μάμος-ο πρώτος Έλληνας διπλωματούχος ζυθοποιός- στην Πάτρα.
Αλλά και στη Θεσσαλονίκη, το 1892 ιδρύθηκε από τους Γιόζεφ Μισραχή (Josef Misrachi) και Σολομών Φερνάντεζ (Solomon Fernadez) ένα εξαιρετικά σύγχρονο για την εποχή του ζυθοποιείο. Στη συνέχεια, επέκτεινε τις εγκαταστάσεις του και μετονομάστηκε σε «Ζυθοποιείο Όλυμπος», ενώ αργότερα συνενώθηκε με το «Ζυθοποιείο Νάουσα», συγκροτώντας το «Ζυθοποιείο Όλυμπος-Νάουσα». Το 1928 απορροφήθηκε από την εταιρεία Φιξ και λειτούργησε έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν σταμάτησε τη δραστηριότητά του.
https://erevnw.blogspot.com
ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ:
ΕΔΩ ΕΔΩ ΕΔΩ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου