Δράμα:
Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ: Σύμφωνα με το θρύλο που τυλίγει τις πηγές της πόλης, κατά τους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα η λίμνη ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα.
Οι Τούρκοι, όταν κατέλαβαν την πόλη το 1380, το γκρέμισαν και στη θέση του προσπάθησαν να φτιάξουν ένα τζαμί. Με θαύμα, όμως, της Αγίας Βαρβάρας πλημμύρισε η περιοχή κατά την ημέρα της γιορτής της και το τζαμί δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Από τότε η Αγία Βαρβάρα έγινε η πολιούχος της Δράμας και ακριβώς απέναντι από τη λίμνη με τα θεμέλια, χτίστηκε η καινούρια εκκλησία που αφιερώθηκε στην Αγία που έσωσε το εκκλησάκι της. Έκτοτε, στις 4 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο η πόλη της Δράμας τιμά τη μνήμη της πολιούχου της.
Το θρύλο αυτό ακολούθησε το έθιμο με τα καραβάκια, οι εκδοχές του οποίου είναι δύο. Σύμφωνα με την πρώτη, την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας μετά τη λιτανεία, ο κόσμος έστελνε στο βυθισμένο εκκλησάκι το κεράκι του για την Αγία πάνω σε ένα σανίδι από ξύλο.
Η δεύτερη εκδοχή βασίζεται στο ότι η Αγία Βαρβάρα εκτός από προστάτιδα του πυροβολικού ήταν και η προστάτιδα των κοριτσιών που τις φύλαγε από τη γλωσσοφαγιά και βοηθούσε τα «τυχερά» του γάμου τους.
Έτσι όλα τα ελεύθερα κορίτσια στις 3 Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια του εσπερινού και μόλις σκοτείνιαζε, άναβαν κεριά στον ανατολικό τοίχο της λίμνης. Κάποιες κοπέλες έβαζαν τα κεράκια τους πάνω σε σανίδες ξύλου και μαζί με μία ευχή τα έστελναν στο βυθισμένο εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας.
Η πορεία της σανίδας στη λίμνη έδειχνε αν η ευχή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Αν το κεράκι έσβηνε, θεωρούνταν αποτυχία αλλά η ελπίδα έμενε, καθώς το επόμενο πρωί όλα τα κορίτσια κατέφθαναν και πάλι στη λίμνη, για να πλυθούν με το νερό που η Αγία Βαρβάρα είχε αγιάσει το προηγούμενο βράδυ.
Τα χρόνια που πέρασαν από τότε είναι πολλά και οι εποχές εκείνες έφυγαν ανεπιστρεπτί. Καί όμως το έθιμο με τα κεράκια στη λίμνη έμεινε. Μόνο που τα κεράκια τώρα ταξιδεύουν πάνω σε καράβια φτιαγμένα από παιδικά χεράκια, δημιουργώντας μία πανέμορφη και μοναδική ατμόσφαιρα. Ο,τι καιρό και να έχει, χιόνι, βροχή ή τσουχτερό κρύο, πάντα στις 3 Δεκεμβρίου μόλις σουρουπώσει οι μικροί καραβοκύρηδες βρίσκονται στις θέσεις τους και καμαρώνουν το καράβι τους, μέχρι να καεί ή να πλεύσει μακριά μαζί με τα υπόλοιπα…
Το όνομα της περιοχής είναι συνδεδεμένο με την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, πολιούχου της Δράμας, που υπάρχει στην περιοχή. Η σημερινή εκκλησία κτίστηκε το 1920 πάνω από τη λιμνούλα. Το καμπαναριό της αντικατοπτρίζεται στο βυθό των νερών, στο χώρο που λένε ότι υπήρχε το παλιό εκκλησάκι.
ΒΑΡΒΑΡΑ:
Τα Τσιρι – Βάρβαρα είναι ένα έθιμο του οποίου οι καταβολές προέρχονται κυρίως από την αρχαιότητα.
Περιλαμβάνει στοιχεία που παραπέμπουν σε παγανιστικές εκδηλώσεις σχετιζόμενες με τη λατρεία της φωτιάς ενώ έντονο είναι και το στοιχείο που θέλει τη πυρά να χρησιμοποιείται ως μέσο εξαγνισμού για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων καθώς και τη σηματοδότηση μιας νέας αρχής.
Αυτά τα στοιχεία έχουν αντίκρισμα στην άποψη που επικρατούσε ιδιαίτερα τα παλαιότερα χρόνια σχετικά με το καλωσόρισμα του Χειμώνα και την ευχή των ανθρώπων της υπαίθρου για καλή σοδειά και φυσικά για καλή τύχη.
Εκτός όμως από αυτούς τους συμβολισμούς οι οποίοι έχουν αποδοθεί τα τελευταία χρόνια στο έθιμο κατόπιν ερευνών,υπάρχει έντονη η αντίληψη πως τα Τσιρι-Βάρβαρα σχετίζονται άμεσα και με την Αγία Βαρβάρα κυρίως λόγω της ονομασίας τους («τσιρι» 1ο συνθετικό της λέξης πιθανότατα από τον ήχο που παράγεται κατά την καύση του ξύλου και τους μικρούς κρότους από τις σπίθες που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και»Βάρβαρα» προς τιμήν της Αγίας Βαρβάρας).
Ο συσχετισμός αυτός προκύπτει εκτός από το στοιχείο της ονομασίας και λόγω της ημερομηνίας (3 Δεκεμβρίου παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας) αλλά και του γεγονότος ότι η ίδια μαρτύρησε όταν ο πατέρας της ως ειδωλολάτρης την αποκεφάλισε και ο ίδιος κάηκε από κεραυνό ο οποίος τον χτύπησε αμέσως μετά την πράξη του σύμφωνα με τη Χριστιανική διδασκαλία.
Επιπλέον η Αγία Βαρβάρα τιμάται από το 1928 και ως προστάτιδα του πυροβολικού τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.
Ανεξάρτητα όμως από τις όποιες ερμηνείες δίνονται στο συγκεκριμένο έθιμο το μόνο σίγουρο είναι πως αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής παράδοσης με τις ρίζες του να χάνονται στα βάθη των ετών ενώ επίσης συγκαταλέγεται σε έναν κύκλο εκδηλώσεων που συμβαίνει κατά τη χειμερινή περίοδο συμπεριλαμβανομένων και των εκδηλώσεων του Δωδεκαημέρου της πρωτοχρονιάς και των Χριστουγέννων.
Δε θα μπορούσε βέβαια να παραλειφθεί το γεγονός πως τα Τσιρι-Βάρβαρα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για γλέντι και συνάντηση φίλων και γνωστών γύρω από τη θαλπωρή που προσφέρει η φωτιά σε μια ιδιαίτερη εκδήλωση που φέρνει τον καθένα σε άμεση επαφή με την παράδοση και τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα της ελληνικής υπαίθρου.
Η Αγία Βαρβάρα γεννήθηκε στην Ηλιόπολη του Λιβάνου και κατά μία άλλη εκδοχή στη Νικομήδεια της Μ. Ασίας. Πατέρας της ήταν ο ελληνικής καταγωγής Διόσκορος που ήταν άρχοντας στην Ηλιόπολη και ο οποίος υπήρξε φανατικός ειδωλολάτρης αλλά και άσπονδος εχθρός και διώκτης των Χριστιανών.
Η πανέμορφη Βαρβάρα κρυφά ασπάστηκε τον Χριστό, πιθανότατα από κάποια υπηρέτριά της και επειδή αρνήθηκε να παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη άρχοντα ο πατέρας της αφού έκτισε ειδικό πύργο-φυλακή την έκλεισε μέσα για να μείνει ανύπαντρη αφού προηγουμένως την παρέδωσε στον Ρωμαίο διοικητή, Μαρκιανό για βασανιστήρια και αποκήρυξη του Χριστού.
Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ: Σύμφωνα με το θρύλο που τυλίγει τις πηγές της πόλης, κατά τους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα η λίμνη ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα.
Οι Τούρκοι, όταν κατέλαβαν την πόλη το 1380, το γκρέμισαν και στη θέση του προσπάθησαν να φτιάξουν ένα τζαμί. Με θαύμα, όμως, της Αγίας Βαρβάρας πλημμύρισε η περιοχή κατά την ημέρα της γιορτής της και το τζαμί δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Από τότε η Αγία Βαρβάρα έγινε η πολιούχος της Δράμας και ακριβώς απέναντι από τη λίμνη με τα θεμέλια, χτίστηκε η καινούρια εκκλησία που αφιερώθηκε στην Αγία που έσωσε το εκκλησάκι της. Έκτοτε, στις 4 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο η πόλη της Δράμας τιμά τη μνήμη της πολιούχου της.
Το θρύλο αυτό ακολούθησε το έθιμο με τα καραβάκια, οι εκδοχές του οποίου είναι δύο. Σύμφωνα με την πρώτη, την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας μετά τη λιτανεία, ο κόσμος έστελνε στο βυθισμένο εκκλησάκι το κεράκι του για την Αγία πάνω σε ένα σανίδι από ξύλο.
Η δεύτερη εκδοχή βασίζεται στο ότι η Αγία Βαρβάρα εκτός από προστάτιδα του πυροβολικού ήταν και η προστάτιδα των κοριτσιών που τις φύλαγε από τη γλωσσοφαγιά και βοηθούσε τα «τυχερά» του γάμου τους.
Έτσι όλα τα ελεύθερα κορίτσια στις 3 Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια του εσπερινού και μόλις σκοτείνιαζε, άναβαν κεριά στον ανατολικό τοίχο της λίμνης. Κάποιες κοπέλες έβαζαν τα κεράκια τους πάνω σε σανίδες ξύλου και μαζί με μία ευχή τα έστελναν στο βυθισμένο εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας.
Η πορεία της σανίδας στη λίμνη έδειχνε αν η ευχή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Αν το κεράκι έσβηνε, θεωρούνταν αποτυχία αλλά η ελπίδα έμενε, καθώς το επόμενο πρωί όλα τα κορίτσια κατέφθαναν και πάλι στη λίμνη, για να πλυθούν με το νερό που η Αγία Βαρβάρα είχε αγιάσει το προηγούμενο βράδυ.
Τα χρόνια που πέρασαν από τότε είναι πολλά και οι εποχές εκείνες έφυγαν ανεπιστρεπτί. Καί όμως το έθιμο με τα κεράκια στη λίμνη έμεινε. Μόνο που τα κεράκια τώρα ταξιδεύουν πάνω σε καράβια φτιαγμένα από παιδικά χεράκια, δημιουργώντας μία πανέμορφη και μοναδική ατμόσφαιρα. Ο,τι καιρό και να έχει, χιόνι, βροχή ή τσουχτερό κρύο, πάντα στις 3 Δεκεμβρίου μόλις σουρουπώσει οι μικροί καραβοκύρηδες βρίσκονται στις θέσεις τους και καμαρώνουν το καράβι τους, μέχρι να καεί ή να πλεύσει μακριά μαζί με τα υπόλοιπα…
Το όνομα της περιοχής είναι συνδεδεμένο με την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, πολιούχου της Δράμας, που υπάρχει στην περιοχή. Η σημερινή εκκλησία κτίστηκε το 1920 πάνω από τη λιμνούλα. Το καμπαναριό της αντικατοπτρίζεται στο βυθό των νερών, στο χώρο που λένε ότι υπήρχε το παλιό εκκλησάκι.
ΒΑΡΒΑΡΑ:
Η Βαρβάρα Θράκης, είναι ένα γλυκό που έχει θρησκευτικές ρίζες, παρασκευάζεται την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας, στις 3Δεκέμβρη και μοιράζεται σε μπολάκια στους γείτονες για να έχουν καλή υγεία τα παιδιά του σπιτιού, αλλά και προς τιμήν της αγίας από όπου πήρε και το όνομά της.
Το Έθιμο
Η «Βαρβάρα» παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής τηςΑγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της πρωί πρωί.
Εκείνη τη μέρα, έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία γεμάτα με Βαρβάρα και να τα μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, που σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να πάρουν πίσω, αφού τα γεμίσουν με το γλυκό του νοικοκύρη. Αυτή η μέρα, ήταν γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με ανυπομονησία.
Η ατμόσφαιρα σ’ όλο το χωριό ήταν εορταστική. Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ’ ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.
Κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, το σπίτι μοσχοβολάει σουσάμι και κανέλα, τα μπολ ή αν θέλετε σουπιερίτσες όπως λένε στη Θράκη οι παλιοί, περιέχουν αχνιστή Βαρβάρα και σε ζεσταίνουν από το κρύο του χειμώνα. Χρόνια πολλά λοιπόν, σε όλες τις Βαρβάρες!
Πως όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο στη Θράκη;
Υπάρχουν δύο εκδοχές.. Η μία υποστηρίζει ότι.. Ο σατανικός νους του Διόσκουρου (πατέρας της Αγίας Βαρβάρας και φανατικός κατά των Χριστιανών), είχε συλλάβει ένα αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του.
Το Έθιμο
Η «Βαρβάρα» παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής τηςΑγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της πρωί πρωί.
Εκείνη τη μέρα, έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία γεμάτα με Βαρβάρα και να τα μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, που σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να πάρουν πίσω, αφού τα γεμίσουν με το γλυκό του νοικοκύρη. Αυτή η μέρα, ήταν γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με ανυπομονησία.
Η ατμόσφαιρα σ’ όλο το χωριό ήταν εορταστική. Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ’ ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.
Κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, το σπίτι μοσχοβολάει σουσάμι και κανέλα, τα μπολ ή αν θέλετε σουπιερίτσες όπως λένε στη Θράκη οι παλιοί, περιέχουν αχνιστή Βαρβάρα και σε ζεσταίνουν από το κρύο του χειμώνα. Χρόνια πολλά λοιπόν, σε όλες τις Βαρβάρες!
Πως όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο στη Θράκη;
Υπάρχουν δύο εκδοχές.. Η μία υποστηρίζει ότι.. Ο σατανικός νους του Διόσκουρου (πατέρας της Αγίας Βαρβάρας και φανατικός κατά των Χριστιανών), είχε συλλάβει ένα αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του.
Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς και τους πωλητές της περιοχής, δίνοντας τους εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί και στα τρόφιμα που θα παρασκεύαζαν.
Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του, η Βαρβάρα και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους.
Έτσι, κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ό,τι πρόχειρο βρέθηκε στο σπίτι.
Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ό,τι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν.Έτσι, έγινε η πρώτη Βαρβάρα.
Η παραγωγή του σιταριού, στην αρχαία Θράκη αποτελούσε βασική οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων.
Η παραγωγή του σιταριού, στην αρχαία Θράκη αποτελούσε βασική οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων.
Στις αρχές του χειμώνα, γιόρταζαν τα «Εκαταία» προς τιμήν της θεάς Εκάτης. Αυτή την εποχή οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτες σιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες,καρύδια κλπ, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο.
Η «Βαρβάρα» πιθανόν αντικατέστησε το Εκαταίο Δείπνο, που προσέφεραν στη θεά ζητώντας να προστατεύει τους ίδιους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και το σιτάρι που είχαν σπείρει λίγο πριν στο τέλος του φθινοπώρου.
Όποια και από τις δύο εκδοχές να δεχθεί κανείς, το έθιμο της «Βαρβάρας» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και είναι άξιο θαυμασμού ότι οι νέοι και οι νέες, κυρίως νοικοκυρές, γνωρίζουν για το έθιμο και το τηρούν κάθε χρόνο μέχρι και σήμερα…
Η ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΡΒΑΡΑ:
Σιτάρι
Σουσάμι (ψημένο και σπασμένο)
Σταφίδες
Σύκα
Καρύδια (κοπανισμένα)
Ζάχαρη
Κανέλα
Αλεύρι (καβουρδισμένο)
Νερό
ΕΚΤΕΛΕΣΗ:
Βράζουμε το σιτάρι σε σιγανή φωτιά, ώσπου να ανοίξει και να χυλώσει. Προσθέτουμε κατά διαστήματα νερό. Σε ένα μικρό κατσαρολάκι βράζουμε τις σταφίδες & τα σύκα με λίγη ζάχαρη. Όταν βράσουν τα ρίχνουμε στο βρασμένο σιτάρι. Δυαλύουμε το καβουρδισμένο αλεύρι με λίγο νερό και το ρίχνουμε κι” αυτό μέσα. Στη συνέχεια προσθέτουμε σουσάμι και ζάχαρη. Σερβίρουμε, αφού γαρνίρουμε με καρύδια και κανέλα.
Η συγκεκριμένη συνταγή είναι από το χωριό Παλιούρι του Έβρου.
Στην Κωνσταντινούπολη, τη Θράκη και τα παράλια της Μ. Ασίας, είχαμε μία άλλη εκδοχή του εθίμου της «Βαρβάρας». Συγκεκριμένα στα μέσα του Νοέμβρη που τελείωνε η σπορά των δημητριακών και στο χρονικό διάστημα από τα Εισόδια της Θεοτόκου μέχρι τα «Νικολοβάρβαρα» οι κάτοικοι έφτιαχναν και συνεχίζουν να φτιάχνουν τα «πολυσπόρια», μια πηχτή σούπα που περιέχει όλα τα είδη των οσπρίων και των δημητριακών. Το έθιμο αποτελεί μια προσφορά στη γη για να την εξευμενίσουν, να την «ευχαριστήσουν» που δέχτηκε τους σπόρους.
Στη Λευκάδα στο παρασκεύασμα «βαρβάρα» προσθέτουν λάδι και αλεύρι και το ονομάζουν σιταροκουρκούτι. Το σερβίρουν ζεστό σε βαθιά πιάτα και ο καθένας προσθέτει ζάχαρη ή μέλι κατά το γούστο του.
Στη Δυτική Μακεδονία στο ζουμί προσθέτουν ξερά βερίκοκα, σταφίδες, λιαστά μήλα, ρόδι, καρύδια και το πήζουν με αλεύρι ή νισεστέ ή κορν-φλάουρ και το πασπαλίζουν με σουσάμι και κανέλα.
Στο Λεβίδι της Αρκαδίας, στο ζουμί του σιταριού προσθέτουν κρασί και το πίνουν.
Σε χωριά της Καβάλας φτιάχνουν ένα πολτό, σαν το κολλυβόζουμο και ρίχνουν μέσα εννιά σπόρους φασόλια, φακές, καλαμπόκι κ.ά.) και από πάνω κανέλα, ζάχαρη, καρύδια και αμύγδαλα και αφού το πάνε στην εκκλησιά το μοιράζουν σε εννιά σπίτια.
Στον Τρίλοφο Ημαθίας, όπως μου αφηγήθηκε η Στεριανή Παπαπαναγιώτου του Αποστόλου οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό γύρω στα 1924, έφτιαχναν μικρές πίτες με διπλό συνήθως φύλλο και έβαζαν από πάνω πετιμέζι και τις μοίραζαν στα παιδιά και στους γείτονες.
Σε ορισμένα χωριά της Ανατολικής Θράκης οι νοικοκυρές έριχναν μέσα στη «βαρβάρα» 3-4 κουκιά κι όποιος «τα έβρισκε» στο πιάτο του θεωρούταν καλότυχος.
Σίγουρο είναι πως η παρασκευή της «βαρβάρας» ξεκινούσε από το βράδυ της παραμονής και το πρωί της γιορτής της Αγίας έβγαιναν από το σπίτι για να τη μοιράσουν στα σπίτια της γειτονιάς.
Το έθιμο συνεχίζουν και οι μουσουλμάνοι της Θράκης γιορτάζοντας την ημέρα του «Ασσουρέ». Η ονομασία προέρχεται από την αραβική λέξη άσαρα που σημαίνει δέκα επειδή οι μουσουλμάνοι το φτιάχνουν τη 10η ημέρα του 1ου μήνα του χρόνου που τον ονομάζουν Μουχαρέμ.
Υπάρχουν και άλλες εκδοχές και ερμηνείες όπως ότι φτιάχνεται σε ανάμνηση της σωτηρίας του Νώε από τον κατακλυσμό γι’ αυτό την ονομάζουν και Γλυκό του Νώε.
Όποια εκδοχή κι αν δεχθεί ο καθένας μας, ένα είναι βέβαιο, ότι η «βαρβάρα» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου η μνήμη όλων γυρίζει πίσω σε εκείνα τα κρύα πρωινά που άνοιγαν τα μάτια τους και περίμεναν το μπολ με την αχνιστή «βαρβάρα» ενώ το σπίτι μοσχοβολούσε σουσάμι και κανέλα.
Τσίρι Βαρβάρα:
α Τσιρι-Βάρβαρα είναι ένα τοπικό-παραδοσιακό έθιμο το οποίο αναβιώνει κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου στο Αμύνταιο της Φλώρινας. Η ακριβής τελετουργία του εθίμου σχετίζεται με το άναμμα φωτιάς από ένα σωρό ξύλων σχεδόν σε κάθε γειτονιά του Αμυνταίου ο οποίος συγκεντρώνεται με κόπο και προετοιμασία τουλάχιστον δυο μηνών από τις παρέες των παιδιών κάθε γειτονιάς.
Όποια και από τις δύο εκδοχές να δεχθεί κανείς, το έθιμο της «Βαρβάρας» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και είναι άξιο θαυμασμού ότι οι νέοι και οι νέες, κυρίως νοικοκυρές, γνωρίζουν για το έθιμο και το τηρούν κάθε χρόνο μέχρι και σήμερα…
Η ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΡΒΑΡΑ:
Σιτάρι
Σουσάμι (ψημένο και σπασμένο)
Σταφίδες
Σύκα
Καρύδια (κοπανισμένα)
Ζάχαρη
Κανέλα
Αλεύρι (καβουρδισμένο)
Νερό
ΕΚΤΕΛΕΣΗ:
Βράζουμε το σιτάρι σε σιγανή φωτιά, ώσπου να ανοίξει και να χυλώσει. Προσθέτουμε κατά διαστήματα νερό. Σε ένα μικρό κατσαρολάκι βράζουμε τις σταφίδες & τα σύκα με λίγη ζάχαρη. Όταν βράσουν τα ρίχνουμε στο βρασμένο σιτάρι. Δυαλύουμε το καβουρδισμένο αλεύρι με λίγο νερό και το ρίχνουμε κι” αυτό μέσα. Στη συνέχεια προσθέτουμε σουσάμι και ζάχαρη. Σερβίρουμε, αφού γαρνίρουμε με καρύδια και κανέλα.
Η συγκεκριμένη συνταγή είναι από το χωριό Παλιούρι του Έβρου.
Στην Κωνσταντινούπολη, τη Θράκη και τα παράλια της Μ. Ασίας, είχαμε μία άλλη εκδοχή του εθίμου της «Βαρβάρας». Συγκεκριμένα στα μέσα του Νοέμβρη που τελείωνε η σπορά των δημητριακών και στο χρονικό διάστημα από τα Εισόδια της Θεοτόκου μέχρι τα «Νικολοβάρβαρα» οι κάτοικοι έφτιαχναν και συνεχίζουν να φτιάχνουν τα «πολυσπόρια», μια πηχτή σούπα που περιέχει όλα τα είδη των οσπρίων και των δημητριακών. Το έθιμο αποτελεί μια προσφορά στη γη για να την εξευμενίσουν, να την «ευχαριστήσουν» που δέχτηκε τους σπόρους.
Στη Λευκάδα στο παρασκεύασμα «βαρβάρα» προσθέτουν λάδι και αλεύρι και το ονομάζουν σιταροκουρκούτι. Το σερβίρουν ζεστό σε βαθιά πιάτα και ο καθένας προσθέτει ζάχαρη ή μέλι κατά το γούστο του.
Στη Δυτική Μακεδονία στο ζουμί προσθέτουν ξερά βερίκοκα, σταφίδες, λιαστά μήλα, ρόδι, καρύδια και το πήζουν με αλεύρι ή νισεστέ ή κορν-φλάουρ και το πασπαλίζουν με σουσάμι και κανέλα.
Στο Λεβίδι της Αρκαδίας, στο ζουμί του σιταριού προσθέτουν κρασί και το πίνουν.
Σε χωριά της Καβάλας φτιάχνουν ένα πολτό, σαν το κολλυβόζουμο και ρίχνουν μέσα εννιά σπόρους φασόλια, φακές, καλαμπόκι κ.ά.) και από πάνω κανέλα, ζάχαρη, καρύδια και αμύγδαλα και αφού το πάνε στην εκκλησιά το μοιράζουν σε εννιά σπίτια.
Στον Τρίλοφο Ημαθίας, όπως μου αφηγήθηκε η Στεριανή Παπαπαναγιώτου του Αποστόλου οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό γύρω στα 1924, έφτιαχναν μικρές πίτες με διπλό συνήθως φύλλο και έβαζαν από πάνω πετιμέζι και τις μοίραζαν στα παιδιά και στους γείτονες.
Σε ορισμένα χωριά της Ανατολικής Θράκης οι νοικοκυρές έριχναν μέσα στη «βαρβάρα» 3-4 κουκιά κι όποιος «τα έβρισκε» στο πιάτο του θεωρούταν καλότυχος.
Σίγουρο είναι πως η παρασκευή της «βαρβάρας» ξεκινούσε από το βράδυ της παραμονής και το πρωί της γιορτής της Αγίας έβγαιναν από το σπίτι για να τη μοιράσουν στα σπίτια της γειτονιάς.
Το έθιμο συνεχίζουν και οι μουσουλμάνοι της Θράκης γιορτάζοντας την ημέρα του «Ασσουρέ». Η ονομασία προέρχεται από την αραβική λέξη άσαρα που σημαίνει δέκα επειδή οι μουσουλμάνοι το φτιάχνουν τη 10η ημέρα του 1ου μήνα του χρόνου που τον ονομάζουν Μουχαρέμ.
Υπάρχουν και άλλες εκδοχές και ερμηνείες όπως ότι φτιάχνεται σε ανάμνηση της σωτηρίας του Νώε από τον κατακλυσμό γι’ αυτό την ονομάζουν και Γλυκό του Νώε.
Όποια εκδοχή κι αν δεχθεί ο καθένας μας, ένα είναι βέβαιο, ότι η «βαρβάρα» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου η μνήμη όλων γυρίζει πίσω σε εκείνα τα κρύα πρωινά που άνοιγαν τα μάτια τους και περίμεναν το μπολ με την αχνιστή «βαρβάρα» ενώ το σπίτι μοσχοβολούσε σουσάμι και κανέλα.
Τσίρι Βαρβάρα:
α Τσιρι-Βάρβαρα είναι ένα τοπικό-παραδοσιακό έθιμο το οποίο αναβιώνει κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου στο Αμύνταιο της Φλώρινας. Η ακριβής τελετουργία του εθίμου σχετίζεται με το άναμμα φωτιάς από ένα σωρό ξύλων σχεδόν σε κάθε γειτονιά του Αμυνταίου ο οποίος συγκεντρώνεται με κόπο και προετοιμασία τουλάχιστον δυο μηνών από τις παρέες των παιδιών κάθε γειτονιάς.
Στόχος της κάθε ομάδας που συμμετέχει στη διαδικασία είναι η συλλογή όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων καύσιμης ύλης με σκοπό το άναμμα της ψηλότερης φωτιάς.
Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος ενώ πολλές φορές δε λείπουν και οι «επιδρομές» των παιδιών της μιας γειτονιάς στην άλλη που ως στόχο έχουν να ζημιώσουν τους «αντιπάλους» είτε κλέβοντας ξύλα είτε επιχειρώντας τον εμπρησμό της φωτιάς τους πριν από την ώρα της.
Σύμφωνα με το έθιμο η φωτιά ανάβει μετά τις δώδεκα το βράδυ με τους παρευρισκόμενους να παραμένουν στο σημείο μέχρι το ξημέρωμα της επόμενης μέρας.
Τα τελευταία χρόνια τα Τσιρι-Βάρβαρα έχουν αρχίσει να λαμβάνουν τη μορφή ενός αυθόρμητου παραδοσιακού γλεντιού το οποίο συνοδεύεται με τοπικούς σκοπούς από χάλκινα πνευστά καθώς και διάφορα εδέσματα.
Το έδεσμα όμως με το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο το έθιμο σε όλη του την πορεία μέσα στο χρόνο είναι οι πιτουλίτσες τις οποίες συνηθίζουν οι νοικοκυρές να ψήνουν ειδικά για την περίσταση.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ταπεινό έδεσμα το οποίο μοιάζει με τις κρέπες που όλοι γνωρίζουμε και μπορεί να το συναντήσει κανείς τόσο σε γλυκιά όσο και σε αλμυρή εκδοχή.
Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος ενώ πολλές φορές δε λείπουν και οι «επιδρομές» των παιδιών της μιας γειτονιάς στην άλλη που ως στόχο έχουν να ζημιώσουν τους «αντιπάλους» είτε κλέβοντας ξύλα είτε επιχειρώντας τον εμπρησμό της φωτιάς τους πριν από την ώρα της.
Σύμφωνα με το έθιμο η φωτιά ανάβει μετά τις δώδεκα το βράδυ με τους παρευρισκόμενους να παραμένουν στο σημείο μέχρι το ξημέρωμα της επόμενης μέρας.
Τα τελευταία χρόνια τα Τσιρι-Βάρβαρα έχουν αρχίσει να λαμβάνουν τη μορφή ενός αυθόρμητου παραδοσιακού γλεντιού το οποίο συνοδεύεται με τοπικούς σκοπούς από χάλκινα πνευστά καθώς και διάφορα εδέσματα.
Το έδεσμα όμως με το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο το έθιμο σε όλη του την πορεία μέσα στο χρόνο είναι οι πιτουλίτσες τις οποίες συνηθίζουν οι νοικοκυρές να ψήνουν ειδικά για την περίσταση.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ταπεινό έδεσμα το οποίο μοιάζει με τις κρέπες που όλοι γνωρίζουμε και μπορεί να το συναντήσει κανείς τόσο σε γλυκιά όσο και σε αλμυρή εκδοχή.
Τα Τσιρι – Βάρβαρα είναι ένα έθιμο του οποίου οι καταβολές προέρχονται κυρίως από την αρχαιότητα.
Περιλαμβάνει στοιχεία που παραπέμπουν σε παγανιστικές εκδηλώσεις σχετιζόμενες με τη λατρεία της φωτιάς ενώ έντονο είναι και το στοιχείο που θέλει τη πυρά να χρησιμοποιείται ως μέσο εξαγνισμού για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων καθώς και τη σηματοδότηση μιας νέας αρχής.
Αυτά τα στοιχεία έχουν αντίκρισμα στην άποψη που επικρατούσε ιδιαίτερα τα παλαιότερα χρόνια σχετικά με το καλωσόρισμα του Χειμώνα και την ευχή των ανθρώπων της υπαίθρου για καλή σοδειά και φυσικά για καλή τύχη.
Εκτός όμως από αυτούς τους συμβολισμούς οι οποίοι έχουν αποδοθεί τα τελευταία χρόνια στο έθιμο κατόπιν ερευνών,υπάρχει έντονη η αντίληψη πως τα Τσιρι-Βάρβαρα σχετίζονται άμεσα και με την Αγία Βαρβάρα κυρίως λόγω της ονομασίας τους («τσιρι» 1ο συνθετικό της λέξης πιθανότατα από τον ήχο που παράγεται κατά την καύση του ξύλου και τους μικρούς κρότους από τις σπίθες που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και»Βάρβαρα» προς τιμήν της Αγίας Βαρβάρας).
Ο συσχετισμός αυτός προκύπτει εκτός από το στοιχείο της ονομασίας και λόγω της ημερομηνίας (3 Δεκεμβρίου παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας) αλλά και του γεγονότος ότι η ίδια μαρτύρησε όταν ο πατέρας της ως ειδωλολάτρης την αποκεφάλισε και ο ίδιος κάηκε από κεραυνό ο οποίος τον χτύπησε αμέσως μετά την πράξη του σύμφωνα με τη Χριστιανική διδασκαλία.
Επιπλέον η Αγία Βαρβάρα τιμάται από το 1928 και ως προστάτιδα του πυροβολικού τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.
Ανεξάρτητα όμως από τις όποιες ερμηνείες δίνονται στο συγκεκριμένο έθιμο το μόνο σίγουρο είναι πως αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής παράδοσης με τις ρίζες του να χάνονται στα βάθη των ετών ενώ επίσης συγκαταλέγεται σε έναν κύκλο εκδηλώσεων που συμβαίνει κατά τη χειμερινή περίοδο συμπεριλαμβανομένων και των εκδηλώσεων του Δωδεκαημέρου της πρωτοχρονιάς και των Χριστουγέννων.
Δε θα μπορούσε βέβαια να παραλειφθεί το γεγονός πως τα Τσιρι-Βάρβαρα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για γλέντι και συνάντηση φίλων και γνωστών γύρω από τη θαλπωρή που προσφέρει η φωτιά σε μια ιδιαίτερη εκδήλωση που φέρνει τον καθένα σε άμεση επαφή με την παράδοση και τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα της ελληνικής υπαίθρου.
------------------------------------------
Η ΖΩΗ ΤΗΣ:
Η Αγία Βαρβάρα γεννήθηκε στην Ηλιόπολη του Λιβάνου και κατά μία άλλη εκδοχή στη Νικομήδεια της Μ. Ασίας. Πατέρας της ήταν ο ελληνικής καταγωγής Διόσκορος που ήταν άρχοντας στην Ηλιόπολη και ο οποίος υπήρξε φανατικός ειδωλολάτρης αλλά και άσπονδος εχθρός και διώκτης των Χριστιανών.
Η πανέμορφη Βαρβάρα κρυφά ασπάστηκε τον Χριστό, πιθανότατα από κάποια υπηρέτριά της και επειδή αρνήθηκε να παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη άρχοντα ο πατέρας της αφού έκτισε ειδικό πύργο-φυλακή την έκλεισε μέσα για να μείνει ανύπαντρη αφού προηγουμένως την παρέδωσε στον Ρωμαίο διοικητή, Μαρκιανό για βασανιστήρια και αποκήρυξη του Χριστού.
Τα σημάδια από τα βασανιστήρια που της υπέβαλαν -ως εκ θαύματος- επουλόνοντο κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή η Βαρβάρα μετά την άρνησή της να παντρευτεί τον ειδωλολάτρη άρχοντα παρακάλεσε το Θεό να της αλλάξει την εμφάνιση του προσώπου της.
Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή η Βαρβάρα μετά την άρνησή της να παντρευτεί τον ειδωλολάτρη άρχοντα παρακάλεσε το Θεό να της αλλάξει την εμφάνιση του προσώπου της.
Έτσι προσβλήθηκε από ευλογιά. Έχασε την ομορφιά της από τα σημάδια που άφησε η ασθένεια, κέρδισε όμως το χάρισμα να προφυλάσσει τους ανθρώπους και να τους θεραπεύει από τη μολυσματική αυτή νόσο.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Βαρβάρα κάποια ημέρα, την περίοδο που ήταν κλεισμένη στον πύργο-φυλακή κατόρθωσε να διαφύγει σε βουνό της περιοχής. Την εντόπισαν όμως οι άνθρωποι του Μαρκιανού και την συνέλαβαν.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Βαρβάρα κάποια ημέρα, την περίοδο που ήταν κλεισμένη στον πύργο-φυλακή κατόρθωσε να διαφύγει σε βουνό της περιοχής. Την εντόπισαν όμως οι άνθρωποι του Μαρκιανού και την συνέλαβαν.
Στην αρχή ο Μαρκιανός θαμπωμένος από την ομορφιά της προσπάθησε να την μεταπείσει και να απαρνηθεί το Χριστό. Αυτό όμως κατέστη αδύνατον γι’ αυτό αποφάσισε να την αποκεφαλίσει, φυσικά πάντοτε με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα της.
Τον αποκεφαλισμό μάλιστα ανέθεσε στον ίδιο τον πατέρα της ο οποίος καθώς προέβαινε στην αποτρόπαια πράξη του έπεφτε νεκρός κεραυνοκτυπημένος. Θεία Δίκη!
Από το γεγονός αυτό (κεραυνός-φωτιά) στη Δυτική Εκκλησία η Αγία Βαρβάρα τιμάται ιδιαίτερα από τους εργάτες ορυχείων, χαλκουργούς, πυριτιδοποιούς, μάγειρες και πυροσβέστες με επαγγέλματα δηλαδή που σχετίζονται με τη φωτιά ενώ με τη φωτιά, το σίδερο, την πυρίτιδα σχετίζονται και τα κανόνια μας γι’ αυτό ίσως η Αγία Βαρβάρα θεωρείται από το 1829 προστάτιδα του πυροβολικού μας
Τα "Νικολοβάρβαρα" και οι παροιμίες τους:
Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, αϊ-Σάββας σαβανώνει κι αϊ-Νικόλας παραχώνει"...
Από μικρό παιδί την θυμάμαι αυτήν την παροιμία και μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση. Μάλλον θα ήταν επειδή είναι κάπως μακάβρια.
Μιας και είναι οι μέρες που γιορτάζονται αυτοί οι τρεις Άγιοι την θυμήθηκα πάλι και είπα να κάνω μια μικρή έρευνα.
Ως γνωστόν, η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου, του Αγίου Σάββα στις 5 καιτου Αγίου Νικολάου στις 6.
Τα «Νικολοβάρβαρα», όπως τα αποκαλεί ο λαός μας, «κάνει νερά και χιόνια», ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν, «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια». Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ».
Στην Πελοπόννησο οι τρεις αυτοί Άγιοι σχετίζονται με το θάνατο. Λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που συνήθως επικρατούν τον Δεκέμβριο, προκαλούνται πολλοί θάνατοι. Ιδιαίτερα την Αγία Βαρβάρα πολλές φορές την επικαλούνται όταν συμβαίνουν ξαφνικοί θάνατοι καθώς και στις τελευταίες στιγμές ενός μελλοθάνατου. Ἀλλά και τον Άγιο Σάββα πάντα τον επικαλούνται για το σαβάνωμα των νεκρών.
Όσον αφορά το «Η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει», ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης αναφέρει:
«...οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου παρουσιάζουν μια αγιωνυμική ενότητα. Ενότητα χρονική, που δημιουργείται από τις συνήθως ακραίες καιρικές συνθήκες τις μέρες αυτές: "Τ’ Αγιονικολοβάρβαρα, ή βρέχει ή χιονίζει", λέγουν στη Σίφνο. Την κλιμακωτή επέλαση του κρύου εκφράζει παραστατικά και ο ποντιακός λόγος: "άε-Βάρβαρα φύσα, άε-Σάββα βρέξαν, άε-Νικόλα σόντσον (χιόνισε)". Υπάρχουν όμως και αντίθετες δοξασίες, ότι τότε μπορεί να επικρατεί και καλοκαιρία: "Τα Νικολοβάρβαρα κι οι τοίχοι βράζουν" (Χίος)» - (πηγή)
Μερικές ακόμα παροιμίες για τα "Νικολοβάρβαρα"
Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.
Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
Άγια Βαρβάρα γέννησε και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Αϊ Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
Από το γεγονός αυτό (κεραυνός-φωτιά) στη Δυτική Εκκλησία η Αγία Βαρβάρα τιμάται ιδιαίτερα από τους εργάτες ορυχείων, χαλκουργούς, πυριτιδοποιούς, μάγειρες και πυροσβέστες με επαγγέλματα δηλαδή που σχετίζονται με τη φωτιά ενώ με τη φωτιά, το σίδερο, την πυρίτιδα σχετίζονται και τα κανόνια μας γι’ αυτό ίσως η Αγία Βαρβάρα θεωρείται από το 1829 προστάτιδα του πυροβολικού μας
Τα "Νικολοβάρβαρα" και οι παροιμίες τους:
Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, αϊ-Σάββας σαβανώνει κι αϊ-Νικόλας παραχώνει"...
Από μικρό παιδί την θυμάμαι αυτήν την παροιμία και μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση. Μάλλον θα ήταν επειδή είναι κάπως μακάβρια.
Μιας και είναι οι μέρες που γιορτάζονται αυτοί οι τρεις Άγιοι την θυμήθηκα πάλι και είπα να κάνω μια μικρή έρευνα.
Ως γνωστόν, η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου, του Αγίου Σάββα στις 5 καιτου Αγίου Νικολάου στις 6.
Τα «Νικολοβάρβαρα», όπως τα αποκαλεί ο λαός μας, «κάνει νερά και χιόνια», ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν, «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια». Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ».
Στην Πελοπόννησο οι τρεις αυτοί Άγιοι σχετίζονται με το θάνατο. Λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που συνήθως επικρατούν τον Δεκέμβριο, προκαλούνται πολλοί θάνατοι. Ιδιαίτερα την Αγία Βαρβάρα πολλές φορές την επικαλούνται όταν συμβαίνουν ξαφνικοί θάνατοι καθώς και στις τελευταίες στιγμές ενός μελλοθάνατου. Ἀλλά και τον Άγιο Σάββα πάντα τον επικαλούνται για το σαβάνωμα των νεκρών.
Όσον αφορά το «Η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει», ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης αναφέρει:
«...οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου παρουσιάζουν μια αγιωνυμική ενότητα. Ενότητα χρονική, που δημιουργείται από τις συνήθως ακραίες καιρικές συνθήκες τις μέρες αυτές: "Τ’ Αγιονικολοβάρβαρα, ή βρέχει ή χιονίζει", λέγουν στη Σίφνο. Την κλιμακωτή επέλαση του κρύου εκφράζει παραστατικά και ο ποντιακός λόγος: "άε-Βάρβαρα φύσα, άε-Σάββα βρέξαν, άε-Νικόλα σόντσον (χιόνισε)". Υπάρχουν όμως και αντίθετες δοξασίες, ότι τότε μπορεί να επικρατεί και καλοκαιρία: "Τα Νικολοβάρβαρα κι οι τοίχοι βράζουν" (Χίος)» - (πηγή)
Μερικές ακόμα παροιμίες για τα "Νικολοβάρβαρα"
Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.
Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
Άγια Βαρβάρα γέννησε και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Αϊ Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
ΠΗΓΕΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου