Τα μυστικά της Εσχάτης Θούλης

H Εσχάτη Θούλη αποτελείται από δύο ανισομεγέθεις ακανόνιστες σφαίρες κολλημένες μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα ενιαίο σώμα συνολικής διαμέτρου 33 χιλιομέτρων

Φωτογραφίες από το παγωμένο παρελθόν του ηλιακού μας συστήματος έχει αρχίσει να στέλνει το διαστημόπλοιο «New Horizons» («Νέοι Ορίζοντες») της NASA, καθώς πλησιάζει ολοένα και περισσότερο στην Εσχάτη Θούλη, ένα ουράνιο αντικείμενο που βρίσκεται στην παγωμένη Ζώνη του Κάιπερ.

 Οι συγκλονιστικές φωτογραφίες από μια απόσταση περίπου 27.000 χιλιομέτρων από την επιφάνεια δείχνουν ότι η Εσχάτη Θούλη (επισήμως γνωστή ως «2014 MU69») αποτελείται από δύο ανισομεγέθεις ακανόνιστες σφαίρες κολλημένες μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα ενιαίο σώμα συνολικής διαμέτρου 33 χιλιομέτρων, το οποίο βαφτίστηκε στην επιστημονική αργκό... χιονάνθρωπος. 

Οι επιστήμονες εκμεταλλεύθηκαν το διπλό όνομα του σώματος για να βαφτίσουν τη μία σφαίρα Έσχατη (διαμέτρου 19 χιλιομέτρων) και την άλλη Θούλη (14 χιλιομέτρων). Το όλο σώμα είναι πολύ σκούρο, καθώς η μεγαλύτερη σφαίρα αντανακλά μόνο το 13% του φωτός που πέφτει πάνω της, ενώ η μικρότερη ποσοστό 6%.

Οσο το σκάφος θα πλησιάζει στην Εσχάτη Θούλη θα στέλνει ακόμα πιο καθαρές φωτογραφίες, σε μια διαδικασία που αναμένεται να κρατήσει μέχρι τον Φεβρουάριο.

«Πρόκειται για ένα εκπληκτικό γεγονός, το οποίο μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την επιστημονική έρευνα», λέει στην «Κ» ο κ. Γιάννης Σειραδάκης, αστροφυσικός και ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Η Εσχάτη Θούλη είναι ίσως το πιο απομακρυσμένο ουράνιο σώμα του ηλιακού μας συστήματος. 

Οπως και τα άλλα σώματα που βρίσκονται στη Ζώνη του Κάιπερ, η Θούλη μπορεί να φυλά καλά κρυμμένα στην παγωμένη της επιφάνεια μυστικά, που σχετίζονται με τις συνθήκες σχηματισμού του ηλιακού συστήματος», σημειώνει ο κ. Σειραδάκης. 

Και να γιατί: «Οι πλανήτες ή τα άλλα ουράνια σώματα που είναι πιο κοντά στο αστέρι μας, στον Ηλιο, δέχονται μεγάλες ποσότητες ηλιακής ακτινοβολίας, με αποτέλεσμα τα αρχικά στοιχεία να έχουν υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις. 

Στην Εσχάτη Θούλη, λόγω της τεράστιας απόστασης από τον Ηλιο, φτάνει απειροελάχιστη ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας. Ο Ηλιος από εκεί μοιάζει με ένα κεράκι στο παγωμένο σύμπαν. 

Το αποτέλεσμα είναι πως τα χημικά στοιχεία παραμένουν αναλλοίωτα και μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες για τις συνθήκες σχηματισμού του ηλιακού συστήματος», εξηγεί ο κ. Σειραδάκης.

Για να αποκτήσουμε (όσο είναι δυνατόν) μια αίσθηση των αποστάσεων η Ζώνη Κάιπερ (στην οποία βρίσκονται χιλιάδες παγωμένα αντικείμενα σαν τη Θούλη) βρίσκεται περίπου 2 δισ. χιλιόμετρα μακρύτερα από τον όγδοο πλανήτη του ηλιακού συστήματος, τον Ποσειδώνα και 1,5 δισ. χιλιόμετρα πέρα από τον μικρο-πλανήτη Πλούτωνα, στον οποίον έφτασαν οι «Νέοι Ορίζοντες» το 2015, μετά δέκα χρόνια ταξιδιού! «Στον Πλούτωνα διαπιστώθηκε πως το σκάφος διέθετε ακόμα καύσιμα και τα όργανά του λειτουργούσαν. 

Τέθηκε ως νέος προορισμός η Θούλη», μας λέει ο ομότιμος καθηγητής. Χρειάστηκε άλλα τρία χρόνια για να φτάσει στη Ζώνη του Κάιπερ, έχοντας διανύσει συνολικά 6,5 δισ. χιλιόμετρα! 

Οι φωτογραφίες χρειάζονται 6 ώρες για να φτάσουν από τους «Νέους Ορίζοντες» στις κεραίες της NASA.

«Μέσω φασματογραφίας θα μπορέσουμε να πάρουμε δεδομένα για τα χημικά στοιχεία που βρίσκονται στην Εσχάτη Θούλη. Επίσης, βλέποντας εάν υπάρχουν κρατήρες στην επιφάνεια θα δούμε εάν υπήρχαν μικρότερα αντικείμενα, που συγκρούστηκαν με τη Θούλη. Επίσης, ενδιαφέρον έχει να δούμε εάν πρόκειται για δύο σώματα που συνενώθηκαν», σημειώνει κάνοντας υποθέσεις εργασίας ο έμπειρος αστροφυσικός.

Η επιστημονική έρευνα δεν σταματά. Οπως μας ενημερώνει ο κ. Σειραδάκης προετοιμάζεται αμερικανορωσική αποστολή για να προσγειωθεί σκάφος στην επιφάνεια της Αφροδίτης, όπου αναπτύσσεται θερμοκρασία άνω των 500 βαθμών Κελσίου! 

Η έρευνα των άστρων δεν θα παύσει να μας εκπλήσσει και να μας κάνει να ονειρευόμαστε.

Οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες επίσης δείχνουν ότι η Έσχατη Θούλη έχει κοκκινωπή απόχρωση, πιθανώς επειδή η ισχυρή κοσμική ακτινοβολία έχει δώσει μια εξωτική απόχρωση στους επιφανειακούς πάγους της (κάτι ανάλογο συμβαίνει σε τμήματα του Πλούτωνα).

Κατά πάσα πιθανότητα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, οι δύο σφαίρες ενώθηκαν με μη βίαιο τρόπο στην αρχική φάση σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, κινούμενες η μία προς την άλλη με χαμηλή ταχύτητα δύο έως τριών χιλιομέτρων την ώρα. 

Ακόμη υψηλότερης ανάλυσης φωτογραφίες και άλλα δεδομένα που έχει συλλέξει με τα όργανά του το σκάφος θα συνεχίσουν να φθάνουν στη Γη τις επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες έως το 2020, καθώς η Έσχατη Θούλη απέχει 6,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Μέχρι τώρα ούτε το 1% των δεδομένων αυτών δεν έχει έλθει στη Γη.

Η πρώτη καλής ανάλυσης φωτογραφία, από απόσταση μόνο 3.500 χιλιομέτρων, αναμένεται να «κατέβει» μέσα στο Φεβρουάριο.

Κι ένα τραγούδι από έναν Queen

Ο Μπράιαν Μέι, αστροφυσικός και κιθαρίστας του θρυλικού συγκροτήματος Queen του Φρεντ Μέρκιουρι, μόλις κυκλοφόρησε ένα νέο σινγκλ με τίτλο «New Horizons».

«Η αποστολή δημιούργησε μουσική μέσα στο κεφάλι μου. Είναι μια αποστολή που έχει να κάνει με την ανθρώπινη περιέργεια, την ανάγκη της ανθρωπότητας να βγει εκεί έξω και να εξερευνήσει», δήλωσε ο Μέι. Όπως είπε, τον κάλεσε ο επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής 'Αλαν Στερν και του ζήτησε να γράψει ένα τραγούδι για την περίσταση.

«Στην αρχή δίστασα γιατί το έβρισκα δύσκολο να σκεφτώ οτιδήποτε που να κάνει ομοιοκαταληξία με την Έσχατη Θούλη», ανέφερε ο βρετανός επιστήμονας και μουσικός. Τελικά, συνεργάστηκε με τον άγγλο στιχουργό Ντον Μπλακ και μπόρεσε να γράψει ένα τραγούδι, το οποίο αρχίζει και τελειώνει με φράσεις του διάσημου αείμνηστου βρετανού κοσμολόγου Στίβεν Χόκινγκ.

Ο Μέι, ο οποίος είχε διακόψει τις σπουδές του στη φυσική για να ασχοληθεί με τους Queen, τελικά πήρε με μεγάλη καθυστέρηση το διδακτορικό του από το Imperial College του Λονδίνου το 2007. Έκτοτε εμπλέκεται με διάφορα επιστημονικά και διαστημικά προγράμματα.