Κυριακή 31 Αυγούστου 2014

Το ζήτημα της ταφής των νεκρών μέσα απ' την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή

     













Στο δραματικό έργο του Σοφοκλή "Αντιγόνη" μπορούμε να ανιχνεύσουμε τη στάση των αρχαίων Ελλήνων μπροστά στο θάνατο και στις διαδικασίες ταφής. 

Ο Σοφοκλής μας παρουσιάζει μέσα απ΄ τη λογοτεχνία τη νοοτροπία των ανθρώπων, όταν έρχονταν αντιμέτωποι με το φαινόμενο του θανάτου, τα συναισθήματά τους, τη συμπεριφορά τους και τις αντιδράσεις τους. Βέβαια, είναι αρκετά δύσκολο να διακρίνουμε άμεσα ποιες απ' αυτές τις πληροφορίες μπορούμε να θεωρήσουμε πραγματικές και ποιες όχι. Ωστόσο, πρέπει πάντα να έχουμε υπ' όψιν μας ότι η λογοτεχνία πολλές φορές παρουσιάζει και κάποιες μη πραγματικές-ιστορικές πληροφορίες, αλλά αντίθετα μια μόνο πτυχή της ζωής, της δράσης και των παραδόσεων των ανθρώπων. Γι' αυτό θα πρέπει να εξάγουμε τα σημεία, που φαίνονται να είναι πραγματικά σε σχέση με τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων.

Η Αντιγόνη σε μικρογραφία κώδικα του 15ου αιώνα



Η "Αντιγόνη" μας καταδεικνύει τη σπουδαιότητα που θεωρούνταν πως είχε η ταφή ενός νεκρού στον αρχαίο κόσμο. 
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στην μεταθανάτια ζωή επομένως ο τρόπος θανάτου αλλά και οι τελετουργίες ήταν πολύ σημαντικές τόσο για το νεκρό όσο και για τους συγγενείς του. 
Αν δεν αποδίδονταν οι πρέπουσες τιμές σε ένα νεκρό, η ψυχή του καταδικαζόταν να βασανίζεται σ' όλη την μεταθανάτια ζωή. 
Επιπλέον, αν ένας νεκρός δεν τιμόταν ικανοποιητικά, τότε η μεταθανάτια ζωή του (όταν δηλαδή θα συναντούσε τους προγόνους του) θα συνοδευόταν από το αίσθημα της ντροπής.
 Επίσης, η ντροπή αυτή και η ταπείνωση θα ακολουθούσε και τους συγγενείς του νεκρού. 
Γι' αυτό ακριβώς η Αντιγόνη προτιμούσε να πεθάνει παρά να μην αποδώσει τις πρέπουσες ταφικές τιμές στον αδελφό της, επειδή πίστευε πως θα επρόκειτο για έναν "ένδοξο" θάνατο. 

Ο Πολυνείκης θεωρούνταν πως ήταν προδότης της πατρίδας του και αυτός ήταν ο λόγος που ο Κρέοντας έδωσε τη διαταγή να τον αφήσουν χωρίς ταφή έξω απ' τα όρια της πόλης, ώστε να γίνει τροφή για τα ζώα. Η ενέργεια αυτή ήταν αρκετά σοβαρή, αλλά αποδεικνύει τη νοοτροπία για το πώς τιμούσαν τους νεκρούς τους. 
Η χειρότερη τιμωρία που μπορούσε να επιβληθεί σε κάποιον ήταν να μείνει άταφος και αυτό ήταν που "άξιζε" στον Πολυνείκη. 
Το γεγονός πως θα έμενε έξω απ' τα όρια της πόλης τονίζει ακόμα περισσότερο το μέγεθος της τιμωρίας. 
Απ' την άλλη, η στάση της Αντιγόνης αποδεικνύει τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων για την ταφή. Ήταν καθήκον της να θάψει με κάθε κόστος τον αδελφό της, γιατί έτσι ήξερε πως θα τον τιμούσε και θα επέτρεπε στην ψυχή του να αναπαυτεί. Φαίνεται πως ο τρόπος που η Αντιγόνη προσπαθεί βιαστικά να θάψει τον αδελφό της (χωρίς το επίσημο τελετουργικό) αρκούσε για την ελάχιστη απόδοση τιμών σ' αυτόν. 


Συγκεφαλαιώνοντας, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις τελετουργίες αλλά και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στο θάνατο μέσα από το έργο του Σοφοκλή και μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό ήταν για εκείνη την εποχή να θάψουν με τιμές τους νεκρούς τους, έτσι ώστε να περάσουν με δόξα τη ζωή τους μετά το θάνατο. Αν ένας νεκρός δεν είχε θαφτεί θεωρούνταν φοβερή ντροπή και ένα ατιμωτικό τέλος για τη ζωή του.
Ε. Γ. (μτφρ. Ε. Α.)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου